Stillehavsøsters
| Stillehavsøsters | |
 Stillehavsøsters | |
| Status | |
| Status i Noreg: Framandart med svært høg risiko | |
| Systematikk | |
| Rike: | Dyr Animalia |
| Rekkje: | Blautdyr Mollusca |
| Klasse: | Muslingar Bivalvia |
| Orden: | Ostreida |
| Familie: | Ostreidae |
| Underfamilie: | Crassostreinae |
| Slekt: | Magallana |
| Art: | Stillehavsøsters C. gigas |
| Vitskapleg namn | |
| Crassostrea gigas | |
Stillehavsøsters (Crassostrea gigas)[1] er ein østersart som finst naturleg i Stillehavet, men òg finst spreidd til Atlanterhavet, utanfor kysten av Vest-Europa, omkring Storbritannia og nordover til Noreg.[2] Medan den europeiske flatøsteresen er freda, vert ein oppfordra til å ete stillehavsøstersen.[3]
Stillehavsøsters blir også kalla japansk østers, gigasøsters og djuphavsøsters. Den opphavlege levestaden deira er den nordlege delen av Stillehavet frå Japan til Beringstredet.[4] Arten er blitt flytta til andre havområde for å bli dyrka der, og har mange stader etablert seg utanfor anlegga.[4][4] Produksjonen av stillehavsøsters i verden har auka kraftig, og dreier seg om fleire millionar tonn.[4]
I den sørlege delen av Nordsjøen og i det danske Vadehavet har det oppstått skjellbankar av stillehavsøsters som endrar det naturlige økosystemet.[4] Arten blei funnen for første gong i Noreg i 1980 utanfor Kragerø.[4] Frå 2007 er arten blitt observert fleire steder i Oslofjorden og langs kysten av Sørlandet og nordover til Hordaland.[4] Iføljge Artsdatabanken er stillehavsøsters ein invaderande art som er svartelista i Noreg, det vil seia uønska i norske farvatn.[4]
Stillehavsøsters kan bli frå 8 til opptil 40 cm.[4] Han skil seg frå vanleg østers (Ostrea edulis) ved forma og strukturen på skalet.[4] Østersen lever fastvaksen til underlaget, vanlegvis på stein eller muslingskal, frå like under fjøremålet til eit par meters djupne.[4]
Tiltak
[endre | endre wikiteksten]I 2018 var det sett i gang eit pilotprosjekt rundt Oslofjorden der friviljuge skulle plukka med seg så mange stillehavsøsters dei kunne.[5]
Helseåtvaringar
[endre | endre wikiteksten]Østers kan gje sjukdomssmitte. Årsaka er at norovirus, som fører til omgangssjuke, kan renna ut i sjøen via kloakken og blir akkumulert i østersen. Folk som vil sanka stillehavsøsters og eta dei kan bruka blåskjelvarsel råd om skjel som finst på matportalen.[6]
Referansar
[endre | endre wikiteksten]- ↑ «Stillehavsøsters». Artsdatabanken. Henta 24. juli 2018.
- ↑ «Stillehavsøstersen sprer seg kraftig i Oslofjorden», forskning.no (på norsk), 26. mai 2017, henta 31. mai 2019
- ↑ «Spis østers – men ta for all den den riktige», agderposten (på norsk), henta 31. mai 2019[daud lenkje]
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 «Stillehavsøsters» i Store norske leksikon (fri gjenbruk av tekst)]
- ↑ Radio, Sveriges, «Kampen mot ostronen – fem ton plockade för hand - Nyheter (Ekot)», sverigesradio.se (på svensk), henta 31. mai 2019
- ↑ Gulbr, Lars O.; sen (22. juli 2018), «Stillehavsøsters invaderer norskekysten: - Prøver å gi dem herpes», Dagbladet.no (på norsk), henta 31. mai 2019
- Denne artikkelen bygger på «Stillehavsøsters» frå Wikipedia på bokmål, den 31. mai 2019.