Western
Western er ein sjanger av filmar og forteljingar som tek for seg livet i det ville vesten i Nord-Amerika. Handlinga er som regel henta i frå 1800-talet då kjende bandittar som Butch Cassidy, Sundance Kid, Daltonbrørne, Frank og Jesse James og Billy the Kid regjerte i vesten. Filmane, som kan kallast western- eller cowboyfilmar, tek som regel for seg dagleglivet til ein cowboy eller dei lovlause.
Western som filmsjanger har hatt fleire stordomsperiodar; seinst på 1960- og 70-talet med blant anna filmane til Sergio Leone. Leone-filmane er døme på undersjangeren «spaghetti-western», som har fått det namnet fordi filmane vart regissert av italienske regissørar og ofte hadde italienske skodespelarar. Ein skilnad mellom spaghetti-western og eldre amerikansk westernfilm er at handlinga er meir brutal og valdsam i spaghetti-western og den litt alternative filmmusikken som blant anna komponisten Ennio Morricone står for.
Western har utvikla seg gjennom åra, tek ein filmar frå 1930- og 1940-talet har song ei stor tyding i filmen. Dette er songar som vart teke i bruk av cowboyar til song rundt leirbål. Denne forma for song har fått eit eige namn som blir kalla hesteopera.
Fram til 1960-talet var western òg ein populær sjanger innanfor underhaldningslitteraturen. Ein sein, norsk utløpar av denne tradisjonen er Louis Masterson sine bøker om Morgan Kane.
Kjende filmar
[endre | endre wikiteksten]- Den gode, den onde og den grusomme (originalt The Good, the Bad, and the Ugly)
- For en neve dollar (orginalt A Fistful of Dollars)
- For en neve doller mer (originalt For a Few Dollars More)
- Ondt blod i vesten (originalt Once upon a Time in the West)
- Sheriffen (originaltittel: High Noon)
- A Fistful of Dynamite
- El Dorado
- Rio Grande
- Roy Rogers ordner opp (originaltittel: The Yellow Rose of Texas)
- The Last Days of Frank and Jesse James
Kjende westernskodespelarar
[endre | endre wikiteksten]- Clint Eastwood
- Lee van Cleef
- Roy Rogers
- Tex Ritter
- John Wayne
- Bud Spencer
- Terence Hill
- Gene Autry
- James Arness