Przejdź do zawartości

Alicja Wahl

Przejrzana
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Alicja Wahl
Ilustracja
Siostry Wahl w Galerii Krzywe Koło, podczas ich pierwszej wystawy ceramiki w 1961 roku.
Data i miejsce urodzenia

12 października 1932
Warszawa

Data i miejsce śmierci

19 października 2020
Konstancin-Jeziorna

Narodowość

polska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Dziedzina sztuki

malarstwo

Alicja Wahl (ur. 12 października 1932 w Warszawie, zm. 19 października 2020 w Konstancinie-Jeziornie) – polska malarka i rysowniczka, animatorka życia kulturalnego Warszawy lat 80. i 90.[1]

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1952–1957, na wydziale malarstwa, w pracowni i pod kierunkiem prof. Eugeniusza Eibischa. Aneks do dyplomu przygotowała w Zakładzie Ceramiki ASP w roku 1958, w pracowni profesory Wandy Golakowskiej. Studia w Warszawskiej ASP odbywała równolegle z siostrą bliźniaczką Bożeną Wahl. Od roku 1961 artystki wystawiały wspólnie; na pierwszej wystawie w Galerii Krzywe Koło – ceramikę, potem na kolejnych, rysunek i malarstwo.

W 1979 roku w domu na Warszawskim Żoliborzu Alicja Wahl otworzyła autorską galerię sztuki, którą w pierwszych latach działalności prowadziła wspólnie z siostrą Bożeną Wahl. Była to jedna z pierwszych prywatnych placówek tego typu w Polsce. Galeria A. B. Wahl specjalizowała się w prezentowaniu artystów hołdujących szeroko pojmowanej stylistyce i poetyce surrealizmu oraz ekspresyjnej i metaforycznej figuracji, co odzwierciedlało również zainteresowania artystyczne założycielki galerii. Ambicją Alicji Wahl było skupienie wokół galerii najwybitniejszych polskich malarzy, rzeźbiarzy i grafików. W galerii wystawiali między innymi: Jan Lebenstein, Jan Tarasin, Teresa Pągowska, Henryk Tomaszewski, Franciszek Starowieyski, Tadeusz Brzozowski, Zdzisław Beksiński, Tadeusz Dominik, Jacek Sienicki, Jacek Waltoś, Adam Hoffmann, Andrzej Dudziński, Waldemar Świerzy i inni. Odbywały się tu również wystawy retrospektywne m.in.: Witkacego, Brunona Schulza, Alfreda Lenicy. Galeria A. B. Wahl przez wiele lat pełniła rolę warszawskiego salonu przez, który przewijali się pisarze, artyści teatru i filmu oraz dyplomaci.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Jej mężem (w latach 1954–1968) był pisarz, Roman Bratny, z którym miała córkę, Julię[2]. Jej wnuczką jest Natalia Luniak[3] projektantka zabawek Kalimba[4] i prezeska Fundacji imienia Alicji i Bożeny Wahl. Jej dziadkiem był Ludwik Wahl.

Przez ponad 20 lat była związana z pisarzem Jerzym Żurkiem.[5]

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Siostry Wahl już w latach 60. zasłynęły rysunkami inspirowanymi dziełami literackimi Homera, Cervantesa, Prousta, Kafki, Lampedusy i innych. Rysunki, przedstawiające autorskie wizje symboli zawartych w literaturze, były wystawiane w galeriach Paryża, Nowego Jorku, Sztokholmu i Berlina. Recenzenci zwracali uwagę na specyficzny warsztat niepodlegający wpływom i manieryzmowi.

Jest w tych rysunkach moment zaskoczenia, niespodzianki, który sprawia, że żyją one życiem niezależnym od inspirującego je tekstu, że w stosunku do tego tekstu zachowują pozycję jedynie słuszną, to znaczy nie wiążącą i własną. Alicja Wahl rysuje Homera tak, jak rysuje się płynącą rzekę, mieniącą się srebrem, uroczystą i niezgłębioną, rysuje Kafkę tak, jak rysuje się sny: zabarwione trującą zielenią i wszędzie obecnym, upartym fioletem [...]

Mieczysław Porębski, „Pożegnanie z krytyką”
Projekt okładki do powieści Witkacego autorstwa Alicji Wahl, 1972

W latach 60. i 70. Alicja Wahl współpracowała z tygodnikiem „Kultura”, czasopismami „Ty i ja”, „Szpilki” oraz z wydawnictwami jako rysowniczka i ilustratorka. Tworzyła okładki do książek m.in.: Oscara Wilde’a, Carla Zuckmayera, Augusta Strindberga, Romana Bratnego i Leopolda Buczkowskiego. Jest także autorką ilustracji do pierwszego wydania „622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta” Witkacego, które wywołały takie oburzenie cenzury, że cały nakład został wycofany, aby wydrzeć z niego stronę przed tytułową, z jak ją określono „zbyt erotyczną” ilustracją[6].

