Johann Nepomuk Hummel

Johann Nepomuk Hummel
	Johann Nepomuk Hummel
Algemene informatie
Volledige naam	Johann Nepomuk Hummel
Geboren	14 november 1778
Geboorteplaats	Bratislava
Overleden	17 oktober 1837
Overlijdensplaats	Weimar
Land	Oostenrijk
Werk
Genre(s)	Klassiek
Beroep	Componist, muziekpedagoog, dirigent, pianist
	(en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Johann Nepomuk Hummel (Presburg (Bratislava), 14 november 1778 – Weimar, 17 oktober 1837) was een Oostenrijkse componist, muziekpedagoog, dirigent en pianist. Zijn muziek is kenmerkend voor de overgang van classicistische naar de romantische muziekstijl. Hummel was de laatste vertegenwoordiger van de Weense klassieken en de bekendste pianist van zijn tijd. Hoewel hij tot zijn dood als ouderwets werd gezien, had hij, vooral door zijn pianotechniek, invloed op jongere componisten van de romantische stijl.

In zijn geboortestad Presburg werd hij met een standbeeld vóór het stadstheater geëerd. In 1904 werd dat verwijderd en vervangen door een beeld van Sándor Petőfi, een nationaal Hongaars dichter. Presburg was onder de naam Poszony namelijk de historische hoofdstad van Hongarije. Dit symbool van het Hongaarse nationalisme werd op zijn beurt weer verwijderd toen de stad onder de naam Bratislava in 1919 de hoofdstad van Slowakije werd.

Levensloop

Jeugd en opleiding

Hummels vader, Josef Hummel, was directeur van de Keizerlijke School voor Militaire Muziek en de dirigent van het theaterorkest. Hummel kreeg van zijn zevende tot zijn negende les van Wolfgang Amadeus Mozart. Hij gaf zijn eerste orkestuitvoering toen hij negen was.

Reizend virtuoos

Hummel gold als wonderkind en ging al op twaalfjarige leeftijd op concerttoer door Europa. In Londen zei men in 1792 dat men sinds het optreden van Mozart niets meer gehoord had dat daarmee te vergelijken was. Ondanks dergelijke successen was hij altijd bedacht op zekerheid en was het voor hem belangrijker een vaste aanstelling te hebben. In Londen kreeg hij gedurende vier jaar onderricht van Muzio Clementi. Na zijn terugkeer in Wenen kreeg hij lessen van Johann Albrechtsberger, Joseph Haydn en Antonio Salieri.

In 1804 volgde hij Haydn op als kapelmeester aan het hof van vorst Esterházy. Na zeven jaar werd hij echter ontslagen. In 1813 huwde hij met de zangeres Elisabeth Röckel, aan wie Beethoven in 1810 misschien zijn bagatelle Für Elise had opgedragen. Zij was het die hem - blijkbaar getalenteerd met een onmiskenbaar gevoel voor het juiste tijdstip - het advies gaf, het jaar daarop weer concerten te geven. Zijn optreden als pianist tijdens het Congres van Wenen was een sensatie: zijn pianospel werd spoedig tot een model van de virtuoze stijl. Tussen 1819 en 1834 reisde Hummel door heel Europa en pas in de laatste jaren begon het enthousiasme bij het publiek te tanen.

Kapelmeester te Weimar

Na een kort engagement in Stuttgart werd Hummel in 1819 hofkapelmeester in Weimar. Hij was bij al zijn betrekkingen erop bedacht, dat hij vrije tijd over hield om concertreizen te maken. Negen maanden van het jaar was hij in Weimar, waar hij zich met zijn familie, zoals tijdgenoten hebben bericht, burgerlijk had gevestigd. Zoals Johann Wolfgang von Goethe werd hij tot een toeristenattractie: wie in Weimar was, moest Goethe gezien en Hummel gehoord hebben. Een belangrijke taak in Weimar was het dirigeren van de uitvoeringen in het hoftheater, waar hij regelmatig ook nieuwe werken van Gioacchino Rossini, Vincenzo Bellini, Giacomo Meyerbeer, Jacques Fromental Halévy en Louis Spohr programmeerde.

