Essen

Essen
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Nadrenia Północna-Westfalia
Zarządzający	Thomas Kufen↗
Powierzchnia	210,31 km²
Populacja (30.09.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 586 787; 2771 os./km²
Nr kierunkowy	201
Kod pocztowy	45127-45359
Tablice rejestracyjne	E
	Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii Essen
	Położenie na mapie Niemiec Essen
	51°27′N 7°01′E/51,450000 7,016667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Essen (MAF: /ˈ ɛ s n̩/, ^ⓘposłuchaj) – miasto na prawach powiatu w zachodniej części Niemiec, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Düsseldorf. Pełni funkcję portu nad Ruhrą i nad Kanałem Ren-Herne. Pod koniec 2019 roku, z liczbą mieszkańców wynoszącą około 580 tys., Essen zajmowało dziesiąte miejsce w Niemczech pod względem liczby ludności^{[potrzebny przypis]}. Siedziba biskupstwa rzymskokatolickiego założonego w 1958 r. Od roku 1972 miasto uniwersyteckie. W roku 2010 Essen wraz z sąsiednimi miastami pod nazwą RUHR.2010(inne języki) było Europejską Stolicą Kultury.

Dzielnice

Miasto Essen jest podzielone na 9 dzielnic. Aktualny podział przedstawia się następująco:

Dzielnica 1:
- Stadtkern
- Ostviertel
- Nordviertel
- Westviertel
- Südviertel
- Südostviertel
- Huttrop
- Frillendorf

Dzielnica 2:
- Rüttenscheid
- Rellinghausen
- Bergerhausen
- Stadtwald

Dzielnica 3:
- Holsterhausen
- Fulerum
- Haarzopf
- Margarethenhöhe
- Frohnhausen
- Altendorf

Dzielnica 4:
- Schönebeck
- Bedingrade
- Frintrop
- Dellwig
- Gerschede
- Borbeck-Mitte
- Bochold
- Bergeborbeck

Dzielnica 5:
- Altenessen Nord
- Altenessen-Süd
- Vogelheim
- Karnap

Dzielnica 6:
- Stoppenberg
- Schonnebeck
- Katenberg

Dzielnica 7:
- Steele
- Kray
- Freisenbruch
- Horst
- Leithe

Dzielnica 8:
- Heisingen
- Kupferdreh
- Byfang
- Überruhr-Hinsel
- Überruhr-Holthausen
- Burgaltendorf

Dzielnica 9:
- Bredeney
- Schuir
- Werden
- Fischlaken
- Heidhausen
- Kettwig

Gospodarka

Główny ośrodek przemysłowy i handlowy Zagłębia Ruhry (przede wszystkim przemysł metalowy, maszynowy, środków transportu, zbrojeniowy, chemiczny, elektrotechniczny).

Essen jest siedzibą wielu przedsiębiorstw, jak: RWE, Hochtief, Con-Energy, Aldi-Nord, Arcandor (były Karstadt-Quelle) i ThyssenKrupp. Oprócz tego Essen jest siedzibą instytucji finansowych i handlowych, miejscem targów międzynarodowych i siedzibą instytucji naukowo-badawczych.

Transport

Głównym dworcem kolejowym jest Essen Hauptbahnhof. Inne stacje kolejowe to Essen-Frohnhausen, Essen-Horst, Essen-Hügel, Essen-Stadtwald, Essen-Kettwig, Essen-Werden(inne języki).

Od 1893 r. po mieście kursują tramwaje. W latach 1949–1957 w mieście istniała jedna linia trolejbusowa^[2], a w latach 1983–2000 eksperymentalny system duobusowy^[3]. Stadtbahn Rhein-Ruhr(inne języki) łączy Essen z innymi miastami Zagłębia Ruhry. Operatorem transportu publicznego w Essen i pobliskim Mülheim an der Ruhr od 2017 r. jest spółka Ruhrbahn^[4]^[5].

Zabytki

Pomimo olbrzymich zniszczeń spowodowanych nalotem brytyjskim 11 marca 1943 r. – 3000 budynków zostało całkowicie zniszczonych, dalszych 2000 uszkodzonych – Essen zachowało liczne dzieła sztuki, przede wszystkim z czasów panowania Ottonów oraz z okresu wielkiej industrializacji miasta w XIX w.

W centrum Essen zachowało się dawne opactwo żeńskie, w którego skład wchodzi katedra św. Kosmy i Damiana (Hl. Cosmas und Damian), z ottońską kryptą i westwerkiem oraz wczesnogotyckim halowym korpusem nawowym. Wewnątrz m.in. złota Madonna z ok. 980 r. oraz siedmioramienny świecznik z roku 1000. Cenne dzieła sztuki ottońskiej mieści skarbiec katedralny, między innymi zabytki z czasów rządów Matyldy i Teofano – wśród nich znajdują się cztery krzyże procesyjne w tym krzyż Ottona i Matyldy, miecz ceremonialny, Korona Ottona III. Obok katedry późnogotycki kościół św. Jana Chrzciciela (Johannes) z 1471. Również późnogotycki w stylu kościół św. Gertrudy (St. Gertrud) zachował romańską wieżę zachodnią.

Z zabytków świeckich m.in. zamek Borbeck z XVIII w. oraz XIX-wieczna Villa Hügel(inne języki), dawna rezydencja Kruppów. Wśród zabytków techniki wyróżniają się dawny kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein (niem. Zeche und Kokerei Zollverein), od 2001 roku na liście światowego dziedzictwa UNESCO oraz zabytkowe osiedla robotnicze. Pamiątką po gminie żydowskiej jest stara synagoga z 1913, dzieło Edmunda Körnera(inne języki). Pomimo zniszczeń zachowała w całości swoją modernistyczną architekturę.

W dzielnicy Werden(inne języki) znajduje się dawny klasztor benedyktynów (znany od 875) z romańskim kościołem św. Ludgera (St. Ludgerus) z 2 poł. XII w. Obok kościół św. Lucjusza (St. Lucius) udokumentowany od 995, przebudowany w XI–XII w. z zabudowaniami klasztornymi z XVIII w.

Innymi wizytówkami Essen są muzeum Folkwang oraz Grugapark(inne języki) z ogrodem botanicznym.

Polityka lokalna

Burmistrz: Thomas Kufen (CDU) – od 2015 r.^[6]

Sport

Moskitos Essen – klub hokejowy
TUSEM Essen – klub piłki ręcznej mężczyzn
Rot-Weiss Essen – klub piłkarski
SGS Essen(inne języki) – klub piłki nożnej kobiet

W mieście rozgrywany jest kobiecy turniej tenisowy, pod nazwą Bredeney ITF, zaliczany do rozgrywek rangi ITF, z pulą nagród 25 000 $^[7].

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

Przypisy

↑ Bevölkerungsstand nach Geschlecht - Gemeinden - Monat (ab 2000). landesdatenbank.nrw.de/, 2023-09-30. [dostęp 2023-12-31]. (niem.).
↑ Frank-RainerF.R. Hesselmann Frank-RainerF.R., Der Obus nach Heisingen steht nur kurz unter Spannung, [w:] Hundert Jahre in Essen auf Draht--die Strassenbahn: ein Lese-Bilder-Buch zu einem Jahrhundert Verkehrs- und Technikgeschichte der Strassenbahn in Essen, wyd. 1, Essen: Klartext, 1993, s. 132–135, ISBN 978-3-88474-070-5 [dostęp 2024-06-08] (niem.).
↑ Besuch in Essen am 27.04.2000 [online], obus269.hier-im-netz.de [dostęp 2024-06-01] .
↑ WolfgangW. Kintscher WolfgangW., Die Marke „Evag” wird für die „Ruhrbahn” ausradiert [online], www.waz.de, 23 czerwca 2017 [dostęp 2024-06-10] (niem.).
↑ Im Nahverkehr beginnt Freitag die neue Epoche [online], www.waz.de, 12 lipca 2017 [dostęp 2024-06-10] (niem.).
↑ Vita des Oberbürgermeisters [online], www.essen.de [dostęp 2023-11-12] (niem.).
↑ Tennisclub Bredeney e.V. 1929 in Essen [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-11] .

Linki zewnętrzne

oficjalna strona miasta
oficjalne wyniki wyborów lokalnych w 2014 r.. essen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-11)].
galeria zdjęć
Essen - podział na dzielnice

[1] Bevölkerungsstand nach Geschlecht - Gemeinden - Monat (ab 2000). landesdatenbank.nrw.de/, 2023-09-30. [dostęp 2023-12-31]. (niem.).

[:0-2] Frank-RainerF.R. Hesselmann Frank-RainerF.R., Der Obus nach Heisingen steht nur kurz unter Spannung, [w:] Hundert Jahre in Essen auf Draht--die Strassenbahn: ein Lese-Bilder-Buch zu einem Jahrhundert Verkehrs- und Technikgeschichte der Strassenbahn in Essen, wyd. 1, Essen: Klartext, 1993, s. 132–135, ISBN 978-3-88474-070-5 [dostęp 2024-06-08] (niem.).

[:02-3] Besuch in Essen am 27.04.2000 [online], obus269.hier-im-netz.de [dostęp 2024-06-01] .

[4] WolfgangW. Kintscher WolfgangW., Die Marke „Evag” wird für die „Ruhrbahn” ausradiert [online], www.waz.de, 23 czerwca 2017 [dostęp 2024-06-10] (niem.).

[5] Im Nahverkehr beginnt Freitag die neue Epoche [online], www.waz.de, 12 lipca 2017 [dostęp 2024-06-10] (niem.).

[6] Vita des Oberbürgermeisters [online], www.essen.de [dostęp 2023-11-12] (niem.).

[7] Tennisclub Bredeney e.V. 1929 in Essen [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-11] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]