evîn

 Binêre herwiha: Evîn

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /ɛˈviːn/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: e·vîn

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	evîn	evîn
Îzafe	evîna	evînên
Çemandî	evînê	evînan
Nîşandera çemandî	wê evînê	wan evînan
Bangkirin	evînê	evînino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	evînek	evînin
Îzafe	evîneke	evînine
Çemandî	evînekê	evîninan

Kupîd, xudayê yûnanî-romanî yê evînê, bi maçekê Psîşêyê ji nû ve vedijîne. Heykelê 1787-1793 yê Canova (Kanova).

evîn mê

1. hezkirina kûr (bi taybetî ji bo mirovan: zelam ji jinê, jin ji zelamî, zelam ji zelamî, jin ji jinê û hwd.)
   • Şubhê Ferhad û Şirînê
     Wer ji ber 'işq û evînê
     Min di rê çit ev kilox — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ئه‌ڤین‎

Herwiha

• vîn (2)

Hevmane

 

• dildarî
• eşq
• mihbet
• yaratî

Jê

• bievîn
• bievînî
• evîndar
• evîndarî
• evînî
• evînname
• evînnameyî
• evînbaz
• barê evînê
• bersiva evîna (kesekê/î) (ne)dan
• derdê evînê
• evîna bi dîtina pêşîn
• evîna canî
• evîna giyanî
• evîna hevberî filankesê/î
• evîna jidil
• evîna jin û mêran
• evîna ji qesta
• evîna keç û kurran
• evîn kirin
• evîna platonî
• ketin evînê

Etîmolojî

Herwiha hevîn, forma "kurdîkirî" ji peyva "hebîn", belkî bi têkilkirina li gel peyva "vîn, viyan" ya esil-kurdî, ji erebî حب‎ (ḥebbe, “hez kirin, vîn, viyan”) +‎ -în ya kurdî, têkilî حب‎ (ḥubb, “evîn, eşq, viyan, işq”), hevreha aramî ܚܘܒܐ‎ (ḥubba, “evîn, hezkirin, viyan, vîn”), îbranî אהב‎ (ahava), ugarîtî 𐎀𐎅𐎁𐎚 (ảhbt/ʾahabtu). Bo guherîna b/v bide ber "bab/bav, xirab/xirav, vapor/bapor..." Herwiha bo ketina "h" bide ber van peyvan: hesp/esp, erzan/herzan, ewr/hewr, asin/hesin..." Ne ji "e+vîn" hatiye çêkirin ji ber ku di kurdî pêşpirtikek wisa ya peyvsaz nîne.

ئه‌وین‎ (ewîn) ya soranî vê dawiyê ji kurmancî (behdînî) hatiye wergirtin û hê jî baş di soranî de belav nebûye. Ji eynî rehê erebî: hebandin, hebîb, mehbûb, mihbet...

Lê wekî din, dibe ku ew kanibe ji evistin be (forma niha -ev- , jê hez kirin) peyvê ku ji rehek îranî ye.

Çavkanî:

• Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010, r. 36-37
• Husein Muhammed: Rehnas, Ferhenga etîmolojiya kurdî, 2016
• Hasanpoor, Jafar (1999) A Study of European, Persian and Arabic Loans in Standard Sorani (Reports on Asian and African Studies; 1), Uppsala: Uppsala University

Dûnde

• → Soranî: ئه‌وین‎ (ewîn)

Werger

• Adîgeyî: шӏулъэгъуныгъ (ṣ̂°łăġ°nəġ)
• Afrîkansî: liefde → af
• Albanî: dashuri → sq m
• Almanî: Liebe → de m, Zuneigung → de m, Minne → de m

  Elmanîşî: Liäbi, Liebi

  Almaniya navendî ya rojhilat: Liebe m

• Altayiya başûrî: сӱӱ- (süü-), сӱӱш (süüš), сӱӱм (süüm)
• Amazîxiya fasî: ⵜⴰⵢⵔⵉ m (tayri)
• Amharî: ፍቅር (fəḳr), መውደድ (mäwdäd)
• Aragonî: aimor
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܚܘܒܐ‎ n (ḥūbbā)

