Batavia
Batavia | |
|---|---|
Bekas ibu kota (1619–1949) | |
| Kotamadya Batavia Stadsgemeente Batavia | |
| Transkripsi Other | |
| • Chinese | 勿礁維 (Tradisional) 勿礁维 (Sederhana) |
Kali Besar pada 1938 Patung Jan Pieterszoon Coen di depan Gedung A.A. Maramis Pemandangan udara Stasiun kereta api Jakarta Kota Batavia | |
 Manḍhira  Lambang | |
| Motto: | |
 Peta Batavia, ca. 1920 | |
| Wilayah | Hindia Belanda |
| Kegubernuran | Jawa Barat |
| Residensi | Batavia |
| Pendirian | 30 Mei 1619 |
| Pendudukan Jepang | 1942–1945 (Jakarta) |
| Pendudukan kembali Belanda | 1946–1949 |
| Kemerdekaan | 17 Agustus 1945 |
| Parnata | |
| • Jenis | Gemeenteraad Batavia |
| • Walikota | G. J. Bisschop (pertama) Sastromoeljono (terakhir) |
| Populasi (1920) | |
| • Total | 253.800 |
1619–1949 Cèṭa'an:Succession links | |
Batavia otabâ Batauia iyâ arèya ebhu kottha Hindia Bâlândhâ, sè wilajâna korang lebbi satèya ella dhâddhi Jakarta, ebhu kottha Inḍonèsia. Batavia è pajhâghâ è palabbhuwân anyama Jayakarta sè è rebbhu' ḍâri kowasana kasoltanan Banten. Sabelluna è kowasaè Banten, bandar arèya è kennal kalabân nyama Kalapa otabâ Sunda Kelapa, bân aropaaghi sala sèttong kennengngan dhvghângnga karajaan Sunda. Ḍâri kottha palabbhuwân rèya VOC ngowasaè perdhâghângan bân kakowasaan militèr bân politigghâ è daèra Nusantara.
Nyama Batavia molay è angghuy parkèraan taon 1621 sampè' taon 1942, prappa'na Hindia Bâlândhâ bâḑâ è kakowasaânna Jeppang. Kaangghuy bâgiyân ḑâri de-Nederlandisasi, nyama kottha è obâ dhâddhi Djakarta.
Asal nyama
[beccè' | beccè' sombher]Nyama Batavia asalla ḑâri suku Batavia, iyâ arèya suku Jermanik sè amokèm è pèngghir songay Rhein è Jâman Kekaisaran Romawi. Bhângsa Bâlândhâ bân sabâgiyân bhângsa Jèrman iyâ arèya katoronan ḑâri suku sè è maksod ghâllâ'.
Batavia paḍâ aropa'aghi nyama kapal lajâr tèyang sè tèngghi sè cokop rajâ asal Bâlândhâ sè è ka anḍi' perusahaan Hindia Tèmor Bâlândhâ (Vereenigde Oostindische Compagnie otabâ VOC), è ghâbây bâkto 29 Oktober 1628, è nakhkodaè bi' Kaptèn Adriaan Jakobsz. Kapal kasebbhut satèya bâḍâ è mosèum è Fremantle, Australia. Kapal kasebbhut ambu è pasèsèr Beacon Island, Australia Bârâ'. Bân sakabbhina awakna sè ajumla korang lebbi 268 orèng alajâr ngangghuy parao sakoci ''darurat'' sè tojjhuwân ka kottha Batavia rèya.
Sajhârâ
[beccè' | beccè' sombher]Sunda Kelapa
[beccè' | beccè' sombher]Bhuktè sè palèng towa tentang eksistensi pamokèmanna penduduk sè satèya anyama Jakarta iyâ arèya Prasasti Tugu sè ella atanem è dhisa Bâtho Tumbuh, Jakarta Dâjâ. Prasasti kasebbhut akaè' kalabân 4 prasasti laèn sè asalla ḍâri jâman karaton Hindu, Tarumanegara prappa'na è parènta bi' Raja Purnawarman. Adhâsar Prasasti Kebon Kopi, nyama Sunda Kalapa (Sunda Kelapa) èparkèra'aghi ghun kalowar è abad sapolo.
Pamokèman kasebbhut dhâddhi palabbhuwân, terros è kèntarè bi' bânnya'na kapal ḍâri mancanaghârâ. Sampè' kaḍâtengngan orèng Portugis, Sunda Kalapa pagghun bâḍâ è kakobâsaânna karathon Hindu sè laèn, Pakuan Pajajaran. Nangèng è bâkto rowa, Portugis bisa ngowasaè Malaka, bân taon 1522 Gubernur Portugis d'Albuquerque ngèrèm kabulâna, Enrique Leme sè è bhârengngè bi' Tomé Pires kaangghuy atemmuè Raja Sangiang Surawisesa. È tangghâl 21 Agustus 1522 è tandatanganè perjhânjhiyân kanca caket antara Pajajaran bân Portugis. Èparkèraaghi, jhâlân arèya è pèlè Raja Pakuan Pajajaran kasebbhut sopajâ ollè bhântowan ḍâri Portugis ḍâlem ngaddhâphi ancaman Kasoltanan Demak, sè marè maancor pan-bârâmpan Karathon Hindu, tamasok Majapahit. Namong nyatana jhânjhi kasebbhut taḍâ' ghunana, polana è serrang Karathon Islam Demak, Portugis ta' abhânto netteppaghi Sunda Kalapa.
Jhâjâkarjâ
[beccè' | beccè' sombher]Palabbhuwân Sunda Kalapa è serrang bi' tantara Kasoltanan Demak è taon 1526, sè è pimpin Fatahillah, Panglèma Perrang asal Pasai, Acèh, bân ghâgghâr è 22 Junè 1527, bân samarèna bisa è rebbhu', nyamana è ghântè èpadhâddhi Jhâjâkarjâ. Samarèna Fatahillah bisa makala bân ma islamsghi Banten, Jhâjâkarjâ bâḍâ è kakobâsaânna Banten, sè satèya ella dhâddhi kasoltanan. Orèng Sunda sè abèla è pakala bân nyorot ka ara Bogor. Sajjhâk jèya, bân kaangghuy pan-bârâmpan dasawarsa abad 16, Jhâjâkarjâ è kennengngè orèng Banten sè rèng-orèngnga asalla ḍâri Demak bân Cirebon.
Sampè' Jan Pieterzoon Coen maancor Jhâjâkarjâ (1619), orèng Banten abhâreng Saudhâghâr ḍâri Arab bân Tionghoa neng-neng è muara Ciliwung. Salaènna orèng Tionghoa, sakabbhina masyarakat rowa nyorot ka daèra kasoltanan Banten bâkto Batavia aghântè'è Jhâjâkarjâ (1619).