Wilhelm Marx

Wilhelm Marx
Kanslari Þýskalands
Í embætti 30. nóvember 1923 – 15. janúar 1925
Forseti	Friedrich Ebert
Forveri	Gustav Stresemann
Eftirmaður	Hans Luther
Í embætti 17. maí 1926 – 12. júní 1928
Forseti	Paul von Hindenburg
Forveri	Hans Luther
Eftirmaður	Hermann Müller
Persónulegar upplýsingar
Fæddur	15. janúar 1863 Köln, Þýskalandi
Látinn	5. ágúst 1946 (83 ára) Bonn, Þýskalandi
Stjórnmálaflokkur	Miðflokkurinn (Zentrum)
Maki	Johanna Verkoyen
Trúarbrögð	Kaþólskur
Börn	4
Háskóli	Dreikönigsskóli, Háskólinn í Bonn
Starf	Lögfræðingur, stjórnmálamaður

Wilhelm Marx (15. janúar 1863 – 5. ágúst 1946) var þýskur lögfræðingur, stjórnmálamaður og meðlimur í kaþólska Miðflokknum. Hann var tvisvar kanslari Þýskalands, frá 1923 til 1925 og aftur frá 1926 til 1925. Hann var einnig forsætisráðherra Prússlands í stuttan tíma árið 1925. Samanlagt sat hann lengst allra kanslara Weimar-lýðveldisins.

Æviágrip

Marx var sonur skólastjóra í Köln. Hann ólst upp í borginni, gekk þar í Dreikönigsskólann og fékk þaðan bakkalársgráðu árið 1881. Hann stundaði síðan laganám í háskólanum í Bonn. Eftir útskrift úr laganámi vann hann ýmis störf sem lögfræðingur og dómari auk þess sem hann hóf þátttöku í stjórnmálum sem meðlimur kaþólska Miðflokksins. Sem kaþólikki átti Marx erfitt uppdráttar í lagageiranum á tíma þýska keisaraveldisins þar sem prússneskir mótmælendur nutu ýmissa forréttinda. Marx sat lengi bæði á prússneska héraðsþinginu og þýska ríkisþinginu og var þar þekktur sem óumdeildur stjórnmálamaður og samningamaður sem tókst vel að miðla málum.

Eftir að keisaraveldið hrundi og Weimar-lýðveldið var stofnað var Marx skipaður forseti hæstaréttarins og síðar forseti hæstaréttar Berlínar.

Eftir að ríkisstjórn Gustavs Stresemann sprakk í nóvember árið 1923 fól Friedrich Ebert forseti Marx að mynda nýja ríkisstjórn og gerast kanslari. Marx myndaði minnihlutastjórn með Miðflokknum, þýska Þjóðarflokknum, bæverska Þjóðarflokknum og þýska Demókrataflokknum. Ríkisstjórn Marx kynnti nýjan gjaldmiðil, þýska rentenmarkið, til að styrkja bágstaddan efnahaginn, samdi við aðskilnaðarsinna í Rínarlandi-Pfalz og dró úr spennu á svæðum sem Frakkar og Belgar höfðu hernumið. Marx tókst ekki að endurnýja ríkisstjórn sína eftir þingkosningar í lok ársins 1924.

Eftir að Ebert forseti lést árið 1925 bauð Marx sig fram í forsetakosningum sem frambjóðandi Miðflokksins. Hann hlaut 14,5% atkvæða í fyrri umferð kosninganna. Hann tapaði að endingu fyrir Paul von Hindenburg þar sem kommúnistinn Ernst Thälmann var einnig í framboði og klauf atkvæðahóp frjálslyndra og miðvinstrimanna sem vildu ekki harðlínumanninn Hindenburg sem forseta.

Í janúar árið 1926 varð Marx dómsmálaráðherra í ríkisstjórn Hans Luthers. Hann tók við sem kanslari eftir að Luther sagði af sér í maí sama ár. Ríkisstjórn Marx hrundi eftir að Jafnaðarmaðurinn Philipp Scheidemann leiddi í ljós á þingfundi að þýski herinn hefði átt í samstarfi við rauða herinn. Marx tókst að halda í stjórnartaumana með því að fá öfgahægriflokkinn DNVP inn í stjórnarsamstarfið en ríkisstjórn hans hrundi endanlega í júní árið 1928 vegna deilna um skólalög sem Marx hugðist setja.

Tilvísanir

Fyrirrennari: Gustav Stresemann	Kanslari Þýskalands (30. nóvember 1923 – 15. janúar 1925)	Eftirmaður: Hans Luther
Fyrirrennari: Hans Luther	Kanslari Þýskalands (17. maí 1926 – 12. júní 1928)	Eftirmaður: Hermann Müller