Evrópukeppni bikarhafa
Evrópukeppni bikarhafa (e. UEFA Cup Winners' Cup) var keppni í knattspyrnu. Fyrsta keppnin var haldin 1960-61 sú síðasta 1998-99. Eins og nafnið gefur til kynna var keppnin ætluð sigurvegurum í bikarkeppnum landa Evrópu. Í dag öðlast bikarmeistarar hins vegar þátttökurétt í Evrópudeild UEFA. Spænska stórliðið FC Barcelona var sigursælasta liðið í sögu keppninnar með fjóra meistaratitla.
Keppnisfyrirkomulag
[breyta | breyta frumkóða]Í nærri fjörutíu ára sögu keppninnar var alla tíð notast við sama keppnisfyrirkomulag: útsláttarkeppni þar sem félög mættust bæði heima og heiman. Undantekning frá þessu var úrslitaleikurinn sem haldinn var á hlutlausum velli, nema fyrsta árið þar sem leikinn var tvöfaldur úrslitaleikur. Keppnin hófst yfirleitt í september ár hvert og lauk í maímánuði.
Þátttökuliðin voru bikarmeistararnir frá hverju landi, en að auki gafst ríkjandi meisturum færi á að verja titil sinn, svo fremi að viðkomandi lið hefði ekki tryggt sér sæti í Evrópukeppni meistaraliða. Engu liði í sögu keppninnar tókst þó að verja titilinn.
Saga
[breyta | breyta frumkóða]Vinsældir Evrópukeppni meistaraliða sem og Borgakeppni Evrópu, forvera Evrópukeppni félagsliða sýndu fram á að eftirspurn væri eftir keppnum milli félagsliða víðsvegar að úr Evrópu. Út frá því spratt sú hugmynd að stofna sérstaka keppni fyrir sigurlið í bikarkeppnum álfunnar. Ekki voru þó allir sannfærðir um ágæti hugmyndinnar, meðal annars þar sem að bikarkeppnir voru í mörgum löndum í frekar litlum metum, öfugt við t.d. það sem tíðkaðist í Englandi og Skotlandi, þar sem úrslitaleikur bikarsins var talinn einn af hápunktum hvers knattspyrnuárs. Tilkoma mótsins varð því til þess að lyfta bikarkeppnum víða um lönd, enda þátttaka í Evrópukeppni talin eftirsóknarverð.
Fyrsta keppnin var haldin veturinn 1960-1 með þátttöku tíu liða. Mótið hafði ekki fulla formlega stöðu sem Evrópukeppni á vegum UEFA, en hefð er þó fyrir því að telja sigurvegara hennar, ítalska liðið Fiorentina fyrstu sigurvegarana í sögu keppninnar. Þetta fyrsta ár var leikið heima og heiman í úrslitunum og voru mótherjarnir Rangers. Þegar á öðru ári keppninnar áttu velflest aðildarlönd UEFA sinn fulltrúa.
Eftir að Evrópukeppni félagsliða kom til, var goggunarröð Evrópumótanna skilgreind á þá leið að Evrópukeppni meistaraliða væri æðst, þá kæmi Evrópukeppni bikarhafa og því næst Evrópukeppni félagsliða. Var þessi röðun látin ráða því í hvaða röð félagslið veldust í keppnirnar, t.d. kepptu lið sem urðu bæði bikarmeistarar og höfnuðu í öðru sæti í landsdeild sinni í Evrópukeppni bikarhafa. Engu að síður var Evrópukeppni félagsliða í hugum margra knattspyrnuáhugamanna talin sterkari og þar með merkari keppni, einkum eftir að þátttökuliðum frá sterkari þjóðunum var fjölgað í þeirri keppni. Þrátt fyrir það hróflaði UEFA ekki við goggunarröð sinni og voru sigurliðin í Evrópukeppni meistaraliða og Evrópukeppni bikarhafa látin mætast á hverju hausti til að berjast um titilinn Evrópumeistari meistaranna.
