Astronauta
Un astronauta es un membre de l'equipatge d'una nau espaciala (o astronau), es a dire un engenh pensat e bastit per anar e viatjar dins l'espaci.
Se designan las femnas e los òmes que se'n van dins l'espaci diferentament en foncion de la poténcia o estat que ne son membres: a mai d'astronautas (nom fargat als Estats Units) qu'es lo nom mai emplegat actualament, s'emplega tanben cosmonautas pels païses de l'ex-blòc sovietic (subretot Russia) e França ensagèt lo nom d'espacionauta (spationaute) per ensajar de demostrar son poder e son independéncia de las grandas poténcias mondialas, nom qu'es actualament a se morir. Finalament un darrièr mot taikonauta (太空人 tàikōng rén, "òme de l'espaci") es aparegut recentament per se referir als astronautas chinés, mas es pas utilizat en Republica populara de China que fa servir 航天员 hángtiān yuán.
Astronautas celèbres
[modificar | Modificar lo còdi]
- Buzz Aldrin (20 de genièr de 1930), astronauta american. Participèt al primièr viatge cap a la Luna lo 21 de julhet de 1969
- Neil Armstrong (5 d'agost de 1930) astronauta american, primièr òme que pausèt lo pè sus la Luna. Quand botèt son pè sul sòl de la Luna lo 21 de julhet de 1969 diguèt: “Aquò es un pas menut per l'òme, mas un pas grand per l'umanitat” (revirat de l'anglés).
- Valentina Vladimirovna Tereshkova (en cirillic Валентина Владимировна Терешкова) nascuda lo 6 de març de 1937 a Manslenninkovo, dins la region de Yaroslavl, URSS, foguèt la primièra femna cosmonauta dins l'espaci. Virèt 48 orbitas a l'entorn de la Tèrra a bòrd del Vostok 6 en 70 oras, e 50 minutas, dempuèi lo 16 de junh fins al 19 de junh de 1963.
- Iurii Alekseievich Gagarin (en cirillic Юрий Алексеевич Гагарин), (9 de març de 1934 – 27 de març de 1968), cosmonauta sovietic. Nascut a Gzhatsk, URSS (ara Russia). Lo 12 d'abril de 1961 foguèt lo primièr uman que viatgèt dins l'espaci; o faguèt amb lo Vostok 1.
- Léopold Eyharts (n. a Biàrrits en 1957) es lo primièr occitan dins l'espaci (en 1998 dins una nau russa, en 2008 dins una nau americana)
- Yang Liwei es lo primièr astronauta (o taikonauta) de China.