Laatste vertegenwoordiger van de klassieke stijl

Hummel-borstbeeld achter het *Deutsches Nationaltheater* in Weimar

De werken van Hummel worden gekenmerkt door zangerige, meestal lang uitgewerkte melodieën, die in vele gevallen doen denken aan Chopin e.d. De tragiek van Hummel was enigszins dat hij tussen wal (Mozart, Beethoven) en schip (Schumann, Chopin) viel. Niettemin is Hummel een componist die volstrekt op eigen benen kan staan. Verschillende van zijn rijpe werken kregen qua harmonie en klankkleur veel navolging in de romantische muziek. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Sonate in fis klein, voor piano, op. 81 (1819), het Larghetto uit het Concert in b klein, voor piano en orkest, op. 89 (1819) of Oberons Zauberhorn, fantasie voor piano en orkest, op. 116 (1829). Nog altijd geldt zijn trompetconcert als een toetssteen voor de ware trompettist. Overigens gelden dit soort kenmerken ook voor de muziek van onder anderen Ferdinand Ries, Jan Václav Hugo Voříšek, John Field en zelfs in zeer hoge mate voor Franz Schubert.

Pedagoog

Hummel was in de jaren 1820 de meest gevraagde (en duurste) pianoleraar in Europa. Zijn methode Ausführlich theoretisch-practische Anweisung zum Piano-Forte Spiel uit 1828 gold lange tijd als gezaghebbend leerboek en verdrongen voor het eerst de Etudes van Carl Czerny van de eerste plaats. Hummels principes waren conservatief. Zoals in zijn werken de bovenstem altijd de leiding had, moest bij het pianospelen altijd op het zangrijke spel van de rechterhand worden gelet. Ook de polyfone traditie, vooral de composities van Johann Sebastian Bach, waardeerde hij bijzonder. In verschillende van zijn composities vindt men nog een basso continuo. Klaarheid in de structuur en transparantie waren altijd de basis voor zijn pianospel. Maar het is ook begrijpelijk, dat rond 1830, toen Frédéric Chopin en de jonge Robert Schumann bekend werden, veel van de principes van Hummel als ouderwets werden gezien.

Hummel gaf les aan onder anderen Carl Czerny, die op zijn beurt Franz Liszt onderrichtte.

Composities

Werken voor orkest

1798 Marsch, voor orkest,
1803 Variaties over het lied »O du lieber Augustin« in C-majeur, voor orkest, WoO 2
1804 Sechs Deutsche Tänze, voor orkest, op. 16
1806 Sieben Ungarische Tänze, voor orkest, op. 23
1806 Zwölf Menuette, voor orkest, op. 24
1808 Tänze für den Apollosaal Nr. 1, voor orkest, op. 27
1808 Tänze für den Apollosaal Nr. 2, voor orkest, op. 28
1808 Zwölf Deutsche Tänze für den Redoutensaal, voor orkest, op. 29
1809 Tänze für den Apollosaal Nr. 3, voor orkest, op. 31
1811 Tänze für den Apollosaal Nr. 4, voor orkest, op. 39
1811 Zwölf Deutsche Tänze für den Kaiser, voor orkest, op. 40
1811 Jovan von Finnland, ouverture in d-mineur voor orkest, op. 43
1811 Zwölf Deutsche Tänze für den Redoutensaal, voor orkest, op. 44
1811 Tänze für den Apollosaal Nr. 5, voor orkest, op. 45
1. Marsch
2. sechs Menuette
3. sechs Deutsche Tänze
4. Coda
1815 Freudenfest-Ouvertüre, voor orkest
1820 Tänze für den Apollosaal Nr. 6, voor orkest, op. 91
1824 Ouverture Bes majeur, voor orkest, op. 101
Ouverture tot de opera »Mathilde von Guise«