Úrslitaviðureignir
[breyta | breyta frumkóða]| Ár | Sigurvegari | Úrslit | 2. sæti | Keppnisstaður |
|---|---|---|---|---|
| 1960-61 |  Fiorentina |
2:0 |  Rangers
|
Ibrox Stadium, Glasgow |
| Fiorentina |
2:1 | Rangers
|
Communale Stadium, Flórens | |
| 1961-62 |  Atlético Madrid |
3:0 (e.aukaleik) | Fiorentina
|
Neckarstadion, Stuttgart |
| 1962-63 |  Tottenham |
5:1 | Atlético Madrid
|
De Kuip, Rotterdam |
| 1963-64 |  Sporting Lissabon |
1:0 (e. aukaleik) |  MTK Budapest
|
Bosuil Stadium, Antwerpen |
| 1964-65 | West Ham |
2:0 |  1860 München
|
Wembley, Lundúnum |
| 1965-66 | Borussia Dortmund |
2:1 (e.framl.) | Liverpool
|
Hampden Park, Glasgow |
| 1966-67 | Bayern München |
1:0 (e.framl.) | Rangers
|
Städtisches Stadion, Nürnberg |
| 1967-68 | AC Milan |
2:0 | Hamburger SV
|
De Kuip, Rotterdam |
| 1968-69 |  Slovan Bratislava |
3:2 | Barcelona
|
St. Jakob Stadium, Basel |
| 1969-70 | Manchester City |
2:1 |  Górnik Zabrze
|
Prater Stadium, Vínarborg |
| 1970-71 | Chelsea |
2:1 (e.aukaleik) | Real Madrid
|
Karaiskakis Stadium, Píreus |
| 1971-72 | Rangers |
3:2 |  Dynamo Moskva
|
Camp Nou, Barcelona |
| 1972-73 | AC Milan (2) |
1:0 | Leeds United
|
Kaftanzoglio Stadium, Þessalóníku |
| 1973-74 |  1. FC Magdeburg |
2:0 | AC Milan
|
De Kuip, Rotterdam |
| 1974-75 | Dynamo Kíev |
3:0 | Ferencváros
|
St. Jakob Stadium, Basel |
| 1975-76 |  RSC Anderlecht |
4:2 | West Ham
|
Heysel Stadium, Brussel |
| 1976-77 | Hamburger SV |
2:0 | RSC Anderlecht
|
Ólympíuleikvangurinn, Amsterdam |
| 1977-78 | RSC Anderlecht (2) |
4:0 |  Austria Wien
|
Parc des Princes, París |
| 1978-79 | Barcelona |
4:3 (e.framl.) | Fortuna Düsseldorf
|
St. Jakob Stadium, Basel |
| 1979-80 | Valencia CF |
0:0 (5:4 e.vítak.) | Arsenal
|
Heysel Stadium, Brussel |
| 1980-81 | Dinamo Tbilisi |
2:1 | Carl Zeiss Jena
|
Rheinstadion, Düsseldorf |
| 1981-82 | Barcelona (2) |
2:1 | Standard Liège
|
Camp Nou, Barcelona |
| 1982-83 | Aberdeen |
2:1 (e.framl.) | Real Madrid
|
Nya Ullevi, Gautaborg |
| 1983-84 | Juventus |
2:1 | Porto
|
St. Jakob Stadium, Basel |
| 1984-85 | Everton |
3:1 | Rapid Vín
|
De Kuip, Rotterdam |
| 1985-86 | Dynamo Kíev (2) |
3:0 | Atlético Madrid
|
Stade de Gerland, Lyon |
| 1986-87 |  Ajax |
1:0 | Lokomotive Leipzig
|
Spiros Louis Stadium, Aþenu |
| 1987-88 | KV Mechelen |
1:0 | Ajax
|
Stade de la Meinau, Strasbourg |
| 1988-89 | Barcelona (3) |
2:0 | U.C. Sampdoria
|
Wankdorf Stadium, Bern |
| 1989-90 | U.C. Sampdoria |
2:0 (e.framl.) | RSC Anderlecht
|
Nya Ullevi, Gautaborg |
| 1990-91 | Manchester United |
2:1 | Barcelona
|
De Kuip, Rotterdam |
| 1991-92 | Werder Bremen |
2:0 |  AS Monaco
|
Ljósvangur, Lissabon |
| 1992-93 | ¼ Parma |
3:1 | Royal Antwerp
|
Wembley, Lundúnum |
| 1993-94 | Arsenal |
1:0 | Parma
|
Parken, Kaupmannahöfn |
| 1994-95 | Real Zaragoza |
2:1 (e.framl.) | Arsenal
|
Parc des Princes, París |
| 1995-96 | Paris Saint-Germain |
1:0 | Rapid Wien
|
Stade Roi Baudouin, Brussel |
| 1996-97 | Barcelona (4) |
1:0 | Paris Saint-Germain
|
De Kuip, Rotterdam |
| 1997-98 | Chelsea (2) |
1:0 | VfB Stuttgart
|
Råsunda Stadium, Stokkhólmi |
| 1998-99 | S.S. Lazio |
2:1 | RCD Mallorca
|
Villa Park, Birmingham |