Bloodgrupp
As Bloodgrupp warrt in de Labormedizin de Beschrieven vun de enkelte Tohopensetten vun Glykolipiden oder Proteinen op de Böverflach vun de Roden Bloodkörpers bi högere Leevwesen und sünners bi’n Minschen betekent. De Böverflachen ünnerscheedt sik dör verscheden Glykolipiden oder Proteinen, de as Antigenen wirken doot.
Dat Immunsystem billt Antikörpers gegen frömde Antigenen ut. Warrt dat Blood vun verscheeden Bloodgruppen mischt, billt sik Klutens (Agglutinatschoon) ut de Zellen, wieldat de sik mit de Antikörpers verbinnt. Dat Överdrägen vun Blood harr vör dat Opdecken vun de Bloodgruppen dorüm blots dör Tofall Spood, faken bleev de Patient dorbi aver ok dood.
Bi de Minschen gifft dat en grote Tall vun ünnerscheedliche Bloodgruppensystemen, na de beschrevenen Markmolen indeelt warrt. Dorvun sünd 29 bi de Internatschonalen Sellschop för Bloodtransfuschoon (ISBT) acht un beschreven.[1],[2] De bedüdenstens Systemene sünd dat AB0-System un dat Rhesus-System. Bloodgruppen warrt arvt un künnt dorüm as Kennteken nütt warrn, üm to’n Bispeel dör dat Stammgoodachten fasttostellen, of een mit ’n annern verwandt is.
Bloodgruppensystemen
[ännern | Bornkood ännern]AB0-System
[ännern | Bornkood ännern]Hööftartikel: AB0-System
Dat AB0-System is 1901 vun den Wiener Dokter Karl Landsteiner beschreven worrn[3], woför he 1930 mit den Nobelpries för Medizin ehrt worrn is. De Hygienekomission vun’n Völkerbund hett 1928 beslaten, de Bloodgruppen in de helen Welt eenheitlich to beschrieven. Dorbi hett man sik op dat AB0-System eenigt, wat dat bedüdenste Bloodgruppenmarkmol för de Bloodtransfuschoon is. Dat gifft dorin de veer Hööftgruppen A, B, AB un 0.
De Antikörpers gegen de Fakters in’t AB0-System warrt bi’n Minsch in de eersten Levensjohren utbillt. De Fakters A un B warrt kodominant to’n Fakter 0 verarvt. De Bloodgrupp in’t AB0-System warrt vun wegen ehr grote Bedüden siet Johrteihnten weltwiet regelmatig tohopen den Rhesusfakter bestimmt.
Rhesus-System
[ännern | Bornkood ännern]Hööftartikel: Rhesusfakter
De Antikörpers gegen den Rhesusfakter D warrt bi’n Minschen, de dissen Fakter nich hebbt, blots denn utbillt, wenn he dormit in Kontakt kamen is. Dat kann bi Bloodtransfuschonen paseeren, de Fronslüüd ok, wenn se en Kind kriegen doot, sünners wiel de Geboort.
To’n Problem kann de Rhesusfakter warrn, wenn en rhesus-negative Fro en rhesus-positiv Kind kriggt. Wenn neemlich Antikörpers billt worrn sünd – to’n Bispeel dör de Geboort vun’t eerste Kind – kann dat wiel de Swangerschap to en dulleren Afbo vun de mit Antikörpers behaften Roden Bloodkörpers bi dat (tweete rh-positive) Kind kamen. Dordör kann dat to en levensgefährlichen Komplikatschoon, den Morbus haemolyticus neonatorum, kamen. Dör Blooduttuusch kann dorgegen angahn warrn. Hüüt is dat aver normalerwies nich mehr nödig, wiel al bi’t eerste Kind en Anti-D-Vörsoorg maakt warrt, de de Billn vun Antikörpers ünnerdrücken deit.