Concerten voor instrumenten en orkest

1790 Concert in A-majeur, voor piano en orkest, WoO 24
1791 Concert in A-majeur, voor piano en orkest, WoO 24a
1795-1799 Concert in G-majeur, voor viool en orkest
1798 Variaties, voor piano en orkest, op. 6
1799 Concert in G-majeur, voor mandoline en orkest
1804 Concert in E-majeur, voor trompet en orkest, WoO 1
1805 Concert in G-majeur, voor piano, viool en orkest, op. 17
1805 Concert in F-majeur, voor fagot en orkest
1810 Variaties over een thema uit het zangspel "Das Fest der Handwerker" in Bes majeur, voor piano en orkest, op. 115
1811 Concert Nr. 1 in C-majeur, voor piano en orkest, op. 36
1816 Concertino in G-majeur, voor piano en orkest, op. 73
1. Allegro moderato
2. Andante grazioso
3. Rondo
1816 Concert Nr. 2 in a-mineur, voor piano en orkest, op. 85
1. Allegro moderato
2. Larghetto
3. Rondo. Allegro moderato
1819 Concert Nr. 3 in b-mineur, voor piano en orkest, op. 89
1. Allegro moderato
2. Larghetto
3. Finale. Vivace
1820 Potpourri (met fantasie) in g-mineur, voor altviool en orkest, op. 94
1821-1822 Thema en variaties in F-majeur, voor piano en orkest, op. 97
1824 Introductie en rondo brillant op een Russisch thema. voor piano en orkest, op. 98
1824 Introductie, thema en variaties in f-mineur, voor hobo en orkest, op. 102
1825 Concert Nr. 5 in As majeur, voor piano en orkest, op. 113
1. Allegro moderato
2. Romanze. Larghetto con moto
3. Rondo alla Spagniola. Allegro moderato
1825 Concert in F-majeur, voor piano en orkest, op. posth. 1
1826 Concert Nr. 4 in E-majeur "Les Adieux", voor piano en orkest, op. 110
1829 Oberons Zauberhorn, fantasie voor piano en orkest naar motieven uit de opera Oberon (1825-1826) van Carl Maria von Weber, op. 116
Adagio en rondo alla Polacca in A-majeur, voor viool en orkest
Concert in C-majeur, voor piano en orkest, op. 44

Werken voor harmonieorkest

1810 Drie Grote Militaire Marsen, voor harmonieorkest
1824 Rom-Marsch

Missen, oratoria en gewijde muziek

1800-1810 Der Durchzug durchs Rote Meer, oratorium voor solisten, gemengd koor en orkest, W.o.O. 11
1804-1810 Mis Nr. 1 in Bes-majeur, voor gemengd koor en orkest, op. 77 (ter gelegenheid van de naamdag van Prinses Marie Hermenegild Esterházy)
1804 Mis Nr. 2 "Grote mis" in Es-majeur, voor solisten, gemengd koor en orkest, op. 80
1805 Messe in d-mineur, voor solisten, gemengd koor en orkest, W.o.O. 13
1805 Alma Virgo, W.o.O. 21, Offertorium
1806 Missa solemnis in C-majeur, voor solisten, gemengd koor en orkest, W.o.O. 12
1806 Tantum ergo, W.o.O. 15
1806 Te Deum in D-majeur, W.o.O. 16
1809 Salve Regina in Bes-majeur, Offertorium, WoO.18
1827 Quod in orbe, graduale voor vier solisten, gemengd koor en orkest, op. 88
1830 Mis Nr. 3 in D-majeur, voor solisten, gemengd koor en orkest, op. 111 (ter gelegenheid van de naamdag van Prinses Marie Hermenegild Esterházy)