• Aromanî: vreari m, vreare m, agapi m, sivdã m
• Asamî: মৰম (morom), চেনেহ (seneh)
• Astûrî: amor n
• Aymarayî: amawaña
• Azerî: sevgi → az, eşq → az, məhəbbət → az
• Balînî: tresna
• Baskî: amodio → eu, maitasun → eu
• Başkîrî: мөхәббәт (möxäbbät), һөйөү (höyöw)
• Bayerî: Liab
• Belarusî: любо́ў m (ljubóŭ), каха́нне nt (kaxánnje)
• Bengalî: মহব্বত → bn (môhôbbôt), ভালোবাসা → bn (bhalobaśa)
• Bîkoliya naverast: pagkamoot
• Bretonî: karantez → br m
• Bulgarî: любо́в m (ljubóv), о́бич m (óbič)
• Burmayî: အချစ် → my (a.hkyac), မေတ္တာ → my (metta)
• Buryatî: дуран (duran)
• Çekî: láska → cs m
• Çerokî: ᏥᎨᏳᎢ (tsigeyui)
• Çînî:

  Kantonî: 愛 (oi³), 愛情 (oi³ cing⁴)

  Dunganî: нэ (ne)

  Ganî: 愛 (ngai⁴)

  Hakkayî: 愛, 愛 (oi)

  Jinî: 愛 (ghai³)

  Mandarînî: 愛 → zh (ài), 愛情 → zh (àiqíng)

  Min beî: 愛 (o̿)

  Min dongî: 愛, 愛 (ái)

  Minnanî: 愛情 → zh-min-nan (ài-chîng), 情愛 → zh-min-nan (chêng-ài), 愛 → zh-min-nan (ài)

  Wuyî: 愛

  Xiangî: 愛 (ngai⁴)

• Çuvaşî: юрату (juratu)
• Dalmatî: amaur
• Danmarkî: kærlighed → da g
• Dargwayî: дигай (digaj)
• Divehî: ލޯބި‎ (lōbi)
• Dolganî: бага (baga)
• Elfdalî: tjärliek n
• Endonezyayî: cinta → id, suka → id
• Erebiya misrî: حب‎ n (ḥob)
• Erebî: حُبّ‎ → ar n (ḥubb), مَحَبَّة‎ m (maḥabba), عِشْق‎ → ar m (ʿišq)

  Erebiya başûrê şamê: حب‎ n (ḥubb), محبة‎ n (maḥabba), غرام‎ n (ḡarām)

  Erebiya hîcazî: حب‎ n (ḥubb)

  Erebiya başûrê şamê: حب‎ n (ḥubb), محبة‎ n (maḥabba), غرام‎ n (ḡarām)

  Erebiya sudanî: ريدة‎ (rĩda), حب‎ (ḥubb)