De Naam Rhesusfakter is afleidt vun Versöken mit Rhesusapen, bi de disse Fakter 1937 toeerst opdeckt worrn is. Dorbi hett Karl Landsteiner de opdeckten Antikörpers na A un B eenfach wieterschreven as C, D un E. Medizinsch is dorünner vör allen de Rhesusfakter D vun Bedüden.
De Rhesusfakter warrt dominant verarvt. Dat Bloodgruppenmarkmol rhesus-negativ is dorüm roor.
Kell-System
[ännern | Bornkood ännern]Dat Kell-System is för Bloodtransfuschonen dat drüttwichtigste System. Bi Bloodspenners in Düütschland un Öösterriek warrt regelmatig op den Kell-Antikörper test.
Disse Kell-Antikörper (Anti-K, K1) warrt mitünner mit den Cellano-Antikörper (Anti-k, K2) gemeensom to’t KC-System tosamenfaat. Beide Antikörpers künnt bi Transfuschonen und Swangerschoppen düchtige Komplikatschonen utlösen. De Namen vun disse Antikörpers vun’n IgG-Tyyp sünd elk na swangere Patientinnen nöömt worrn, bi de disse Antikörpers toeerst opdeckt weer, wobi Kellacher afkört de Beteken för’t System is.
Woans de Antikörpers arvt warrt is noch nich vullstännig klor. Man geiht opstunns dorvun ut, dat dat veer antigene Typen gifft, de bannig polymorph sünd. Dat föhrt liek de MHC-Genen to düchtige Afännern ok bi nöge Verwandschap vun Personen.
MN-System
[ännern | Bornkood ännern]Dat gifft dree Phänotypen, de dör dree Genotypen vörbrocht warrt un de dör de Kombinatschoon vun twee kodominanten Allelen tostannen kamt:
| phänotyypsch | genotyypsch |
|---|---|
| M | MM |
| N | NN |
| MN | MN |
Duffy-System
[ännern | Bornkood ännern]De Duffy-Antigen is en Antigen un togliek en Rezepter för dat Plasmodium Vivax, wat de Utlöser vun de Malaria tertiana is. Minschen, de Duffy-negativ sünd, hebbt en Resistenz gegen dissen, von de Anophelesmück överdragenen Krankmaker, wiel de verännerte Rezeptor den Kontakt mit de Wirtszell hinnert.
Annere Systemen
[ännern | Bornkood ännern]Cellano, Kidd (Jk), Lewis, lutheran (Lu), MNSs, P un Xg sünd de Beteken för noch wietere Bloodgruppensystemen, de för noch mehr Antikörpers gegen Bloodbestanddelen staht un tomeist na de Patienten nöömt worrn sünd, bi de se toeerst opdeckt worrn sünd. Bi Patienten, de Antikörpers in’t Blood hebbt, kann dat mehrfach to gefährliche Komplikatschonen bi Bloodtranfuschonen kamen. Bekannt is dorbi tomeist blots de Antikörper, de dör en Test (dör Klutenbilln bi en Bloodproov) faststellt warrn kann. De genetschen Oorsaken sünd tomeist aver noch nich bekannt.
Vundaag warrt bi de Ünnersöken vun Bloodgruppen ok gliek regelmatig op rore Antikörpers test. En positiv Ergeevnis mutt bi de klinische Angaav vun de Bloodgrupp enkelt anmarkt warrn. Normalerwies kann disse Patienten blots Egenblood oder Bloodtransfuschonen vun Lüüd mit de lieken Sünnerheiten geven warrn.
Vörkamen vun de Gruppen
[ännern | Bornkood ännern]De Männichkeit vun de Bloodgruppen sünd vun Rbeet to Rebeet teemlich verscheeden.[4] In sünnere Rebeden in Asien gifft dat de Bloodgrupp B an’n fakensten, in Europa överwiggt de Bloodgrupp A. Över de Vörkamen vun de enkelten Bloodgruppen lett sik dorop torüchsluten, woans Völkers in de verleden Tiet wannert sünd. In de Allelfrequenz is 0 an’n fakensten, as en rezessiv Markmol is de Grupp aver nich överall as fakenste Bloodgrupp to finnen. Dat düüd op en Selekschoonsvördeel hen.
