Abba Eban

Abba Eban

Pełne imię i nazwisko	Aubrey Solomon Eban
Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1915 Kapsztad
Data śmierci	17 listopada 2002
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 1966 do 1974
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	Golda Meir
Następca	Jigal Allon
Minister edukacji
Okres	od 1960 do 1963
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	Zalman Aran
Następca	Zalman Aran

Abba Eban^ⓘAbba Eban (Ewan) hebr. אבא אבן, ur. jako Aubrey Solomon Eban (ur. 2 lutego 1915 w Kapsztadzie, zm. 17 listopada 2002) – izraelski dyplomata i polityk, wicepremier, w latach 1960–1963 minister edukacji, w latach 1966–1974 minister spraw zagranicznych.

Życiorys

Urodził się jako Aubrey Solomon Eban w Kapsztadzie w Południowej Afryce, przeprowadził się do Wielkiej Brytanii we wczesnym dzieciństwie. Uczył się w St. Olave’s Grammar School, a potem był wyróżniającym się studentem Queens’ College na Uniwersytecie Cambridge. Następnie prowadził zajęcia z języka arabskiego na Pembroke College w latach 1938–1940. Służył w armii brytyjskiej w czasie II wojny światowej, dochodząc do stopnia majora. Był także oficerem łącznikowym, odpowiedzialnym za kontakty aliantów z żydowską społecznością w Palestynie (jiszuw), gdzie pozostał po wojnie.

Pozostając w Izraelu, zmienił swe imię na brzmiące bardziej hebrajsko – Abba. Był pierwszym reprezentantem Państwa Izrael w ONZ, gdzie odniósł sukces, uzyskując zgodę Narodów Zjednoczonych na podział Palestyny na część żydowską i arabską (Rezolucja 181). Jednocześnie był ambasadorem w USA. Jego umiejętności oratorskie, z których był znany, a także biegła znajomość dziesięciu języków zapewniły poparcie dla Izraela kilku niezdecydowanych krajów (choć większość była mu niechętna lub nawet wroga). W 1952 został wybrany na wiceprzewodniczącego Zgromadzenia Ogólnego NZ.

W 1959 opuścił USA i powrócił do Izraela, gdzie został wybrany do Knesetu z listy partii Mapai. W dziewiątymi dziesiątym rządzie premiera Dawida Ben Guriona pełnił stanowisko ministra edukacji i kultury od 1960 do 1963, potem został wiceministrem w rządzie Lewiego Eszkola. W latach 1959–1966 był także prezesem Instytutu Weizmana w Rechowot.

W latach 1966–1974 sprawował urząd ministra spraw zagranicznych, bronił opinii o Izraelu po wojnie sześciodniowej. Był zdecydowanym zwolennikiem zwrotu Arabom terytoriów wówczas zagarniętych w zamian za pokój. Krytykowano go za to, że nie wyrażał otwarcie swoich poglądów w izraelskiej debacie publicznej.

Jego komentarz: „Palestyńczycy nigdy nie przeoczą szansy, by zmarnować szansę [na pokój]” wypowiedziany po rozmowach pokojowych w Genewie w 1973 często cytowano.

Na skutek rozłamów w Partii Pracy, której był członkiem, utracił w 1988 miejsce w parlamencie. Resztę życia poświęcił na pisanie i prowadzenie wykładów, m.in. na uniwersytecie Princeton i Columbia. Był także narratorem w kilku telewizyjnych filmach dokumentalnych opowiadających o historii Izraela.

W 2001 otrzymał najwyższą nagrodę państwową Państwa Izrael.

Zmarł w 2002, został pochowany w Kefar Szemarjahu, na północ od Tel Awiwu.

Życie prywatne

Jego syn Eli, jest światowej sławy klarnecistą, a kuzyn – Oliver Sacks – znanym neurologiem.

Publikacje

• Voice of Israel (1957),
• The tide of nationalism (1959),
• My People – The Story Of The Jews (1968),
• My Country: The Story Of Modern Israel (1972),
• Abba Eban: An Autobiography (1977),
• The New Diplomacy: International Affairs in the Modern Age (1983),
• Heritage: Civilization and the Jews (1984),
• Israel: The First Forty Years (1987),
• Personal Witness, Israel through My Eyes (1992)

Bibliografia

• Abba Eban (ang.) – profil na stronie Knesetu.

Linki zewnętrzne

• Centrum Izraelskiej Dyplomacji Abby Ebana. truman.huji.ac.il. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-04)]. (Część Instytutu Harry’ego S. Trumana na Rzecz Rozwoju i pokoju)
• Izraelskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. mfa.gov.il. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-28)]. (Biografia i wybrane wystąpienia)