Aleksander Perłowski
 podporucznik pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Awiacyjny Oddział Oficerskiej Aeronautycznej Szkoły |
Aleksander Perłowski (ur. 1888 w Żytomierzu, zm. 28 marca 1913 w Warszawie) – podporucznik pilot, określony mianem pierwszej polskiej ofiary w lotnictwie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w 1888 w Żytomierzu[1]. Miał braci i siostry[2]. W rodzinnym mieście ukończył naukę w gimnazjum[3][1]. Wyjechał do Petersburga i podjął studia na uniwersytecie[1][4]. W ich trakcie zainteresował się lotnictwem, w związku z czym porzucił uczelnię i w 1908 wstąpił do szkoły lotniczej, gdzie ukończył naukę z odznaczeniem[3][1][4]. Wstąpił do Armii Imperium Rosyjskiego[1]. Służył w 4 syberyjskim batalionie saperów na Syberii[3][1][4]. Stamtąd wraz z pułkiem został przeniesiony do Brześcia Litewskiego[1][4]. Dostał się do Oficerskiej Szkoły Aeronautycznej[3]. Zajął wakans w prywatnej szkole aeroklubu, praktycznie samodzielnie ucząc się pilotażu[3]. Został tam mianowany pilotem[3]. Finalnie trafił do oddziału lotniczego, gdzie zdał egzamin wojskowy i został lotnikiem wojskowym[3]. Służył w Batalionie Aeronautycznym[3]. Uzyskał stopień podporucznika pilota (lotnika)[5][6][7]. Został skierowany do Warszawy[1]. Był wojskowym w tamtejszym Awiacyjnym Oddziale Oficerskiej Aeronautycznej Szkoły[5][2][6][4][1]. Uchodził za jednego z najpilniejszych i najzdolniejszych pilotów polskich na obszarze Królestwa[4][3][7][1]. Zamieszkiwał przy ulicy Polnej 30[1] lub 50[4].
W dniu 28 marca 1913 przed południem wzbił się w powietrze jednopłatowcem Nieuporta[1]. Lot odbywał się podczas ćwiczeń pod Warszawą w ramach tzw. wzlotów aeroplanami wojskowymi[7][4]. Po udanym wzlocie miał przestać działać silnik maszyny, po czym samolot spadł na ziemię[1]. W myśl wersji przekazanej przez prasę awarii uległ silnik w jego maszynie[4][7]. Około godz. 11 maszyna uderzyła w zabudowania Politechniki w pobliżu koszar pułku petersburskiego na Polu Mokotowskim[4][5][2][1]. Wyrzucony z maszyny Perłowski tuż po zdarzeniu zmarł na miejscu[3][7][1]. Jego wypadek został określony pierwszą katastrofą lotniczą na ziemiach polskich[1], a on sam nazwany pierwszą polską ofiarą w lotnictwie[4][7].
W uroczystościach żałobnych 1 kwietnia 1913 w Warszawie wzięły udział tłumy uczestników, w tym delegacje wszystkich warszawskich pułków[5][2][6][7][1]. Nabożeństwo odprawiono w kościele św. Aleksandra[1][7]. Podczas konduktu za trumną z ciałem wiezioną na lawecie i zaprzężoną w sześć koni był transportowany samolot ze złożonymi skrzydłami[7][6]. W powietrzu krążyły w tym czasie dwa samoloty[1]. Następnie zwłoki zmarłego przewieziono z Dworca Terespolskiego do Żytomierza, gdzie mieszkali nadal jego rodzice[7][5][8][3]. Tam 4 kwietnia 1913 odbył się pogrzeb przy udziale kompanii i orkiestry 17 archangielskiego pułku[3]. Aleksander Perłowski został pochowany na miejscowym cmentarzu[3].
Po wypadku przeprowadzono dochodzenie, które wykluczyło samobójczy akt pilota, co pierwotnie przyjęto w sferach wojskowych, po tym jak jeden z wojskowych błędnie odczytał list Perłowskiego do rodziców[1][8][3]. W rzeczywistości w liście do ojca pilot wyraził słowa na wypadek gdyby spotkało go nieszczęśliwe zdarzenie i takie „ostatnie pożegnanie” było praktykowane przez ówczesnych lotników[3]. Poza tym według jednej z wersji tuż przed lotem miał on rzec do jednego z kolegów że będzie jego ostatnim[4]. Z Petersburga do Warszawy przybyli gen. A. Kowańko i ppłk Ulanin, wyjaśniający zdarzenie[8][6]. Ustalono, że Perłowski wcześniej pilotował jedynie samoloty dwupłatowe Farmana, a feralny lot był jego pierwszym na maszynie jednopłatowej, a on sam wsiadł do niej spontanicznie, zaś przed tym wykazywał zdenerwowanie i podniecenie[4][1][8]. Według wniosków śledczych pilot miał źle obliczyć punkt lądowania[1]. W ostatniej fazie zdarzenia na wysokości około 15 metrów miał on wykonać skręt, wskutek czego maszyna obróciła się kilka razy w locie[1][3]. Za prawdopodobną przyczynę wypadku uznano zatem wadliwy manewr pilota, do czego dodatkowo przyczyniło się jego nieobeznanie z samolotem jednopłatowym[8][6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Pierwsza katastrofa lotnicza na ziemiach polskich. „Sport”. Nr 7-8, s. 4-5, 15 kwietnia 1913.
- ↑ a b c d Nekrolog. „Kurier Warszawski”. Nr 88, s. 11, 31 marca 1913.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Pogrzeb lotnika. „Kurier Warszawski”. Nr 96, s. 5-6, 8 kwietnia 1913.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Katastrofa lotnika. „Kurier Warszawski”. Nr 86, s. 2, 29 marca 1913.
- ↑ a b c d e Nekrolog. „Kurier Warszawski”. Nr 86, s. 3, 29 marca 1913.
- ↑ a b c d e f Pogrzeb lotnika. „Kurier Warszawski”. Nr 89, s. 5, 1 kwietnia 1913.
- ↑ a b c d e f g h i j Pierwszy Polak ofiarą lotnictwa. „Nowości Illustrowane”. Nr 15, s. 4, 12 kwietnia 1913.
- ↑ a b c d e Echa katastrofy lotniczej. „Kurier Warszawski”. Nr 88, s. 8, 31 marca 1913.