Emanuel Lasker
Emanuel Lasker (ur. 24 grudnia 1868 w Barlinku, zm. 11 stycznia 1941 w Nowym Jorku) – niemiecki szachista pochodzenia żydowskiego[1][2], drugi mistrz świata w szachach. Tytuł zdobył w 1894 roku pokonując Wilhelma Steinitza w meczu, w którym wygrał 10 partii, 4 zremisował i 5 przegrał[3]. Tytuł mistrza świata zachował przez następne 27 lat, najdłużej w historii. Był również matematykiem, filozofem i brydżystą, przyjaźnił się z Albertem Einsteinem[4]. Jest autorem gry planszowej laska, opartej na warcabach.
 Emanuel Lasker, 1929 | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1868 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 stycznia 1941 |
| Obywatelstwo | |
Życiorys
edytujDo największych osiągnięć Laskera w grze praktycznej należy zaliczyć zwycięstwa w wielkich turniejach w Londynie (1899), Petersburgu (1896 i 1914), Nowym Jorku (1924)[5]. W 1921 roku stracił tytuł mistrza świata w meczu przeciwko Capablance[6]. Rok wcześniej Lasker uznał swego przeciwnika za najlepszego szachistę świata, jednak Capablanca chciał pokonać Laskera w oficjalnym meczu.
W 1933 roku Lasker wraz z żoną Martą Koh, oboje będąc pochodzenia żydowskiego, musieli opuścić Niemcy. Przeprowadzili się do Anglii, a następnie do ZSRR. Jako szachista występował pod flagą radziecką. Oczarowany radziecką rzeczywistością pisał: „Związek Radziecki uczynił szachy, będące udziałem tylko nielicznych – dostępnymi dla szerokich mas. Znaczenie kulturowe tysiącletniej gry zostało wzbogacone twórczymi myślami. Nigdy i nigdzie wcześniej nie uczyniono podobnego doświadczenia. Droga, którą zaproponował Związek Radziecki – to droga przyszłości”[7][8]. Pod koniec 1937 roku osiedlił się w Nowym Jorku[9].
Lasker był znany ze swoich psychologicznych metod gry. Czasami wybierał posunięcia teoretycznie słabsze, które jednak miały zrobić wrażenie na przeciwniku. W sławnej partii przeciwko Capablance (Petersburg 1914) Laskerowi bardzo zależało na wygranej, jednak w celu uśpienia czujności przeciwnika wybrał wariant debiutowy uznawany za remisowy. W rezultacie Capablanca zagrał nieostrożnie i partię przegrał[10]. „Lasker analizował postępowanie i charaktery swych przeciwników – wyciągał odpowiednie wnioski, a następnie podczas gry wszystko to starał się wykorzystać”[10].
Do kanonu szachów przeszła również inna słynna partia Lasker – Bauer (Amsterdam 1889), w której Lasker poświęcił dwa gońce i doprowadził partię do zwycięstwa[11]. Jego nazwiskiem nazwano kilka wariantów szachowych debiutów, np. wariant Laskera w gambicie hetmańskim (1.d4 d5 2.c4 e6 3.Sc3 Sf6 4.Gg5 Ge7 5.e3 O-O 6.Sf3 h6 7.Gh4 Se4).
Wg Chessmetrics najwyższy ranking 2878 osiągnął Lasker w roku 1894[12].
Mecze Laskera o mistrzostwo świata
edytuj| Rok | Przeciwnik | Wynik |
|---|---|---|
| 1894 | Steinitz | wygrana (+10; −5; =4) |
| 1896/97 | Steinitz | wygrana (+10; −2; =5) |
| 1907 | Marshall | wygrana (+8; −0; =7) |
| 1908 | Tarrasch | wygrana (+8; −3; =5) |
| 1910 | Schlechter | remis (+1; −1; =8) |
| 1910 | Janowski | wygrana (+8; −0; =3) |
| 1921 | Capablanca | przegrana (+0; −4; =10) |
| W nawiasach: liczba wygranych (+), przegranych (−) i zremisowanych (=) partii. | ||
Upamiętnienie
edytujNa cześć Emanuela Laskera w Barlinku organizowane są Międzynarodowe Festiwale Szachowe Pamięci Emanuela Laskera. Działa tam również miejscowy klub szachowy „Lasker” Barlinek. Jego imieniem nazwany jest także jeden z parków w tym mieście[13].
