Transizziun demugrafica
| Quest articol chi l'è scrivuu in Koiné occidentala. |
La transizziun demugrafica a l'è un fenomen demugrafich c'al vègn da i variazziun, in dii ann, dii tass de natalitaa e murtalitaa in risposta al livell de desvilüpp de un paees e de la sò pupulazziun. Generalmeent la transizziun demugrafica la süceet in trì pass:
- la sitüazziun iniziaal a l'è dada da tass de natalitaa e murtalitaa voolt, ca dann un incremeent natüraal pütoost bass; l'è la sitüazziun tipica dii pupulazziun minga desvilüpaa, inscì cumé i pupulazziun animaj. Particularmeent voolt a l'è anca ul tass de murtalitaa infantil;
- cunt un minim de desvilüpp, ul tass de murtalitaa al cumencja a sbassass; la cultüra de la pupulazziun però l'è semper l'istessa, dunca la cumbinazziun de natalitaa forta e murtalitaa bassa la fà vegnì föra un incremeent natüraal de la Madona; chesta chì a l'è la sitüazziun de la magjuur part dii paees del Terz muunt;
- al cumencja a sbassass anca la natalitaa, vist che la geent la capiss che suraviven tropp bagaitt, la pupulazziun la s'cjopa e i resuurs natüraj cumencenn a vèss trop puch; l'è la sitüazziun dii paees c'ann cumencjaa ul camin del desvilüpp;
- ul tass de natalitaa al va adree a sbassass fin a che al riva a vèss istess de quell de murtalitaa; la pupulazziun la cambia puch in dii ann e la pupulazziun la cumencja a diventà vegja; a l'è la cundizziun dii paees desvilüpaa.
La teurìa de la transizziun demugrafica l'è stada metüda in pé in del 1929 dal W. S. Thompson.