1850
Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Rządzący państwami w 1850
Wydarzenia w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- 18 lutego – otwarto Muzeum Archeologiczne w Krakowie.
- 14 marca – w Berdyczowie Honoré de Balzac poślubił Ewelinę Hańską.
- 12 kwietnia – ogłoszono decyzję Franciszka Józefa I o budowie Twierdzy Kraków. Jednocześnie ruszyły prace na kopcu Kościuszki i przy rogatce warszawskiej.
- 18 lipca – jeden z największych pożarów w dziejach miasta Krakowa.
- 26 sierpnia – uroczyście oddano do użytku Bramę Berlińską, będącą częścią umocnień Twierdzy Poznań.
- 30 grudnia – otwarto Most Podgórski w Krakowie.
- Rewizja ustawodawstwa uwłaszczeniowego w zaborze pruskim.
Wydarzenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]- 6 lutego – wybuch Wezuwiusza.
- 16 marca – ukazała się powieść Szkarłatna litera Nathaniela Hawthorne’a.
- 27 marca – ukazał się pierwszy numer brytyjskiego tygodnika „Household Words”, wydawanego przez Karola Dickensa.
- 4 kwietnia – Los Angeles uzyskało prawa miejskie.
- 6 kwietnia – ukazało się pierwsze wydanie czasopisma włoskich jezuitów „La Civiltà Cattolica”.
- 12 kwietnia – po zlikwidowaniu przez wojska francuskie Republiki Rzymskiej powrócił do miasta papież Pius IX.
- 15 kwietnia – San Francisco otrzymało prawa miejskie.
- 16 kwietnia – ponad 200 osób zginęło gdy podczas przemarszu kolumny wojska zawalił się most we francuskim Angers.
- 19 kwietnia – w Waszyngtonie podpisano amerykańsko-brytyjski traktat Claytona-Bulwera, zawarty w celu całkowitego ograniczenia kolonizacji i militaryzacji terenu Ameryki Środkowej.
- 30 kwietnia – papież Pius IX erygował metropolię Port of Spain na Trynidadzie i Tobago.
- 11 maja – włoski astronom Annibale de Gasparis odkrył planetoidę (11) Parthenope.
- 16 maja – zwodowano francuski okręt liniowy „Napoléon”.
- 19 maja – w mieście Cárdenas wywieszono po raz pierwszy flagę Kuby.
- 25 maja – do londyńskiego zoo przywieziono pierwszego hipopotama nilowego.
- 27 maja – Louis Désiré Blanquart-Evrard zaprezentował we Francuskiej Akademii Nauk w Paryżu technikę utrwalania obrazu na odbitce albuminowej.
- 6 czerwca – Levi Strauss uszył pierwszą parę dżinsów.
- 29 czerwca – na wyspie Vancouver w Kanadzie odkryto złoża węgla kamiennego.
- 9 lipca – Millard Fillmore został 13. prezydentem USA.
- 14 lipca – w USA po raz pierwszy uruchomiono na skalę przemysłową produkcję sztucznego lodu. Dr John Gorrie wytworzył bloki lodowe o rozmiarach cegły. W 1851 opatentował już wdrożony proces.
- 17 lipca – Obserwatorium Harvarda: otrzymano pierwsze w historii zdjęcie gwiazdy. Był to dagerotyp gwiazdy Wega.
- 23 sierpnia – zakończono prace nad pociągnięciem na dnie kanału La Manche kabla telegraficznego.
- 28 sierpnia – premiera opery Lohengrin Richarda Wagnera.
- 30 sierpnia – Honolulu na Hawajach otrzymało prawa miejskie.
- 9 września
- Kalifornia jako 31 stan została przyjęta do Unii.
- utworzono Terytorium Nowego Meksyku.
- 13 września – John Russell Hind odkrył planetoidę (12) Victoria.
- 18 września – amerykański Kongres przyjął Fugitive Slave Act.
- 17 października – w pierwszą rocznicę śmierci na paryskim cmentarzu Père-Lachaise odsłonięto mogiłę Fryderyka Chopina wraz ze znajdującym się na niej pomnikiem-nagrobkiem dłuta Auguste’a Clésingera.
- 2 listopada – włoski astronom Annibale de Gasparis odkrył planetoidę Egeria.
