Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Brussel

Gebouw van de Academie in de Zuidstraat (1935)

De Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Brussel (Frans: Académie Royale des Beaux-Arts) is een Franstalige kunsthogeschool in Brussel.

Geschiedenis

Voorgeschiedenis

Vanaf 1711 werden er toegepaste en beeldende kunsten onderwezen in het stadhuis van Brussel. De dekens van de schilders, beeldhouwers, tapissiers en andere kunstgilden kregen van het stadsbestuur de beschikking over enkele vertrekken en maakten er gebruik van om er tekenonderricht te geven.

Oprichting en beginfase

In 1737 kreeg de academie haar eerste reglement. De stad nam enkele kosten op zich, waaronder deze voor de modellen. Enkele decennia later brak er onenigheid uit. De lessen verhuisden naar herberg 't Gulden Hoofd en werden zelfs enige tijd opgeschort. Het was de Brugse schilder Bernard Verschoot die de academie met harde hand terug op de sporen zette. Hertog Karel van Lotharingen stelde de school onder zijn hoge bescherming (1762).

De school werd heropgericht als Académie de Peinture, Sculpture et Architecture, gefinancierd door openbare inschrijving (1768). Inspiratie vond men in het Franse model. De architectuurafdeling stond onder leiding van Barnabé Guimard.

Tijdens de revolutionaire periode kreeg de school het moeilijk. Ze werd zelfs even gesloten, maar heropende in 1800.

Herlancering

Met de Belgische onafhankelijkheid kwam er een nieuwe directeur, François-Joseph Navez, die gestalte moest geven aan de hervonden ambities. Zijn hervorming van het programma (1835-36) werd bekroond met de toekenning van het predicaat koninklijke.

In 1876 betrok de academie het voormalige bogaardenklooster in de Zuidstraat. Architect Pierre-Victor Jamaer integreerde diverse gebouwen achter zijn eclectische façade. Er kwam een avant-garde op die zich afzette tegen de academie, maar dit was ook een pose en verhinderde niet dat veel van deze kunstenaars er hun vaardigheid scherpten.^[1]

In deze periode bestond er felle concurrentie tussen de academie en een andere kunstschool uit de hoofdstad, Sint-Lucas. Onder Charles Van der Stappen kregen ook literatuur en fotografie er hun plaats. Onder impuls van burgemeester Karel Buls kwam er in 1886 een École des Arts décoratifs met Jean Baes aan het hoofd. Dit was een poort langs waar de invloed van de Arts & Crafts zich in België deed gelden.

In 1927 werd Victor Horta directeur. Hij stelde een systeem van ateliers in en versterkte de architectuuropleiding. Deze zou pas in 1977 zelfstandigheid verwerven met de creatie van het Institut supérieur d'Architecture Victor Horta.

Universitaire opleiding

In de jaren 2000 wordt de Academie een universitaire kunstopleiding. Dit wordt gereflecteerd in de nieuwe benaming Académie royale des Beaux-Arts de la ville de Bruxelles - École Supérieure des Arts (ARBA-ESA).

Locaties

Stadhuis van Brussel (1711-1752 en 1763-1829)
Herberg 't Gulden Hoofd (1752-1763)
Granvellepaleis (1829-1832)
Kelders van het Nijverheidspaleis, de linkervleugel van de huidige KMSK (1832-1876)
Academiegebouw in het voormalige Boogaardenklooster (1876-heden)

Gebouw

Het huidige academiegebouw bevat de voornaamste restanten van het rijke kloosterverleden in Brussel, dat voor de rest verzwonden is in de revolutiejaren rond 1800. Vanop de Zuidstraat is het voormalige kerkkoor van de bogaarden te zien. Belangrijker is de vierkante kloostergang erachter, met bakstenen kruisgewelven. Ernaast ligt een tweede, groter binnenplein waarvan de zuidelijke tuingevel ook nog een overblijfsel is van het klooster.

Leiding

De academie werd geleid door directeurs en vanaf 1895 door rectoren met een driejarig mandaat:

Jean-Baptiste de Vits, 1759-1762 (sluiting)
Bernard Verschoot, 1767-1783
Laurent-Joseph Taminne, 1783-
Claude Fisco, -1794
Antoine Cardon, -1822
Auguste de Thysebaert, 1822-1823
Jean-François de Vinck de deux Orp en Daniel Hennessy, 1823-
François-Joseph Navez, 1835-1862^[2]
Louis Gallait, 1862-
Jean-François Portaels, 1878-1895
Joseph Stallaert, 1895-1898
Charles Van der Stappen, 1898-1901 en 1907-1910
Ernest Acker, 1901-1904 en 1910
Jacques de Lalaing, 1904-1913
Herman Richir, 1906-1907, 1916-1919, 1925-1927 (interims: 1910, 1911, 1915)

Victor Rousseau, 1919-1922
Victor Horta, 1927-1931
Alfred Bastien, 1928-1930 en 1935-1938
Joseph Van Neck, 1938-1941 en 1944-1948
Léon Devos, 1948-1951 en 1955-1958
Henry Lacoste, 1954-1955
Augustin Bernard, 1958-1967
Richard Vandendael, 1967-1977
Claude Lyr, 1978-1981
Fernand Vanhemelryck, 1981-1991
Dany Vienne, -1998
Philippe Ermans, 1998-2003
Michel Baudson, 2003-2008
Marc Partouche, 2008-2014
Daphné de Hemptinne, 2014-

Bekende oud-studenten

Tentoonstellingen

Academie Royale des Beaux-arts et École des Arts decoratifs de Bruxelles. Exposition centennale 1800–1900
1987: Académie Royale des Beaux-Arts de Bruxelles, 275 ans d'enseignement
2007: Art, anatomie trois siècles d'évolution des représentations du corps

Literatuur

Academie Royale des Beaux-Arts de Bruxelles. 275 ans d'enseignement = 275 jaar onderwijs aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Brussel, tent.cat., Brussel, Gemeentekrediet, 1987. ISBN 2-87193-030-9
Charles Van der stappen, Academie Royale des Beaux-arts et École des Arts decoratifs de Bruxelles. Exposition centennale 1800–1900, tent.cat., 1900
Alexandre Pinchart, Recherches sur l'histoire et les médailles des académies et des écoles de dessin, de peinture, de sculpture, d'architecture et de gravure, en Belgique, 1848, p. 28-44

Externe links

Voetnoten

↑ Met Eric Min door de expo ‘James Ensor. Inspired by Brussels’, BRUZZ, 29 februari 2024
↑ Vóór 1835 al directeur honoraire et gratuit; in 1859 vertrek om gezondheidsredenen

Zie de categorie Académie royale des beaux-arts de Bruxelles van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Met Eric Min door de expo ‘James Ensor. Inspired by Brussels’, BRUZZ, 29 februari 2024

[2] Vóór 1835 al directeur honoraire et gratuit; in 1859 vertrek om gezondheidsredenen

[1]

[2]