• Ermenî: սեր → hy (ser)
• Erzayî: вечкема (večkema)
• Esperantoyî: amo → eo, korinklino, kareco, amsento
• Estonî: armastus → et
• Eweyî: lɔlɔ̃
• Farefareyî: nõŋlʋm 14
• Farisî: عشق‎ → fa ('ešq), محبت‎ → fa (mohabbat, mahabbat), مهر‎ → fa (mehr)
• Fenîkî: 𐤇𐤌𐤃𐤕‎ m (ḥmdt)
• Ferî: kærleiki n, ást → fo m
• Fînî: rakkaus → fi
• Fransî: amour → fr n
• Friyolî: amôr n
• Frîsî: leafde
• Gaelîka skotî: gaol → gd n, gràdh → gd n, spèis m, rùn n
• Gagawzî: sevgi
• Galîsî: amor → gl n
• Galûrîsî: amóri
• Gotî: 𐍆𐍂𐌹𐌾𐌰𐌸𐍅𐌰 m (frijaþwa)
• Gujaratî: પ્રેમ → gu (prem)
• Gurcî: სიყვარული (siq̇varuli)
• Guwaranî: mborayhu
• Haîtî: renmen m
• Hawayî: aloha
• Hawsayî: ƙauna
• Hindî: प्यार → hi n (pyār), प्रेम → hi n (prem), इश्क़ n (iśq), मुहब्बत → hi m (muhabbat), सम्मोह → hi n (sammoh), स्नेह → hi n (sneh), अनुराग → hi n (anurāg), प्रीति → hi m (prīti), इष्ट → hi (iṣṭ)
• Hirî motuyî: lalokau
• Hîlîgaynonî: higugma
• Hîrî motuyî: lalokau
• Hmongî: txoj kev hlub
• Holendiya navîn: minne m
• Holendî: liefde → nl m
• Hunsrikî: Lieb m
• Îbranî: אַהֲבָה‎ m (ahavá)
• Îdoyî: amo → io
• Îlokanoyî: ayat
• Îngilîziya kevn: lufu m
• Îngilîziya navîn: love
• Îngilîzî: love → en
• Îngriyî: suvvaahusse
• Înterlîngua: amor → ia
• Îrlendî: grá → ga n, armacas n
• Îtalî: amore → it n
• Îzlendî: ást → is, kærleikur → is n, elska → is
• Japonî: 愛 → ja (あい, ai), 愛情 → ja (あいじょう, aijō), 愛好 → ja (あいこう, aikō)
• Javayiya kevn: tṛṣṇa
• Javayî: tresna → jv, katresnan → jv (katresnan), cinta (cinta)
• Jejuyî: ᄉᆞ랑
• Kalalîsûtî: asanninneq
• Kambayî: wendo
• Kannadayî: ಪ್ರೀತಿ → kn (prīti)
• Kapampanganî: lugud, irug, sinta, mal, buri, ibug
• Karaçay-balkarî: сюймеклик
• Katalanî: amor → ca n
• Keçwayî: khuya
• Kirgizî: сүйүү → ky (süyüü), махабат → ky (mahabat), сүйүш → ky (süyüş)
• Kîkûyûyî: wendo
• Kîngalî: ආදරය (ādaraya)
• Kînyarwandayî: urukundo 11
• Koreyî: 사랑 → ko (sarang), 애정 → ko (aejeong)
• Kornî: kerensa m
• Korsîkayî: amore → co n, amori → co n
• Latgalî: mīleiba, mīla
• Latînî: amor → la n, caritas m
• Latviyayî: mīlestība → lv m, mīla m
• Lawsî: ຄວາມຮັກ (khuām hak)
• Lazî: ოროფა (oropa)
• Lingalayî: bolingo 14
• Lîgûrî: amù n
• Lîmbûrgî: leefde m
• Lîtwanî: meilė → lt m
• Lîvonî: ārmastõz
• Lombardî: amór
• Lugandayî: omukwaano
• Luhyayî: vuyanzi
• Luksembûrgî: Léift → lb m
• Maguindanaoyî: kasih
• Makedonî: љубов m (ljubov)
• Malayalamî: സ്നേഹം → ml (snēhaṃ), ഇഷ്ടം → ml (iṣṭaṃ)
• Malezî: cinta → ms, sayang → ms
• Maltayî: imħabba m
• Manksî: graih n
• Maorî: aroha → mi
• Maranaoyî: kasi
• Maratî: प्रेम (prem), प्रीति (prīti)
• Mbya guaraniyî: mborayvu
• Meänkiyelî: rakhaus
• Mecarî: szeretet → hu, szerelem → hu
• Megrelî: ჸოროფა (ʾoropa)
• Meruyî: wendo
• Misrî: (mrwt m)
• Mizoyî: hmangaihna
• Mîrandî: amor
• Mongolî:

  Kirîlî: хайр → mn (hajr), дур хүсэл (dur hüsel)

• Mozarabîkî: אמורי‎ n (amore)
• Naga pidginî: morom
• Nahwatlî: tlazohtlaliztli, tlasojtlalistli
• Nanticokeyî: quámmősch
• Navajoyî: ayóóʼóʼóʼní
• Nepalî: माया → ne (māyā)
• Normandî: amour n
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: kjærlighet → no n, elsk n, kjærleik → no n