- 14 listopada – papież Pius IX utworzył Gwardię Palatyńską.
- Złote Wybrzeże zostaje kolonią brytyjską.
Urodzili się
[edytuj | edytuj kod]- 6 stycznia:
- Adam Krechowiecki, polski prozaik, dramaturg, krytyk literacki (zm. 1919)
- Witold Zglenicki, polski geolog, nafciarz, filantrop (zm. 1904)
- 14 stycznia – Jan Reszke, polski śpiewak (zm. 1925)
- 15 stycznia – Sofja Kowalewska, rosyjska matematyczka polskiego pochodzenia (zm. 1891)
- 18 stycznia – Jan Rotter, polski inżynier, pedagog, polityk (zm. 1906)
- 21 stycznia – Józef Ostrowski, polski polityk, członek Rady Regencyjnej (zm. 1923)
- 27 stycznia – Edward Smith, kapitan RMS Titanica (zm. 1912)
- 29 stycznia – Maria Schwarzburg-Rudolstadt, wielka księżna Meklemburgii-Schwerin (zm. 1922)
- 30 stycznia – Aleksander Gierymski, polski malarz, przedstawiciel realizmu, prekursor polskiego impresjonizmu (zm. 1901)
- 2 lutego – Joseph Franzkowski, śląski kronikarz (zm. 1936)
- 3 lutego – Jakub Heilpern, polski inżynier mechanik, szachista, publicysta pochodzenia żydowskiego (zm. 1910)
- 6 lutego – Romuald Starkel, polski pedagog, publicysta (zm. 1888)
- 27 lutego – Laura E. Richards, amerykańska pisarka, poetka (zm. 1943)
- 1 marca – Rafaela Porras y Ayllón, hiszpańska zakonnica, święta katolicka (zm. 1925)
- 6 marca – Adolf Martens, niemiecki metalograf, pionier w badaniach metalograficznych stali (zm. 1914)
- 7 marca – Tomáš Masaryk, pierwszy i najdłużej urzędujący prezydent Czechosłowacji (zm. 1937)
- 10 marca – Spencer Gore, brytyjski tenisista, pierwszy zwycięzca Wimbledonu (zm. 1906)
- 12 marca – Michał Garapich, polski ziemianin, polityk (zm. 1917)
- 16 marca – Józef Krupa, polski botanik, pedagog (zm. 1889)
- 18 marca:
- Ernst Büchner, niemiecki chemik, wynalazca (zm. 1924)
- Alfred Percival Maudslay, brytyjski dyplomata, odkrywca, archeolog (zm. 1931)
- Józef Montwiłł, polski ziemianin, bankier, działacz społeczny, polityk (zm. 1911)
- 11 kwietnia – Isidor Rayner, amerykański polityk, senator ze stanu Maryland (zm. 1912)
- 12 maja – Henry Cabot Lodge, amerykański polityk, senator ze stanu Massachusetts (zm. 1924)
- 15 maja – Jan Beyzym, polski jezuita, misjonarz, błogosławiony katolicki (zm. 1912)
- 22 maja – Anna von Bernd, śląska filantropka (zm. 1922)
- 26 maja – Amélie Lundahl, fińska malarka (zm. 1914)
- 28 maja – Aurora López Gonzalez, hiszpańska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- 5 czerwca – Pat Garrett, amerykański stróż prawa, znany głównie jako zabójca Billy’ego Kida (zm. 1908)
- 15 lipca – Franciszka Ksawera Cabrini, włoska tercjarka franciszkańska działająca w USA, założycielka Sióstr Świętego Serca, święta katolicka (zm. 1917)
- 5 sierpnia – Guy de Maupassant, francuski pisarz (zm. 1893)
- 9 sierpnia – Stanisław Badeni, polski prawnik i polityk (zm. 1912)
- 12 sierpnia – Julian Talko-Hryncewicz, polski lekarz, antropolog i etnograf, archeolog amator (zm. 1936)
- 13 sierpnia – Andrea Ferrari, arcybiskup Mediolanu, błogosławiony (zm. 1921)
- 14 sierpnia – Józef Rostafiński, botanik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (zm. 1928)
- 15 sierpnia – Bartłomiej Obrochta, góral podhalański, przewodnik tatrzański, znany muzykant (zm. 1926)
- 21 sierpnia – prof. Ludwik Rydygier, chirurg (zm. 1920)