Cantates

1800-1810 Irene, cantate
1806 Das Fest des Dankes und der Freude, cantate
1806 Diana ed Endimione, cantate, WoO 25
1807 Lob der Freundschaft, cantate, WoO 36
1807 Zinzendorf-Kantate, cantate
1810 Hochzeitskantate für Napoleon und Louise (Huwelijks-cantate voor Napoleon Bonaparte en Marie Louise van Oostenrijk)
1812 Euterpens Abschied, cantate, WoO 38
1812 Have!, cantate, WoO 39
1822 Kantate zum Geburtstag von Johann Wolfgang von Goethe "Heute lasst in edlem Kreis", cantate
1823 Geburtstags-Kantate für den Prinzen von Sachsen Weimar- (Cantate voor de geboortedag van Prins Karel Alexander van Saksen-Weimar-Eisenach)
1825-1831 Morgenopfer, cantate, WoO 37
1829 Kantate zur Hochzeit der Prinzessin Augusta von Weimar-Sachsen (Cantate voor het huwelijk van Prinses Augusta van Saksen-Weimar-Eisenach met Prins Wilhelm I van Duitsland), cantate voor solisten, gemengd koor, piano en orkest
1833 The Orphan's Ode to the Patrious, cantate

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1797	Il viaggiator ridicolo, WoO 30
1799	Dankgefühl einer Geretteten		21 maart 1799
1800	Demagorgon		er bestaat uitsluitend een fragment
1800	Don Anchise Campione		onvoltooid	Giovanni Batista Lorenzi
1804; rev.1806	Le vicende d'amore; rev. versie: Die vereitelten Ränke, WoO 27	2 aktes	september 1806, Eisenstadt
1805	Die beyden Genies		is verloren gegaan
1805-1810	Die Messenier, WoO 29	3 aktes
1805-1815	Pimmalione, WoO 33			naar Jean-Jacques Rousseau
1810 rev. 1821	Mathilde von Guise, op. 100	3 aktes	26 maart of 27 maart 1810, Wenen, Theater am Kärntnertor; rev. versie: 17 februari 1821	naar Emanuel Mercier-Dupaty
1810	Stadt und Land		1810, Wenen, Theater an der Wien
1812	Dies Haus ist zu verkaufen, WoO 28	1 akte	5 mei 1812, Wenen, Theater in der Leopoldstadt	Albrecht Klebe, naar Alexandre Duval
1813	Der Junker in der Mühle	1 akte	november 1813	H. Schmidt
1814	Die Eselshaut oder Die blaue Insel	3 aktes	10 maart 1814, Wenen, Theater an der Wien	Franz Xaver Carl Gewey
1814	Die Rückfahrt des Kaisers, op. 69		13 juni of 15 juni 1814, Wenen, Theater an der Wien	Emanuel Veith

Balletten

Voltooid in	titel	aktes	première
1807	Hélène et Paris (Helene en Parijs), op. 26		mei 1807, Wenen
1809	Das belebte Gemälde, op. 33
1809	Quintuor des Negares du ballet Paul et Virginie, op. 41
1810	Drei Stücke für ein Ballett oder eine Pantomime
1811	Der Zauberring oder Harlekin als Spinne, op. 46	2 aktes	10 juli 1811, Wenen, Theater an der Wien
1812	Der Zauberkampf oder Harlekin in seiner Heimat, WoO 34	2 aktes	23 mei 1812, Wenen, Theater an der Wien
1812	Sappho von Mitilene, op. 68	6 aktes	11 september 1812, Wenen, Theater an der Wien
1814	Das Zauberschloss oder Das aufgelöste Rätsel, WoO 32		2 juli 1814, Wenen, Theater an der Wien
1837	Das Zauberglöcklein, WoO 31

Vocale muziek

1790 Per pietà bel idol mio, voor zangstem en piano
1790 Peuplu nacqucres, voor zangstem en piano
1791-1793 Beneath the laurel's friendly shade, voor zangstem en orkest
1795 Pe te d'eterni allori, voor zangstem en piano
1795 Figlio, le femmine son falsissime, voor zangstem en piano
1795-1799 Die eingebildeten Philosophen, voor zangstem en piano
1800-1804 Tu me dis refrain, voor zangstem en piano
1804 Amis connaissez-vous, voor zangstem en piano
1815 La Sentinelle in C-majeur, voor zangstem, piano, viool, cello en gitaar op. 71a
1816-1820 Fünf Lieder, voor zangstem en piano, op. 84
1. An die Entfernte
2. Der Schiffbruch
3. Des Jünglings Klage
4. Bewunderung
5. Meine Geliebte
1831 Arie und Variationen über ein Tirolerlied, voor sopraan en orkest, op. 118

