Сәнби
| Сәнби | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Тіл(дер)і | сәнбилік | |||
| ← Ғұндар мемлекеті Жужан қағанаты → | ||||
Сәнби немесе сәнбей (Сәнбиліктер; моңғ. Сүмбэ, Сяньби Сүмбе, Сианби, қытай транскрипциясында - «Сианби», қытайша: 鮮卑) - Ішкі Монғолия аумағында өмір сүрген көшпенді ежелгі моңғол тайпалары. Біздің дәуірімізге дейінгі III ғасырда Дунху одағынан шыққан. Қазақтардың, моңғолдардың этногенезіне қатысты.
Шын аты-жөні белгісіз. Қытай транскрипциясында бұрмаланған «сянби» этнонимі - бұл конвенция. «Сирби», «Сирви», «Сарби» деген атпен әртүрлі қытай дереккөздерінде аталған [1] .
93 жылы Қытай коалициясы, сәнбилер, динлиндер және чешистер (Тұрпан оазисі тұрғындары) бірігіп ғұндарды Их Баян ( қытайша: 稽落山之戰) шайқасында жеңді. 155 жылы сәнби көшбасшысы Таңшығай ғұндарды тас-талқан етіп, олардың төрт бөлікке ыдырауына әсер етті. Бірінші бөлігі жеңімпаз сәнбилерге қосылды, екіншісі Қытайға қоныс аударды, үшіншісі Тарбағатай тау ормандары мен шатқалдары және Қара Ертіс бассейнінде қалды; Төртіншісі ( ғұндар ) батыс жаққа шегініп, 158 жылы Еділ мен төменгі Донға жетті. Олардың келуі туралы ежелгі географ Дионисий Перигет хабарлады [2].
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Pelliot P. Tokharien et Koutcheen // Journal Asiatique. 1934, I. С. 35.
- ↑ Гумилев Л. Н. Тысячелетие вокруг Каспия. — М. 1990.