Bohdan Lachert

Bohdan Kazimierz Lachert
Bohdan Kazimierz Lachert de Peselin
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1900 ; Moskwa
Data i miejsce śmierci	8 stycznia 1987 ; Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Dziedzina sztuki	architektura
Epoka	modernizm
	Ważne dzieła
	dwór w Ciechankach; willa Szyllera w Warszawie; dom własny w Warszawie;
	Odznaczenia
	Nagrody
	Nagroda Państwowa
	Multimedia w Wikimedia Commons

Polski pawilon na Wystawie Światowej w Paryżu, 1937

Dom Bohdana Lacherta w Warszawie, ul. Katowicka 9, 1929

Bohdan Lachert (pierwszy z lewej) ze współpracownikami z Biura Odbudowy Stolicy (1945)

Powszechna Kasa Oszczędności w Warszawie, 1948. Przebudowa ruin XIX-wiecznej kamienicy zniszczonej w czasie II wojny światowej.

Bohdan Kazimierz Lachert (ur. 13 czerwca 1900 w Moskwie, zm. 8 stycznia 1987 w Warszawie) – polski architekt, przedstawiciel modernizmu.

Życiorys

Urodził się w Moskwie, w rodzinie Wacława Wiktora Lacherta, zarządcy koncernu, do którego należały fabryki tekstylne, kopalnie węgla i antracytu oraz szyby naftowe, i Wandy z Lipskich h. Grabie. Miał czworo rodzeństwa: Marię (ur. 1901), Zygmunta (1904–1988), Czesława (ur. 1906) i Annę (ur. 1908). W 1918 z powodu panującej rewolucji w Rosji, rodzina Lachertów w tajemnicy opuściła Moskwę na zawsze i udała się do Ciechanek, swego majątku na Lubelszczyźnie^[1]. Bohdan Lachert w 1919 rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, po roku przerwał je, wstąpił do 2. Pułku Ułanów i wyjechał na front. Podczas wojny polsko-bolszewickiej trafił do niewoli, aresztowany przez CzeKa został osadzony w więzieniu z niezatwierdzonym wyrokiem śmierci. Wykupiony z niewoli przez ojca wrócił do Kraju w październiku 1921^[2]. W listopadzie rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie poznał Józefa Szanajcę, z którym później współpracował^[3]. W 1926 obronił dyplom i założył z Szanajcą autorską pracownię architektoniczną. Był współtwórcą Stowarzyszenia Architektów Polskich (potem Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej) oraz współtwórcą i członkiem grupy architektonicznej Praesens^[4]. Dzieła Lacherta zaliczane są do awangardy architektonicznej II Rzeczypospolitej. Poza architekturą projektował wnętrza, meble, kominki, obwoluty książek, neony, plakaty, fotomontaże oraz założenia pomnikowe^[4]^[5]. W 1937 za pawilon gospodarczy na paryskiej wystawie „Sztuka i technika w życiu współczesnym” otrzymał nagrodę grand prix^[4]. Wykładał na Politechnice Warszawskiej, jednak w 1937 stracił etat w związku ze swoim sprzeciwem wobec getta ławkowego^[6].

W okresie okupacji niemieckiej uczył architektury na tajnych kompletach, brał udział w przygotowywaniu teoretycznych studiów odbudowy Warszawy w ramach „Piątki konspiracyjnej” (1941)^[4]. Prowadził z żoną punkt konspiracyjny, ratował Żydów z warszawskiego getta m.in. sześcioro dzieci^[7]. Jednym z nich był syn Maksymiliana Goldberga^[8].

W 1944 roku rozpoczął pracę w Biurze Planowania i Odbudowy przy PKWN w Lublinie^[8]. Został powołany przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce na stanowisko biegłego do oceny zniszczeń stolicy. W latach 1945–1948 pracował jako kierownik Wydziału Architektury i Inżynierii w Biurze Odbudowy Stolicy, opracował architektoniczno-urbanistyczną koncepcję Muranowa Południowego. Pełnił także rolę konsultanta w Biurze Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Miejskiego w Warszawie oraz Biurze Projektów Miastoprojekt Bydgoszcz^[4]. W latach 1947–1948 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, od 1948 roku należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej^[9]. Od 1948 był profesorem Politechniki Warszawskiej. Związany z Wydziałem Architektury PW jako dziekan (1950–1954), kierownik Katedry Projektowania Architektury Przemysłowej (1945–1960) oraz Katedry Projektowania Zespołów Mieszkaniowych (1960–1970). Profesor nadzwyczajny (1948) i zwyczajny (1966). Był promotorem blisko 100 prac dyplomowych^[4].