Alicja wspólnie z siostrą Bożeną Wahl tworzyła również scenografię do spektakli Teatru Telewizji (m.ni.: „Oczy są ogniem, czoło jest zwierciadłem” reż. Olga Lipińska, 1966, „Zemsta sieroty”, reż. Jerzy Gruza, 1968, „Kurka wodna” reż. Tadeusz Minc, 1971, „Krzesło w szczerym polu” reż. Janusz Majewski, 1970, „Misterium niedzielne” reż. Krystyna Sznerr, 1971)[7] oraz kabaretów: „Wieczór ze Szpakiem”, 1966, „Divertimento c-moll”, 1966, a także Kabaretu Starszych Panów; odcinek XVI „Zaopiekujcie się Leonem”.

Początkowo twórczość malarska i rysunkowa obu sióstr reprezentuje podobną stylistykę i dotyczy zbliżonych sfer doznań – poczucia samotności, dramatu istnienia, tajemniczych sił przyrody, siostrzeństwa oraz seksualności. Dopiero od lat 70. staje się ona bardziej odrębna, zyskując indywidualne cechy. W pracach Alicji zaczyna pojawiać się kolor i jej paleta staje się jaśniejsza. Artystka była wierna figuracji, zaś wątkiem obecnym w jej twórczości od samego początku była kobieca seksualność. W latach 70. pracując w odizolowanej przez komunizm Polsce, bez dostępu do pism teoretyczek, krytyczek i filozofek feminizmu drugiej fali, poruszała ten temat w sposób unikalny i intuicyjny. Jej fantazja erotyczna wydaje się być nieograniczona. Opowiadając własnym językiem o tym, co w relacjach między ludźmi niepokojące tworzyła pełne napięcia, ale również humoru uniwersum zamieszkiwane przez łączące w sobie cechy ludzkie i nieludzkie nadrealne stwory. Jej twórczość z tego okresu można by określić jako cielesny surrealizm. Począwszy od lat 80. Alicja Wahl w swojej działalności zaczyna skupiać się na malarstwie, które z czasem zdominuje jej praktykę artystyczną. Precyzyjną kreskę zastępuje szeroko kładziona plama, a ważnym środkiem modelowania postaci i tworzenia atmosfery płótna staje się światło. W pełnych ekspresji pracach z tego okresu pobrzmiewa echo fascynacji luminizmem i twórczością Caravaggia, a w sposobie kładzenia farby przede wszystkim dziełami Williama Turnera. Charakterystyczną cechą płócien artystki pochodzących z tego okresu jest próba uchwycenia ruchu, zaś dominującym tematem jest przedstawienie postaci kobiecej.

Prace Alicji Wahl znajdują się w zbiorach publicznych m.in.: Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Kielcach, Muzeum Narodowego w Szczecinie, Zachęcie - Narodowej Galerii Sztuki, Muzeum Literatury w Warszawie, a także w kolekcjach prywatnych m.in.: Grażyny Kulczyk.

Wystawy indywidualne lub wspólne z siostrą

[edytuj | edytuj kod]
  • 2021 “Siostry Alicja i Bożena Wahl” Galeria lokal_30, Warszawa[8]
  • 2021 “Siostry Alicja i Bożena Wahl” Fundacja Arton, Warszawa[9]
  • 1997 Galeria A.B. Wahl, Warszawa – wystawa indywidualna
  • 1993 La Galerie Agnieszka Bielińska, Bruksela – wystawa indywidualna
  • 1993 Galeria A.B.Wahl, Warszawa – wystawa indywidualna
  • 1992 Galeria A.B. Wahl, Warszawa – wystawa indywidualna
  • 1985 Galeria A.B. Wahl, Warszawa
  • 1983 Galeria BWA Baszta Czarownic, Słupsk
  • 1983 Galeria BWA, Gorzów Wielkopolski
  • 1983 Galeria BWA, Konin
  • 1982 Galeria BWA, Tarnów
  • 1981 Galeria u Kalimacha, Toruń
  • 1981 Galeria A.B. Wahl, Warszawa
  • 1980 Kurt Schumacher, Bonn
  • 1980 Galeria Sztuki BWA, Łódź
  • 1980 Polski Instytut Kultury, Paryż
  • 1979 Galeria A.B. Wahl, Warszawa
  • 1976 Galeria Art, Warszawa
  • 1975 Galerie Hinskes – Kocea, Xanten
  • 1975 Galerie L Elisabeth Henning, Hamburg
  • 1974 Galerie Warschau, Berlin
  • 1974 Galeria Zapiecek, Warszawa
  • 1973 Galerie L Elisabeth Henning, Hamburg
  • 1971 Galeria Latina, Sztokholm
  • 1969 Galeria Mazowiecka, Warszawa
  • 1967 Galeria Le Ranelagh, Paryż
  • 1966 Galeria Sztuki Nowoczesnej (dawne Krzywe Koło), Warszawa
  • 1962 Galeria Krzywe Koło, Warszawa
  • 1961 Galeria Krzywe Koło, Warszawa – ceramika

Wystawy zbiorowe

[edytuj | edytuj kod]

