Jan van Gent
Dit artikel gaat over de historische persoon Jan van Gent. De naam van de gelijknamige vogel wordt gespeld als jan-van-gent.
| Jan van Gent | ||
|---|---|---|
| 1340 – 1399 | ||
| ||
| Hertog van Lancaster | ||
| Periode | 1362 – 1399 | |
| Voorganger | geen | |
| Opvolger | Hendrik van Bolingbroke | |
| Geboren | 24 juni 1340 Gent | |
| Overleden | 3 februari 1399 Londen | |
| Vader | Eduard III van Engeland | |
| Moeder | Filippa van Henegouwen | |
| Dynastie | Plantagenet Lancaster (als stamvader) | |
| Broers/zussen | Eduard van Woodstock Isabella van Coucy Johanna van Engeland Willem van Hatfield Lionel van Antwerpen Edmund van Langley Blanca Maria Plantagenet Margaretha Plantagenet Willem van Windsor Thomas van Woodstock | |
| Partner | Blanche van Lancaster Constance van Castilië Katherine Swynford | |
| Kinderen | Filippa van Lancaster Jan Plantagenet (1362-1365) Elizabeth Plantagenet Eduard Plantagenet Hendrik IV Isabella Plantagenet Catharina Jan (1374-1375) Jan Beaufort Henry Beaufort Thomas Beaufort Johanna Beaufort | |
Jan van Gent (Engels: John of Gaunt) (Gent, in de Sint-Baafsabdij, 24 juni 1340 – Londen, 3 februari 1399) was de vierde zoon van koning Eduard III van Engeland en Filippa van Henegouwen.
Biografie
[bewerken | brontekst bewerken]Door zijn eerste huwelijk met zijn nicht Blanche van Lancaster (1359) kreeg Jan van Gent in 1362 de titel hertog van Lancaster. Jan trok ten strijde in Spanje en Frankrijk. Na de dood van Blanche hertrouwde hij in 1371 met Constance van Castilië, dochter van Peter de Wrede. Vanwege dit huwelijk kon hij aanspraak maken op de titel van koning van Castilië en León.
In 1374 keerde Jan van Gent terug naar Engeland en na de dood van zijn broer Eduard de Zwarte Prins werd hij de machtigste man van het land. Hij beschermde de religieuze hervormer John Wyclif, met wie hij sympathiseerde. In 1377 stierf Eduard III en werd opgevolgd door Jans jeugdige neef Richard II. Hij bleef aanvankelijk diens raadgever maar na enkele domme besluiten raakte hij gebrouilleerd met de koning en een deel van het volk.
Tijdens de boerenrevolte van 1381 verwoestte een menigte zijn kasteel, het Savoy Palace.
Op grond van zijn huwelijk met Constance van Castilië maakte hij aanspraak op de Castiliaanse troon. In 1386 landde hij met een grote krijgsmacht in La Coruña, veroverde Bayona, Santiago de Compostela en Vigo. De expeditie mislukte echter door tegenslag, waaronder ziekte van een deel van het leger. Jan van Gent besloot uiteindelijk om af te zien van zijn aanspraken op de troon, en via het Verdrag van Bayona werden deze uiteindelijk afgekocht.
Na het mislukte avontuur in Spanje vertrok Jan van Gent naar Aquitanië, en pas in november 1389 keerde hij terug naar Engeland. Daar verzoende hij zich met de koning. Hij steunde Richard tegen de hertog van Gloucester, Thomas van Woodstock, maar na diens val werd de verhouding weer slechter.
Jan had vier kinderen bij zijn minnares Katherine Swynford, een schoonzus van Geoffrey Chaucer. Na de dood van zijn vrouw huwde hij haar en de kinderen werden gewettigd maar uitgesloten van troonopvolging. Zijn achterachterkleinzoon Hendrik VII maakte desondanks aanspraak op de troon.
Jans zoon uit zijn eerste huwelijk, Hendrik Bolingbroke, was minder diplomatiek dan zijn vader en werd door Richard II in 1398 verbannen. Jan stierf in 1399 en zijn bezittingen werden verbeurdverklaard. Hierop keerde Hendrik terug. Hij zette Richard af en werd zelf koning als Hendrik IV.
Relatie met Chaucer
[bewerken | brontekst bewerken]
Jan van Gent was een beschermheer van de dichter Geoffrey Chaucer, de auteur van The Canterbury Tales. Tegen het einde van Jans leven waren ze zwagers. Chaucer was getrouwd met Filippa (de) Roet, en de derde vrouw van Jan, Katherine, was Filippa's zuster. Jans kinderen met Katherine waren Chaucers neven en nichten. Chaucers The Book of the Duchess, ook wel bekend als The Deth of Blaunche (de dood van Blanche), werd geschreven ter herdenking van Blanche van Lancaster, de eerste vrouw van Jan. Het gedicht verwijst allegorisch naar Jan en Blanche als "the Black Knight" en "Lady White". "Blanche" betekent namelijk "wit". Aan het eind van het gedicht wordt mogelijk verwezen naar het huwelijk van Jan en Blanche door een zinspeling op hun titels van Lancaster en Richmond: "long castel" (versregel 1318) en "riche hil" (regel 1319).
Huwelijken en kinderen
[bewerken | brontekst bewerken]- Filippa van Lancaster (1360-1415), gehuwd met koning Johan I van Portugal
- Jan Plantagenet (1362-1365)
- Elizabeth Plantagenet (1363-1426)
- Eduard Plantagenet (1365 - 1365)
- Hendrik IV van Engeland, later koning van Engeland (1366-1413)
- Isabella Plantagenet (1368-136x)
- Catharina (1373 - 1418), later getrouwd met Hendrik III van Castilië
- Jan (1374-1375)
- John Beaufort (1373–1410), graaf van Somerset, gehuwd met Margaret Holland (1385-1439)
- Henry Beaufort (1375–1447), kardinaal van Winchester
- Thomas Beaufort (1377–1427), baron van Exeter
- Johanna Beaufort (1379–1440)
Kwartierstaat (voorouders)
[bewerken | brontekst bewerken]  Eduard I van Engeland (1239-1307) |  Eleonora van Castilië (1241-1290) |  Filips IV van Frankrijk (1268-1314) |  Johanna I van Navarra (1273-1305) |  Jan II van Avesnes (1247-1304) |  Filippa van Luxemburg (1252-1311) |  Karel van Valois (1270-1325) |  Margaretha van Anjou (1273-1299) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Eduard II van Engeland (1284-1327) |  Isabella van Frankrijk (1292-1358) | Willem III van Holland (1287-1337) |  Johanna van Valois (1294-1352) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Eduard III van Engeland (1312-1377) |  Filippa van Henegouwen (1314-1369) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Eduard van Woodstock (1330-1376) | Isabella van Engeland (1332-1379) |  Lionel van Antwerpen (1338-1368) |  Jan van Gent (1340-1399) |  Edmund van Langley (1341-1402) |  Thomas van Woodstock (1355-1397) | Margaretha Plantagenet (1346-1361) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Trivia
[bewerken | brontekst bewerken]De herkomst van de naam jan-van-gent voor een bepaald soort vogel heeft niets met deze persoon te maken, maar is mogelijk een verbastering van de Keltische naam voor de vogel (Iers: gainéad, Engels gannet).