Publikował m.in. w „Architekturze”, „Kamenie” i „Przeglądzie Artystycznym”^[4].

Pełnił funkcję prezesa Oddziału Warszawskiego oraz wiceprezesa Zarządu Głównego SARP^[4].

Od września 1922 był mężem Ireny z Nowakowskich^[2] (1899−1949), z którą miał dwóch synów: Krzysztofa (1923−2012) i Rudolfa Jana (1926−2018).

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B23-10-12)^[10].

Projekty

Zobacz też kategorię: Budynki projektu Bohdana Lacherta.

Projekt konkursowy na siedzibę Ligi Narodów w Genewie, 1927^[a]
Dom trójrodzinny w Warszawie, 1928^[a]
Willa Szyllera w Warszawie, 1928^[a] (zburzona w 2002)
Dom własny w Warszawie przy ul. Katowickiej (Saska Kępa), 1928–1929^[a]
Pawilon Centrocementu na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, 1929^[a]
Budynek mieszkalny wielorodzinny, ul. Francuska 12 (1934, z Józefem Szanajcą, 2010 nadbudowany za zgodą Konserwatora Zabytków)
Kamienica Państwowego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych Pracowników Umysłowych, ul. Mickiewicza 17/19 (z Józefem Szanajcą, 1935)
Kamienica Funduszu Emerytalnego Banku Gospodarstwa Krajowego, ul. Frascati 3, 1936
Kamienica braci Ordowskich, ul. Berezyńska 28 (1936)
Pawilon Polski na Wystawie Światowej w Paryżu (1937, m.in. z Bohdanem Pniewskim, Stanisławem Brukalskim i Józefem Szanajcą)
Budynki na osiedlu Żoliborz, lata 30. XX wieku^[a]
Kamienica dochodowa w Warszawie ul. Okolska 3 (z Józefem Szanajcą, 1938)
Rzeźba portretowa Józefa Szanajcy (w okresie wojennym, ku czci poległego przyjaciela)
Poczta przy ul. Targowej 73 w Warszawie, 1946 (realizacja przedwojennego projektu)
Budynek Chmielna 2 róg Nowego Światu (z Julianem Putermanem-Sadłowskim) 1948–1949
Gmach PKO w Warszawie, 1948
Osiedle Muranów Południowy w Warszawie wraz z kinem „Muranów”, 1948−1956
Cmentarz Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich w Warszawie, 1949–1950^[b]
Budynki mieszkalne i przedszkole, ul. Nowolipie 14/15 (1951)
Dom mieszkalny, ul. Piękna 16a (1957)

Ordery i odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1966)^[4]
Złoty Krzyż Zasługi^[11]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[12]
Złota Odznaka Odbudowy Warszawy^[11]
Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1939)^[4]^[9]

Nagrody

Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia w dziale architektury za projekt cmentarza Żołnierzy Radzieckich w Warszawie (1950)^[13]
Honorowa Nagroda SARP za całokształt działalności (1984)

Upamiętnienie

W 2015 nakładem wydawnictwa Czarne ukazała się biografia Bohdana Lacherta (wspólnie z Józefem Szanajcą) autorstwa Beaty Chomątowskiej pt. Lachert i Szanajca. Architekci awangardy^[14].
W 2016 z inicjatywy Stowarzyszenia ŁADna Kępa ustanowiona została Nagroda im. Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcy Najlepsza architektura Saskiej Kępy^[15].
W 2019 jego imieniem nazwano skwer znajdujący się po północnej stronie al. „Solidarności”, w pobliżu skrzyżowania z ul. Żelazną^[16].

Uwagi

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Z Józefem Szanajcą.
↑ Z Władysławem Niemirskim.