- 28 sierpnia – Katarzyna (Jefimowska), rosyjska mniszka prawosławna (zm. 1925)
- 1 września – Samuel Czambel, słowacki językoznawca (zm. 1909)
- 15 września – Teodora Raczkowska, polska nauczycielka, właścicielka żeńskiej szkoły handlowej w Warszawie (zm. 1940)
- 24 września – Tokioki Nashiba, japoński admirał (zm. 1928)
- 2 października – Emil Michałowski, polski nauczyciel, urzędnik, poseł do Sejmu Krajowego Galicji, burmistrz Tarnopola (zm. 1919)
- 3 października – Franciszek Rychnowski, polski inżynier, fizyk i wynalazca (zm. ok. 1929)
- 20 października – Alfons Dunin Borkowski, polski malarz (zm. 1918)
- 31 października – Juliusz Bielszowski, polski przedsiębiorca pochodzenia żydowskiego (zm. 1934)
- 12 listopada – Michaił Czigorin (ros. Михаил Иванович Чигорин), rosyjski szachista (zm. 1908)
- 13 listopada – Robert Louis Stevenson, brytyjski pisarz (zm. 1894)
- 7 grudnia – Clinton Thomas Dent, brytyjski chirurg i alpinista (zm. 1912)
- 21 grudnia:
- Lluís Domènech i Montaner, kataloński architekt (zm. 1923)
- Zdeněk Fibich, czeski kompozytor (zm. 1900)
data dzienna nieznana:
- Johann Hunsdorfer (senior), spiskoniemiecki przewodnik tatrzański (zm. 1917)
- László Jármay, węgierski lekarz, taternik, ratownik górski i działacz turystyczny (zm. 1932)
- Jan Wu Wenyin, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1900)
- Aniela Zamoyska, polska księżna, właścicielka Kozłówki (zm. 1917)
- Piotr Zhang Banniu, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1900)
- Maria Zhu Wu, chińska męczennica, święta katolicka (zm. 1900)
Zmarli
[edytuj | edytuj kod]- 20 stycznia – Adam Gottlob Oehlenschläger, duński poeta i dramaturg (ur. 1779)
- 22 stycznia:
- Wilhelm Józef Chaminade, francuski ksiądz, błogosławiony katolicki (ur. 1761)
- Wincenty Pallotti, włoski duchowny katolicki, założyciel pallotynów, święty (ur. 1795)
- 25 lutego – Dàoguāng, cesarz Chin (ur. 1782)
- 27 marca – Wilhelm Beer, niemiecki astronom amator (ur. 1797)
- 23 kwietnia – William Wordsworth, angielski poeta uznawany za prekursora romantyzmu (ur. 1770)
- 9 maja – Joseph Gay-Lussac, francuski chemik i fizyk (ur. 1778)
- 9 lipca – Zachary Taylor, dwunasty prezydent USA (ur. 1784)
- 4 sierpnia – Ignacy Prądzyński, generał, żołnierz wojsk Księstwa Warszawskiego, oficer armii Królestwa Polskiego (ur. 1792)
- 18 sierpnia – Honoriusz Balzac, francuski pisarz (ur. 1799)
- 26 sierpnia – Ludwik Filip I, król Francuzów w latach 1830–1848 (ur. 1773)
- 4 grudnia – William Sturgeon, angielski inżynier elektryk, który w 1825 roku zbudował pierwszy elektromagnes (ur. 1783)
- 10 grudnia – Józef Bem, generał, oficer artylerii, uczestnik powstania listopadowego w latach 1830–1831 i Wiosny Ludów w 1848; służył również w armii tureckiej jako Murad Pasza (ur. 1794)
- 24 grudnia – Frédéric Bastiat, francuski ekonomista wolnorynkowy, filozof i polityk (ur. 1801)
Święta ruchome
[edytuj | edytuj kod]- Tłusty czwartek: 7 lutego
- Ostatki: 12 lutego
- Popielec: 13 lutego
- Niedziela Palmowa: 24 marca
- Wielki Czwartek: 28 marca
- Wielki Piątek: 29 marca
- Wielka Sobota: 30 marca
- Wielkanoc: 31 marca
- Poniedziałek Wielkanocny: 1 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 9 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 19 maja
- Boże Ciało: 30 maja