Przypisy
edytuj- ↑ Emanuel Lasker | Biography
- ↑ Lasker, Emanuel – JewishEncyclopedia.com
- ↑ Krzysztof Pytel: Emanuel Lasker. Bielsko Biała: Wydawnictwo Szachowe 1993, s. 7.
- ↑ Krzysztof Pytel: Emanuel Lasker. Bielsko Biała, s. 24 nn.
- ↑ Krzysztof Pytel: Emanuel Lasker. Bielsko Biała 1993, s. 10 nn.
- ↑ Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press 2021. s. 156 nn.
- ↑ Krzysztof Pytel: Emanuel Lasker. Bielsko Biała 1993, s. 22.
- ↑ Emanuel Lasker – szachista, naukowiec, człowiek wielu talentów | Przegląd Dziennikarski (przegladdziennikarski.pl)[1]
- ↑ Emanuel Lasker Biography. [dostęp 2010-10-19]. (ang.).
- ↑ a b Krzysztof Pytel: Emanuel Lasker, s. 22 n.
- ↑ Emanuel Lasker vs Johann Hermann Bauer, Amsterdam 1889. [dostęp 2009-10-09].
- ↑ Chessmetrics Player Profile: Emanuel Lasker
- ↑ Festyn rodzinny w Parku im. Emanuela Laskera. barlinek24.pl, 2014-05-14. [dostęp 2018-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-18)]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Reuben Fine, Fred Reinfeld Lasker’s Greatest Chess Games, 1889–1914 (Dover, 1965);
- Dr. J. Hannak Emanuel Lasker: The Life of a Chess Master (Dover, 1991);
- Kenneth Whyld The Collected Games of Emanuel Lasker (1998);
- Emanuel Lasker Lasker’s Manual of Chess (Dover, 1976);
- Irving Chernev Twelve Great Chess Players and Their Best Games (Dover, 1995);
- W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, tom I, Warszawa 1986, s. 501–504;
- Hall of Fame – Emanuel Lasker. hall-of-fame-sport.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-30)]. (niem.);
- Emanuel Lasker – szachista, naukowiec, człowiek wielu talentów | Przegląd Dziennikarski (przegladdziennikarski.pl)[2]
- Krzysztof Pytel: Emanuel Lasker. Bielsko Biała: Wydawnictwo Szachowe 1993;
- Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press 2021. Tłum. z angielskiego: Jerzy J. Malinowski; Rec. Historia szachów w 50 ruchach (omówienie) | Przegląd Dziennikarski (przegladdziennikarski.pl)[3].
Linki zewnętrzne
edytuj
John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Emanuel Lasker w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-24].- Gońce za króla, czyli mat Laskera. polskaniezwykla.pl (pol.)
- Emanuel Lasker – wybrane partie szachowe (ang.)
- Deutsche Biographie – Lasker, Emanuel (deutsche-biographie.de)]
- ISNI: 0000000116342089
- VIAF: 46742602
- LCCN: n82112138
- GND: 118569872
- LIBRIS: mkz257953281969
- BnF: 12174450p
- SUDOC: 030299578
- NLA: 35292550
- NKC: jk01071600
- BNE: XX958557
- NTA: 068660952
- CiNii: DA10945050
- Open Library: OL668194A
- PLWABN: 9810701262905606
- NUKAT: n2003061043
- J9U: 987007264240805171
- LNB: 000093904
- CONOR: 126468707
- ΕΒΕ: 87656