Kamermuziek

1792 Sonata in G-majeur, voor dwarsfluit en piano, op. 2 Nr. 2
1799 Strijktrio in Es majeur, voor twee altviolen en cello (alternatieve bezetting: viool, altviool, cello), WoO 3
1801 Strijktrio in G-majeur, voor twee altviolen en cello (alternatieve bezetting: viool, altviool, cello), WoO 4
1802 Kwintet in Es majeur (Pianokwintet), voor viool, altviool, cello, contrabas en piano, op. 87
1803 Parthia in Es, voor blazersoctet
1804-1808 Strijkkwartetten, op. 30
1. in C groot, op. 30 Nr. 1
2. in G groot, op. 30 Nr. 2
3. in Es groot, op. 30 Nr. 3
1808 Klarinetkwartet in Es majeur, voor viool, altviool, cello en klarinet, WoO 5
1810-1814 Gluck-variaties over een thema uit "Armide", voor cello en piano, op. 54
1811 Introduktie en Allegro, voor viool, altviool, cello en piano, WoO 6
1811 Six Pièces très faciles, voor dwarsfluit, cello en piano, op. 42
1811-1814 Sonata in D-majeur, voor viool (of dwarsfluit) en piano, op. 50
1814-1815 Serenade Nr. 1 in G-majeur, voor viool, gitaar, klarinet, fagot en piano, op. 63
1814-1815 Sonata in A-majeur, voor dwarsfluit en piano, op. 64
1814-1815 Serenade Nr. 2 in Es majeur, voor viool, gitaar, klarinet, fagot en piano, op. 66
1816 Septett Nr. 1 in d-mineur, voor dwarsfluit, hobo, altviool, cello, contrabas, hoorn en piano, op. 74
1818 Introductie en variaties op een thema van Minkus, voor dwarsfluit, cello en piano in A-majeur, op. 78
1824 Nocturne, thema en variaties in f-mineur, voor viool en piano (of voor piano vierhandig), op. 99
1829 Septett Nr. 2 "Militair-septet" in C-majeur, voor dwarsfluit, klarinet, trompet, viool, cello, contrabas en piano, op. 114
1830 Introduction et Grand Rondeau Brillant, voor dwarsfluit en piano, op. 126
Nocturne, voor blazers
Sonata in Es, voor viool en piano, op. 5
Sonata in A-majeur, voor cello en piano, op. 104

Werken voor orgel

Ricercar, op. posth. 8

Werken voor piano

1801 Variaties naar en Oostenrijks lied in F-majeur, op. 8
1802 Variaties naar een mars van Cherubini in E-majeur, op. 9
1804 Variaties naar "God Save The King", voor piano, op. 10
1804 Variaties naar een Aria uit Dalayracs "Les Deux Savoyards", voor piano, op. 15
1806 Variaties naar een Hollands lied, voor piano, op. 21
1811 Polonaise "La bella capricciosa" in Bes majeur
1811 Variaties op de mars uit Isouards "Cendrillon" in C-majeur, voor piano, op. 40a
1811-1815 Sonate Es majeur, voor piano vierhandig, op. 51
1811-1815 Variaties op een thema van Gluck, op. 57
1812 Variaties over een thema uit "La Sentinelle", op. 32
1814 Sechs Polonaisen, op. 70
1819 Sonate in fis-mineur, voor piano, op. 81
1821 Grande Sonate in As majeur, voor piano vierhandig, op. 92
1825 Sechs Bagatellen, voor piano, op. 107
1830 Variaties op "Rule Britannia", WoO 10
1831 Les Charmes de Londres, op. 119
Neue Walzer mit Trios nebst einer großen Schlacht-Coda für den Apollo-Saal in Wien komponiert, voor piano vierhandig, op. 9
Tyroler-Lied met variaties, voor piano vierhandig, op. 118

Werken voor mandoline

1810 Grande Sonate, voor mandoline en piano, op. 37a

Publicaties

Johann Nepomuk Hummel: Ausführliche theoretisch-practische Anweisung zum Piano-Forte-Spiel, 1822-1825, heruitgave: Straubenhardt 1989 (Reprint).