|
|
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Staatsvolk | 0+ | A+ | B+ | AB+ | 0− | A− | B− | AB− |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Australien | 40% | 31% | 8% | 2% | 9% | 7% | 2% | 1% |
| Belgien | 38,1% | 34% | 8,5% | 4,1% | 7% | 6% | 1,5% | 0,8% |
| Däänmark | 35% | 37% | 8% | 4% | 6% | 7% | 2% | 1% |
| Finnland | 27% | 38% | 15% | 7% | 4% | 6% | 2% | 1% |
| Frankriek | 36% | 37% | 9% | 3% | 6% | 7% | 1% | 1% |
| Grootbritannien | 37% | 35% | 8% | 3% | 7% | 6% | 2% | 1% |
| Hong Kong, China | 40% | 26% | 27% | 7% | <0,3% | <0,3% | <0,3% | <0,3% |
| Kanada | 39% | 36% | 7,6% | 2,5% | 7% | 7% | 1,4% | 0,5% |
| Nedderlannen | 39,5% | 35% | 6,7% | 2,5% | 7,5% | 7% | 1,3% | 0,5% |
| Polen | 31% | 32% | 15% | 7% | 6% | 6% | 2% | 1% |
| Sweden | 32% | 37% | 10% | 5% | 6% | 7% | 2% | 1% |
| Süüdkorea | 27,4% | 34,4% | 26,8% | 11,2% | 0,1% | 0,1% | 0,1% | 0,05% |
| USA | 38% | 34% | 9% | 3% | 7% | 6% | 2% | 1% |
Verdrägen vun de Gruppen ünner’nanner
[ännern | Bornkood ännern]Hööftartikel: Universalbloodspenner
| Empfänger | Spenner | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0− | 0+ | B− | B+ | A− | A+ | AB− | AB+ | |
| AB+ | X | X | X | X | X | X | X | X |
| AB− | X | X | X | X | ||||
| A+ | X | X | X | X | ||||
| A− | X | X | ||||||
| B+ | X | X | X | X | ||||
| B− | X | X | ||||||
| 0+ | X | X | ||||||
| 0− | X | |||||||
En 'X' in de Tabell heet, dat en Bloodtransfuschoon vun’n Spenner to’n Empfänger möglich is.
As Universalspenner gellt in de Transfusschoonsmedizin en Bloodspenner mit de Bloodgrupp 0−. Erythrozyten vun disse Grupp wiest neemlich keen Antigenen gegen de Gruppen A un B op.
Ünner annern üm to hinnern, dat de Empfänger-Erythrozyten tonichten maakt warrt (Hämolys) dör Antikörpers gegen A un B in’t Serum vun en Spenner (Minor-Reakschoon), warrt vundaag keen Vullblood mehr geven, man blots noch Erythrozyten-Konzentraten. Anners weer t. B. en A-Spenn an een A-Empfänger gor nich to maken.
As gemeensom Markmol vun all Bloodgruppen kummt N-Acetylglucosamin in de Glykokalix vun de Roden Bloodkörpers vör. Doran binnt sik Galactoos, an de noch mol Fucoos bunnen is. Disse billt de Bloodgrupp 0 oder sotoseggen den „Stammboom“ vun all Bloodgruppen. Butendem kann an de Galactoos noch N-Acetylgalactosamin (Bloodgrupp A) oder en annere Galactoos (Bloodgrupp B) bunnen wesen.
Kiek ok
[ännern | Bornkood ännern]Borns
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ ISBT 128 Barkood vun de ISBT.
- ↑ tabellaarsche List vun de 29 Bloodgruppen (eng.)
- ↑ Landsteiner K.: „Zur Kenntnis der antifermentativen, lytischen und agglutinierenden Wirkungen des Blutserums und der Lymphe.“, Zentralblatt Bakteriologie 1900 (27)
- ↑ weltwiet Bloodgruppenverdelen AB0-System