Krypton
Krypton (Kr; z gr. κρυπτός, kryptos = „ukryty”[6][7][8]) – pierwiastek chemiczny z grupy helowców. Bezbarwny, niereaktywny gaz. Został odkryty w 1898 r. przez W. Ramsaya i M.W. Traversa.
| brom ← krypton → – | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| bezbarwny | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widmo emisyjne kryptonu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa, symbol, l.a. |
krypton, Kr, 36 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Grupa, okres, blok | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stopień utlenienia |
II | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Właściwości metaliczne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa atomowa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stan skupienia |
gazowy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gęstość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatura topnienia |
−157,38 °C (punkt potrójny)[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatura wrzenia |
−153,34 °C[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Występuje w atmosferze ziemskiej w ilości ok. 1,14 ppm. Jest jednym z produktów rozpadu uranu i plutonu. Ma 32 izotopy z przedziału liczby masowej 69–100 o okresie półtrwania minimum 1 ms[9]. Trwałe są izotopy 78, 80, 82, 83, 84 i 86.
Jest bardzo słabo reaktywny, podobnie jak inne gazy szlachetne. Reaguje z gazowym fluorem pod wysokim ciśnieniem, tworząc fluorek kryptonu, oraz w specyficznych warunkach z fluorowodorem, dając fluorowodorek kryptonu. Ponadto tworzy kompleksy klatratowe z wodą i hydrochinonem. Dzięki niskiej przewodności cieplnej, podobnie jak argon, wykorzystywany jest do wypełniania żarówek i szyb zespolonych w oknach. Stosowany przy poszukiwaniu rud uranu, jako że jest jednym z produktów jego rozszczepienia. Nie ma znaczenia biologicznego.
Izotop 86Kr ma pomarańczowoczerwoną linię w widmie atomowym. Długość fali elektromagnetycznej tej linii stanowiła od 1960 do roku 1983 wzorzec metra w systemie SI[b][10].
Uwagi
edytuj- ↑ W dostępnych komercyjnie produktach mogą występować znaczne odchylenia masy atomowej od podanej, z uwagi na zmianę składu izotopowego w rezultacie nieznanego bądź niezamierzonego frakcjonowania izotopowego. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność. Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.
- ↑ Według wzoru: 1 metr = 1 650 763,73 długości fali tej linii.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Lide 2009 ↓, s. 4-69.
- ↑ Lide 2009 ↓, s. 6-52.
- ↑ Krypton (nr 00484) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-09-30]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
- ↑ Wartość dla ciała stałego według: Singman, Charles N. Atomic volume and allotropy of the elements. „Journal of Chemical Education”. 61 (2), s. 137–142, 1984. DOI: 10.1021/ed061p137.
- ↑ Ignacy Eichstaedt: Księga pierwiastków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 74. OCLC 839118859.
- ↑ Witold Doroszewski (red.): krypton. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2016-02-03].
- ↑ Słownik grecko-polski. Zofia Abramowiczówna (red.). T. II. PWN, 1960.
- ↑ Nudat 2.
- ↑ Jacka Challoner, Pierwiastki, czyli z czego zbudowany jest wszechświat, Poznań: Publicat, 2018, s. 150, ISBN 978-83-245-2131-9.
Bibliografia
edytuj- David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
