Abagatan
Ti abagatan ( Espaniol: sur ) ket ti pangnagan, pangilasin, wenno pangkadua a mangituding ti direksion wenno heograpia. Daytoy ket maysa kadagiti uppat a kardinal a direksion wenno dagiti puntos ti kompas. Ti abagatan ket ti polar a kasumbangir ti amianan ken daytoy ket perpendikular iti daya ken laud.
Nabigasion
[urnosen | urnosen ti taudan]Iti kadawyan, ti akinbaba a bangir ti mapa ket ti abagatan, ngem mabalin met nga adda dagiti nabaliktad a mapa a mangisungani iti daytoy a konbension.[1] Ti mapan iti abagatan babaen ti panagusar ti kompas para iti nabigasion, isaad ti turong wenno asimut iti 180°. Iti pay mabalin, idiay Akin-amianan a Hemisperio ti Init ket agarupto nga adda iti abagatan iti tengnga ti aldaw.[2]
Abagatan nga Ungto
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti pudno nga abagatan ket ti direksion a maiturong iti akin-abagatan a patingga ti pagtayyekan nga agarup nga isu ti paglikmutan ti Daga , a tinawtawagan daytoy iti Abagatan nga Ungto. Ti Abagatan nga Ungto ket mabirukan idiay Antartika. Ti magnetiko nga abagatan ket ti direksion a maiturong iti abagatan ti magnetiko nga ungto, nga adayo met bassit manipud iti abagatan a heograpiko nga ungto.[3]
Ni Roald Amundsen ket isu idi ti immuna a nakaabot iti abagatan nga ungto, idi 14 Disiembre 1911, kalpasan idi napuersaran a nagsubli ni Ernest Shackleton iti asideg met bassit.[4]
Heograpia
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti global nga Abagatan ket mangibagbaga iti saan unay a sosial ken ekonomiko a napadur-as nga akin-abagatan a gudua ti globo. 95% iti Global nga Amianan ket addaan iti makanayen a makan ken linong, ken agob-obra a sistema ti edukasion.[5] Iti Abagatan , met, 5% laeng ti populasion ti addaan iti makan ken linong. Daytoy ket "awan iti maitunos a teknolohia, daytoy ket awan ti politikal a pannakatalinaay, dagiti ekonomia ket saan unay a nadur-as, ken dagiti gangganaet a pannakisukat a matgedanda ket agdepdepende kadagiti nangruna nga eksport ti produkto."[5]
Ti panagusar ti termino ti 'Abagatan' ket mabalin pay a mainaig iti pagilian, ken naisangayan kadagiti kaso iti malaslasin a pannakabingay ti ekonomia wenno kultura – kas pagarigan ti Akin-abagatan nga Estados Unidos, a naisina manipud iti Akin-amianan a daya nga Estados Unidos babaen ti linia Mason–Dixon, wenno ti Abagatan nga INglatera, a politikal ken ekonomia a saan a maipada iti Amianan nga Inglatera.
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ "The Upsidedown Map Page". flourish.org. Naala idi 2 Disiembre 2013.
- ^ "How to use a compass". Learn Orienteering. Naala idi 2 Disiembre 2013.
- ^ "Geomagnetism Frequently Asked Questions". National Geophysical Data Center. Naala idi 2 Disiembre 2013.
- ^ "Roald Amundsen". Public Broadcasting Service. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-12-26. Naala idi 2 Disiembre 2013.
- ^ a b Mimiko, Oluwafemi (2012). Globalization: The Politics of Global Economic Relations and International Business. Carolina Academic. p. 47.