Bibliografie

Francis Pieters: Harmoniemuziek voor de ingrijpende hervormingen van Sax (2) - Het repertoire tijdens het Keizerrijk en de Restauratie, in: FEDEKAMNIEUWS - Tweemaandelijks orgaan van de Fedekam Vlaanderen, 27e jaargang, Nr. 1, februari 1982, pp. 23–25
Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
Axel Klein: Irish classical recordings - A discography of Irish art music, Westport, Connecticut: Greenwood Press, 2001, 264 p., ISBN 978-0313317422
Arístides Incháustegui, Blanca Delgado Malagón: Indice Onomastico, in: Vida musical en Santo Domingo (1940-1965), Banco de Reservas, Publicación Especial, Editora Corripio, C. por A. Santo Domingo, D. N., 1998. 529 p., ISBN 9945-036-01-7
John A. Rice: The musical bee : references to Mozart and Cherubini in Hummel's New Year Concerto, Music & Letters 77:401-24 N3 1996
Stewart Gordon: The Turn of the Nineteenth Century, in: A History of Keyboard Literature - Music for the Piano and its Forerunners, New York: Schirmer Books, 1996, 566 p., ISBN 978-0534251970
Z. Domokos: Beethoven-szimfoniak zongoraatiratai - Liszt interpretacioja az elodoek stilusoeroeksegenek tuekreben, Magyar Zene 35:231-2+ N3 1995
Michael Struck: CDs Johann Nepomuk Hummel : Klavierkonzerte (Nikolaus Lahusen, Klavier; Sudwestfälische Philharmonie, Ltg. Hiroshi Kodama), (Koch/Schwann), Das Orchester, 43:64-5 N6 1995
Alfredo Grandini: Indice Dei Nomi, in: Cronache musicali del teatro Petrarca di Arezzo - Il primo cinquantennio (1833-1882), Firenze: Leo S. Olschki, 1995, 377 p., ISBN 978-88-22-24355-3
R. Anderson: CDs Hummel : Piano Concertos in B Minor Op. 89 & A Minor Op. 85 (Dana Protopopescu; Slovak Radio New PO/Alexander Rahbari), (Discover) Musical Times, 135:578-9 Sep 1994
Wolfgang Suppan, Armin Suppan: Das Neue Lexikon des Blasmusikwesens, 4. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1994, ISBN 3-923058-07-1
Paul E. Bierley, William H. Rehrig: The heritage encyclopedia of band music : composers and their music, Westerville, Ohio: Integrity Press, 1991, ISBN 0-918048-08-7
Guy Gosselin: Index des Noms, in: L'âge d'or de la vie musicale à Douai, 1800-1850, Liège: Editones Mardaga, 1994, 236 p., ISBN 978-28-700-9579-9
S. Grochotow: Mozart und Hummel, Acta Mozartiana 40:94+ N3-4 1993
Michael Struck: CDs Johann Nepomuk Hummel : Serenade für Bläseroktett Es-Dur/Concertino für Oboe und Bläser F-Dur/Sextett für Bläser F-Dur/Oktett-Parthia Es-Dur, (Consortium Classicum) (MD + G), Das Orchester, 41:1352+ N12 1993
Andres Sas: Rediscovered documents from the Esterhazy collection - libretto of Joseph Haydn's "Acide", the engraver's copy of Pal Esterhazy's Harmonia caelestis, Studia Musicologica 34:167+ N1-2 1992
W. Irvin: Johann Nepomuk Hummel's Grand Concerto in F, Journal of the International Double Reed Society: N20:64-6 1992
Pietro Rattalino: Le grandi scuole pianistiche, Milan: Ricordi, 1992
I. Pearson: Johann Nepomuk Hummel's "rescue" concerto : Cherubini's influence on Hummel's Trumpet Concerto, ITG Journal 16:14-20 N4 1992