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Prywatne galerie sztuki i cyganeria PRL-u [online], trojka.polskieradio.pl [dostęp 2023-10-07] (pol.).
  2. Konrad Wojciechowski: Zmarła znana malarka, animatorka życia kulturalnego stolicy. wyborcza.pl, 2020-10-22. [dostęp 2021-11-17]. (pol.).
  3. Jolanta Gajda-Zadworna: Otchłań obrazu, kalimba i trzy pokolenia w galerii. zw.com.pl, 2010-06-17. [dostęp 2021-11-17]. (pol.).
  4. Kalimba [online], Kalimba [dostęp 2023-11-11] (pol.).
  5. Jerzy Żurek, Alicja. Bożena. Ja. Siostry Wahl i bohema PRL-u, Lira, 4 września 2024, ISBN 978-83-68101-25-6 (pol.).
  6. MG, Półwiecze Bunga i Siostry, wystawa prac Alicji i Bożeny Wahl – Przemysław Pawlak [online], Witkacy!, 3 lutego 2023 [dostęp 2023-10-07] (pol.).
  7. Alicja Wahl [online], FilmPolski [dostęp 2023-10-07] (pol.).
  8. Siostry Alicja i Bożena Wahl w lokal_30 - lokal_30 galeria sztuki | art gallery [online], 17 listopada 2021 [dostęp 2023-10-08] (pol.).
  9. Siostry: Alicja i Bożena Wahl | Fundacja Arton [online], fundacjaarton.pl [dostęp 2023-10-08].
  10. Czułość wyuzdania | Tender Debauchery - lokal_30 galeria sztuki | art gallery [online], 23 maja 2023 [dostęp 2023-10-08] (pol.).
  11. What's On [online], cromwellplace.com [dostęp 2023-10-08].
  12. LEIDY CHURCHMAN / DAVID DOUARD / ANTHEA HAMILTON / VEIT LAURENT KURZ / ADAM MARTIN / ALINA SZAPOCZNIKOW ALICJA WAHL / ROYCE WEATHERLY OLD VEINS, NEW TUNNELS – Heidi [online] [dostęp 2023-11-06] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Anke Kempkes, I saw thr other side of the sun with you Female Surrealists from Eastern Europe, katalog do wystawy, Londyn 2023, s. 46–49.
  • Agnieszka Rayzacher, „Siostry” Alicji i Bożeny Wahl w lokal_30, Warszawa 2022
  • Przemysław Pawlak, Półwiecze Bunga i Siostry, wystawa prac Alicji i Bożeny Wahl, „Witkacy” czyste dusze w niemytej formie, Warszawa 2022, s. 130–139.
  • Agnieszka Rayzacher, Artist feature: Alicja and Bożena Wahl, Blok, 2022
  • Piotr Policht, Siostry: Alicja i Bożena Wahl, „Szum” nr 35, Warszawa 2021, s. 188–193.
  • Xymena Zaniewska, Xymena, Warszawa, 2015, s. 59, 195.
  • Elżbieta Dzikowska, Polacy w Sztuce Świata, Warszawa 2001, s. 278–281.
  • Słownik Malarzy Polskich, t. 2, Warszawa 2001.
  • Janusz Jaremowicz, W kręgu uczucia, „Literatura” 9/1997, s. 65.
  • Zbigniew Taranienko, Światło kobiet, „Nowa Europa” 18 VI, 1992.
  • Monika Małkowska, Prawdziwa Alicja Wahl, „Życie Warszawy” 22 VI, 1992.
  • Kazimierz Henczel, Przenikanie osobowości, „Magazyn Kulturalny” nr 2, 1980.
  • Henryk Waniek, Nastrój i Rygor, „Twórczość” nr 8, 1979.
  • Magdalena Hniedziewicz, Salon artystyczny sióstr Wahl, „Kultura” 17 IV, 1979.
  • Maciej Karpiński, Dom na kaniowskiej, „Radar”, 1974.
  • Maciej Gutowski, Sztuka nie tylko erotyczna, „Kultura” 27 X, 1974, s. 11.
  • Evelyn Preuss, Grotesken ohne Bitterkeit, „Hamburger Abendblatt” 13 XI, 1973, s. 7.
  • Evelyn Preuss, Galerie L, „Hamburg kulturell” nr XI, 1973, s. 20.
  • Mauritz Edstrom, Polska paret Wahl – omojliga att skilja at, „Dagens Nyheter”, 6 XII, 1971.
  • Jerzy Olkiewicz, Drapieżna wystawa, „Kultura” 26 X, 1969, s. 10.
  • Mieczysław Porębski, Pożegnanie z krytyką, Kraków 1966 (II wyd. 1983), s. 326–329.
  • Jerzy Olkiewicz, Alicja i Bożena Wahl, „Kultura” 26 VI, 1962, s. 10.
  • Stanisław Ledóchowski, Zmierzch Manifestów, „Nowa Kultura” nr 44, 1962, s. 9.
  • Zygmunt Kałużyński, Rehabilitacja Zwykłości, „Nowa Kultura”, 1962.
  • Jerzy Stajuda, „Nowa Kultura”, 1961.
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy