Johann Helmont

Johann Baptista van Helmont (ur. 12 stycznia 1579 lub 1580 w Brukseli, zm. 30 grudnia 1644 w Vilvoorde, Niderlandy, obecnie Belgia) – flamandzki lekarz, fizjolog, alchemik, który wykazał istnienie różnych substancji gazowych, m.in. dwutlenku węgla. Jest twórcą terminu „gaz”.

Johann Helmont

Data i miejsce urodzenia	12 stycznia 1579 lub 1580 Bruksela
Data i miejsce śmierci	30 grudnia 1644 Vilvoorde
Zawód, zajęcie	lekarz, fizjolog, alchemik

Życiorys

Był jatrochemikiem, kontynuatorem idei chemii medycznej zainicjowanej przez Paracelsusa. Sugerował za Paracelsusem istnienie siły życiowej zbliżonej do archeusa, od której zależy proces regeneracji organizmu. Sądził, że siła ta pochodzi z żołądka. Wykazał, że za trawienie w żołądku odpowiada kwas, który może zostać zneutralizowany przez substancje zasadowe znajdujące się w jelicie.

Prowadził obserwacje nad tworzeniem się i naturą kamieni nerkowych.

Jego teoria „fermentów” jako czynników wywołujących procesy fizjologiczne była zapowiedzią odkrycia substancji nazywanych dziś enzymami.

Odrzucił koncepcję czterech żywiołów, uważając, że rzeczywistymi pierwiastkami są tylko woda i powietrze. Swoją teorię usiłował udowodnić hodując drzewo w dokładnie odważonej ilości gleby. Przez 5 lat zasilał je wyłącznie wodą i obserwował przyrost masy rośliny (nie znano wówczas zjawiska fotosyntezy).

Uważa się, że Helmont rozpoczął przekształcanie alchemii w chemię. Nie odrzucał jednak mistycyzmu i wierzył w istnienie kamienia filozoficznego.

Publikacje

Van Helmont opublikował bardzo mało, dopiero pod koniec życia. Stało się tak prawdopodobnie dlatego, że jego pierwsza znana publikacja O magnetycznym leczeniu ran (1621) ściągnęła nań kłopoty związane z prześladowaniem hiszpańskiej inkwizycji. W dziele tym udowadniał, że święte relikwie mogą działać leczniczo dzięki oddziaływaniu magnetycznemu, ponadto zawarł w nim wiele uwag nieprzychylnych scholastyce jezuickiej.

Jest autorem traktatu o leczniczych właściwościach wód w Spa (1624). Pozostałe prace wydał między 1642 a 1644 r.

W 1648 r. jego syn, Franciscus Mercurius van Helmont, na przedśmiertną prośbę ojca wydał wszystkie jego pisma w dziele Ortus Medicinæ („Źródła medycyny”).