waarnemen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  waarnemen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈwarnemə(n) / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• waar·ne·men

Woordherkomst en -opbouw

• van Middelnederlands waernemen / warenemen, op te vatten als samenstelling van  waar bw  en  nemen ww 
  • [1] in de betekenis van ‘bemerken’ aangetroffen vanaf 1200
  • [2] in de betekenis van ‘tijdelijk bekleden (van ambt)’ aangetroffen vanaf 1734

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
waarnemen	nam waar	waargenomen
klasse 4	volledig

Werkwoord

waarnemen

1. overgankelijk iets via de zintuigen in zich opnemen

   ▸ Het verduisteren van de maan begon rond 04.30 uur en een uur later begon de totale eclips. Maar doordat een kwartiertje later de zon alweer opkwam in Nederland, kon alleen de start worden waargenomen.

2. overgankelijk (een taak, functie) bekleden, tijdelijk vervullen, als vervanger optreden

Synoniemen

• [1] gewaarworden, percipiëren

Afgeleide begrippen

• waarneembaar, waarneemdossier, waarneemgroep, waarneemster, waarnemer, waarneming

Verwante begrippen

• perceptie, observatie, kijken, zien, voelen, ruiken, horen, tasten

Vertalingen

    1. iets via de zintuigen in zich opnemen   

Duits: wahrnehmen (de), beobachten (de) Engels: perceive (en), observe (en) Frans: percevoir (fr) Italiaans: percepire (it)

Oekraïens: спостерігати (uk) onvoltooid Spaans: advertir (es), percibir (es) Turks: anlamak (tr)

Gangbaarheid

• Het woord waarnemen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "waarnemen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.