C. MacDonald: The models for Schumann's F-major Piano Concerto of 1831, Studi Musicali 21:160+ N1 1992
Franco Rossi, Michele Girardi: Indice Dei Nomi, in: Il teatro la Fenici : chronologia degli spettacoli 1938-1991, Venezia: Albrizzi Editore, 1992, 650 p., ISBN 88 317 5509 9
F. Neumann: How fast should classical minuets be played?, Historical Performance 4:3-5+ N1 1991
Wolfgang Amadeus Mozart : Quintett Es-dur KV 452; Johann Nepomuk Hummel : Septett d-moll op. 74 (Linos Ensemble) (Calig), in: Neue Zeitschrift für Musik 152:53-4 Jun 1991
Klassik Johann Nepomuk Hummel : Septett Nr. 1 d-moll op. 74; Septett Nr. 2 C-dur op. 114 (Capricorn) (Hyperion), Stereoplay N9:218 Sep 1991
Ursula Pesek, Hans-Peter Schmitz: Flötenmusik aus drei Jahrhunderten : Komponisten : Werke : Anregungen, Basel: Bärenreiter, 2. Auflage, 1993, 320 p., ISBN 978-3761809853
John H Yoell: Vivat Hummel!, Fanfare 12:503-6 N5 1989
Robert Rohr: Unser klingendes Erbe : Beiträge zur Musikgeschichte der Deutschen und ihrer Nachbarn in und aus Südosteuropa unter besonderer Berücksichtigung der Donauschwaben von den Anfängen bis 1918, Passau: Verlag Passavia, 1988
Marie-Claire le Moigne-Mussat: Musique et société à Rennes aux XVIIIe et XIXe siècles, Genève: Editions Minkoff, 1988, 446 p., ISBN 2-8266-0541-0
Anton Neumayr: Musik und Medizin : am Beispiel der deutschen Romantik, Wien: Edition Wien, 1988, 357 p.
Clemens-Christoph Johannes von Gleich: Die frühesten Quellen zur Temponahme bei Mozart, Mitteilungen der Internationalen Stiftung Mozarteum 35:112-14 1987
Edgar Hobinka: Johann Nepomuk Hummel - Der Pressburger deutsche Komponist, Sudetenland. 28 (1986), S. 228-229.
Norman E. Smith: March music notes, Lake Charles, La.: Program Note Press, 1986, ISBN 978-0961734619
Ludovit M. Vajdicka: Johann Nepomuk Hummel - minulost a sucasnosf, Hudubni zivot. 17 (1985) Nr. 20, S. 8.
Roman Jasinski: Rozmaitosci muzyczne Hummel, Ruch Muzyczny 29:26-7 N4 1985
Joel Sachs: Hummel - recent editions of some of his works, Musical Times, 125:579+ Oct 1984
Marie-Noelle Collette, Joel-Marie Fauquet, Adelaide de Place, Anne Randier et Nicole Wild: La musique a Paris en 1830-1831, Paris: Bibliothèque nationale, 1983, 418 p.
D. Carew: An examination of the composer - Performer relationship in the piano style of J.N. Hummel, Leicester. 1981. dissertation.
Osobnosti europskej hudeby a slovensko - (Persönlichkeiten der europäischen Musik und die Slowakei), Bratislava: 1981
Weimar Wissenschaftliche Konferenz zum 200. Geburtstag von Johann Nepomuk Hummel, Musik und Gesellschaft 29:119-20 Feb 1979

Externe links

(en) Biografie 8notes.com
https://web.archive.org/web/20051231051148/http://www.karadar.com/Default.htm
Bladmuziek van Johann Nepomuk Hummel op de website van het International Music Score Library Project

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Johann Nepomuk Hummel op Wikimedia Commons.