  Norweciya nînorskî: kjærleik → nn n, elsk n, åst m

• Ojibweyî: zaagi'idiwin inan
• Okînawanî: なさき (nasaki)
• Oksîtaniya kevn: amor
• Oksîtanî: amor → oc
• Oriyayî: ପ୍ରେମ → or (premô)
• Osetî: уарзондзинад (warzonʒinad)
• Oygurî: مۇھەببەت‎ (muhebbet), ئاشىق‎ (ashiq), ئاشىقلىق‎ (ashiqliq)
• Ozbekî: sevgi → uz, muhabbat → uz
• Peştûyî: مينه‎ → ps m (mína)
• Piedmontîsî: amor n
• Plodîşî: Leew m
• Polonî: miłość → pl m
• Portugalî: amor → pt n
• Prusiya kevn: mīli
• Puncabî: ਪਿਆਰ n (piāra)
• Qazaxî: ғашықтық (ğaşyqtyq), махаббат (maxabbat), сүйіс (süiıs)
• Rohingyayî: ador, mohábboth
• Romagnolî: amôr n
• Romancî: charezza m
• Romanyayî: iubire → ro m, dragoste → ro m, amor → ro nt
• Rusî: любо́вь m (ljubóvʹ)
• Samiya bakurî: ráhkisvuohta
• Samoayî: alofa
• Sanskrîtî: अनुराग → sa n (anurāga), प्रेमन् → sa n an nt (preman)
• Sardinian:

  Sardînî: amóri

  Sardînî: ameddu

• Sassarîsî: amóri
• Sebwanoyî: gugma
• Sicîlî: amuri → scn n
• Sindhî: محبت‎ → sd m (mahbbàtà), عشق‎ → sd n ('išqù), پیار‎ n (pyārù), لَنو‎ n (lôve)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: љу́бав m

  Latînî: ljúbav → sh m

• Sîlhetî: ꠝꠣꠄꠣ (maea)
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: любꙑ m (ljuby)

• Slovakî: láska → sk m
• Slovenî: ljubezen → sl m
• Somalî: jacayl → so
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: lubosć m

• Spanî: amor → es n
• Sundanî: asih, deudeuh → su, nya'ah
• Sûmerî: 𒀀𒊏𒄠𒈬 (arammu)
• Swahîlî: upendo → sw
• Swêdî: kärlek → sv g
• Şorî: кӧлениш (köleniş)
• Tacikî: муҳаббат → tg (muhabbat), ишқ → tg (išq)
• Tagalogî: pag-ibig → tl, pagmamahal
• Tamîlî: அன்பு → ta (aṉpu), பாசம் → ta (pācam)
• Tayî: ความรัก → th
• Telûgûyî: ప్రేమ → te (prēma)
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⵜⴰⵢⵔⵉ (tayri)
• Teteriya krîmî: süygü
• Teterî: ярату (yaratu)
• Tetûmî: domin
• Tigrînî: ፍቕሪ (fəḳʰri)
• Tirkî: sevgi → tr, sevi → tr, aşk → tr, emre → tr
• Tirkmenî: yşk, söýgi
• Tîbetî: བརྩེ་དུང (brtse dung)
• Tokpisinî: lav
• Toxarî A: tunk
• Toxarî B: tankw, larauñe
• Tuvanî: ынакшыл (ınakşıl)
• Urdûyî: محبت‎ → ur m (muhabbat), عشق‎ → ur n ('iśq), پیار‎ → ur n (pyār)
• Ûkraynî: любо́в m (ljubóv), коха́ння nt (koxánnja)
• Viyetnamî: tình yêu → vi, ái tình → vi
• Volapûkî: löf → vo, lelöf → vo
• Walonî: amour → wa n, amor n
• Weylsî: cariad → cy n
• Wolofî: mbëggeel → wo
• Ximêrî: សេចក្ដីស្រឡាញ់ (sackdəy srɑlañ)
• Xosayî: uthando
• Yakutî: таптал (taptal)
• Yidîşî: אַהבֿה‎ m (aave), ליבע‎ m (libe), ליבשאַפֿט‎ m (libshaft)
• Yolayî: loove
• Yorubayî: ìfẹ́
• Yûnanî: αγάπη → el m (agápi), έρωτας → el n (érotas),

  Kevn: ἀγάπη m (agápē), φιλία m (philía), ἔρως n (érōs), στοργή m (storgḗ)

• Zhuangî: aiqcingz, aiq
• Zuluyî: uthando → zu 11

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.