लहन्दा
| लहन्दा | |
|---|---|
| لہندا | |
| क्षेत्र | पश्चिमी पन्जाब क्षेत्र |
| मातृभाषी वक्ता | – |
| फारसी-अरबी लिपि (शाहमुखी वर्णमाला) | |
| भाषा सङ्केतहरू | |
| आइएसओ ६३९-२ | lah |
| आइएसओ ६३९-३ | lah |
 | |
लहन्दा, जसलाई लाह्नदी वा पश्चिमी पन्जाबी पनि भनिन्छ, पाकिस्तान र भारतका केही भागहरूमा बोलिने आर्य भाषा परिवारको एक समूह हो। यसलाई आईएसओ ६३९ मानकमा "म्याक्रोल्यांग्वेज" वा अन्य लेखकहरू द्वारा "बोलीहरूको शृङ्खला" को रूपमा परिभाषित गरिएको छ। आनुवंशिक समूहको रूपमा यसको वैधता निश्चित छैन। "लहन्दा" र "पश्चिमी पन्जाबी" शब्दहरू भाषाविद्हरूद्वारा प्रयोग गरिएका शब्दहरू हुन्, र वक्ताहरू आफैले प्रयोग गर्दैनन्।[१]
लहन्दामा निम्न भाषाहरू समावेश छन्: सरायकी (दक्षिणी पाकिस्तानी पन्जाबमा लगभग ५० लाख मानिसहरूले बोलिने), हिन्डकोका विविध प्रजातिहरू (उत्तर-पश्चिमी पन्जाब र खैबर पख्तुनख्वाका छिमेकी क्षेत्रहरू, विशेष गरी हजारामा लगभग ५० लाख वक्ताहरू सहित), पहाडी/पोथवारी (पन्जाबको पोथोहार क्षेत्र, आजाद कश्मीर र भारतीय जम्मू र कश्मीरका केही भागहरूमा ३.५ मिलियन वक्ताहरू), खेतरानी (बलुचिस्तानमा २०,००० वक्ताहरू), र इन्कु (अफगानिस्तानको सम्भवतः विलुप्त भाषा)।[१]
नाम
[सम्पादन गर्नुहोस्]लहन्दा भनेको पन्जाबीमा "पश्चिमी" हो। यो शब्द विलियम सेन्ट क्लेयर टिस्डल द्वारा सम्भवतः सन् १८९० को आसपास आविष्कार गरिएको थियो र पछि धेरै भाषाविद्हरू - विशेष गरी जर्ज अब्राहम ग्रियरसन - एक बोली समूहको लागि जुन सामान्य स्थानीय नाम थिएन। यो शब्द भाषाविद्हरू माझ मात्र लोकप्रिय छ।[२]
वर्गीकरण
[सम्पादन गर्नुहोस्]लहन्दाका धेरै विशेषताहरू छन् जसले यसलाई पन्जाबीबाट फरक पार्छ। सिन्धी जस्तै, सिराइकीले पनि सास फेर्ने स्वर भएका व्यञ्जनहरू कायम राखेको छ, इम्प्लोसिभ विकास गरेको छ र स्वरको कमी छ। हिन्दको, जसलाई पञ्जीस्तानी वा (अस्पष्ट रूपमा) पहारी पनि भनिन्छ, यस सन्दर्भमा पन्जाबी जस्तै छ, यद्यपि पन्जाबीको कम-उदाउने स्वरको बराबर पेशावर हिन्दकोमा उच्च-पतन हुने स्वर हो।[३]
लिपि
[सम्पादन गर्नुहोस्]लहन्दा-भाषी सिखहरूले भाषा रेकर्ड गर्नको लागि फारसी-अरबी-आधारित शाहमुखी लिपिको सट्टा गुरुमुखी लिपि प्रयोग गर्छन्।[४]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ १.० १.१ ढाँचा:E26
- ↑ Grierson, George A. (१९३०), "Lahndā and Lahndī", Bulletin of the School of Oriental and African Studies 5 (4): 883–887, डिओआई:10.1017/S0041977X00090571।
- ↑ Shackle, Christopher (२०१०), "Lahnda", in Brown, Keith; Ogilvie, Sarah, Concise Encyclopedia of Languages of the World, Oxford: Elsevier, पृ: ६३५, आइएसबिएन 9780080877754।
- ↑ Smirnov, Yuri Andreyevich (१९७५), The Lahndi Language, Nauka Publishing House, Central Department of Oriental Literature, पृ: 28।