Przypisy

↑ Dr J. Ewa Leśniewska, Lachertowie w Ciechankach, [w:] Historia Rodu Lachertów i Reytanów, Cross-border Cooperation Programme Poland-Belarus-Ukraine 2014–2020, s. 18–21.
↑ ^a ^b Ewa Lachert-Stryjkowska, Okoliczności/Etapy powstania Dworu Lachertów,, [w:] Historia Rodu Lachertów i Reytanów, Cross-border Cooperation Programme Poland-Belarus-Ukraine 2014–2020, s. 13–17.
↑ Anna Cymer, Bohdan Lachert, Culture.pl.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Katarzyna Uchowicz, Bohdan Lachert, życie, twórczość, działalność w grupie architektonicznej Praesens, w latach 1926–1939, [w:] Historia Rodu Lachertów i Reytanów, Cross-border Cooperation Programme Poland-Belarus-Ukraine 2014–2020, s. 3–9.
↑ KrystynaK. Łuczak-Surówka KrystynaK., Meble w linii prostej [online], DESIGN BY PL, 14 listopada 2012 [dostęp 2023-04-10] (pol.).
↑ Monika Sznajderman „Tato, opowiedz o dziadku Izaaku” „Gazeta Świąteczna” 17–18 grudnia 2016 r.
↑ Olga Szymańska, Lachert, Sądy na Lesznie i Saska Kępa, Żydowski Instytut Historyczny 8 stycznia 2018.
↑ ^a ^b Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 295. ISBN 978-83-280-3725-0.
↑ ^a ^b Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 510. ISBN 83-223-2073-6.
↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-04-09] .
↑ ^a ^b Beata Chomątowska: Lachert i Szanajca. Architekci awangardy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014, s. 300. ISBN 978-83-7536-837-6.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
↑ Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 2, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-20].
↑ Lachert i Szanajca [online], czarne.com.pl [dostęp 2022-06-02] .
↑ Tomasz Urzykowski: Saska Kępa. Nagrody dla najlepszych inwestycji [GALERIA]. wyborcza.pl, 2016-06-16. [dostęp 2016-06-17].
↑ Uchwała nr XXI/595/2019 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 7 listopada 2019 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 13168 [on-line]. 19 listopada 2019. [dostęp 2020-06-18].

Linki zewnętrzne

Ewa Lachert-Stryjkowska: Bohdan Lachert – Garść wspomnień. lachert.com. [dostęp 2014-10-10].

[js-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Z Józefem Szanajcą.

[12] Z Władysławem Niemirskim.

[1] Dr J. Ewa Leśniewska, Lachertowie w Ciechankach, [w:] Historia Rodu Lachertów i Reytanów, Cross-border Cooperation Programme Poland-Belarus-Ukraine 2014–2020, s. 18–21.

[:0-2] Ewa Lachert-Stryjkowska, Okoliczności/Etapy powstania Dworu Lachertów,, [w:] Historia Rodu Lachertów i Reytanów, Cross-border Cooperation Programme Poland-Belarus-Ukraine 2014–2020, s. 13–17.

[3] Anna Cymer, Bohdan Lachert, Culture.pl.

[:1-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Katarzyna Uchowicz, Bohdan Lachert, życie, twórczość, działalność w grupie architektonicznej Praesens, w latach 1926–1939, [w:] Historia Rodu Lachertów i Reytanów, Cross-border Cooperation Programme Poland-Belarus-Ukraine 2014–2020, s. 3–9.

[5] KrystynaK. Łuczak-Surówka KrystynaK., Meble w linii prostej [online], DESIGN BY PL, 14 listopada 2012 [dostęp 2023-04-10] (pol.).

[6] Monika Sznajderman „Tato, opowiedz o dziadku Izaaku” „Gazeta Świąteczna” 17–18 grudnia 2016 r.

[7] Olga Szymańska, Lachert, Sądy na Lesznie i Saska Kępa, Żydowski Instytut Historyczny 8 stycznia 2018.

[Piatek295-8] Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 295. ISBN 978-83-280-3725-0.

[O-9] Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 510. ISBN 83-223-2073-6.

[10] Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-04-09] .

[:2-13] Beata Chomątowska: Lachert i Szanajca. Architekci awangardy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014, s. 300. ISBN 978-83-7536-837-6.

[14] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

[15] Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 2, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-20].

[16] Lachert i Szanajca [online], czarne.com.pl [dostęp 2022-06-02] .

[17] Tomasz Urzykowski: Saska Kępa. Nagrody dla najlepszych inwestycji [GALERIA]. wyborcza.pl, 2016-06-16. [dostęp 2016-06-17].

[18] Uchwała nr XXI/595/2019 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 7 listopada 2019 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 13168 [on-line]. 19 listopada 2019. [dostęp 2020-06-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[a]

[b]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

1966–1970	Romuald Gutt (1966) Jan Chmielewski (1967) Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński, Eugeniusz Wierzbicki (zespół „Tygrysów”) (1968) Zbigniew Ihnatowicz (1969) Władysław Czarnecki (1970)
1971–1980	Jan Zachwatowicz (1971) Zbigniew Karpiński, Włodzimierz Gruszczyński (1972) Julian Duchowicz, Zygmunt Majerski (1973) Jadwiga Grabowska-Hawrylak (1974) Henryk Buszko, Aleksander Franta (1975) Jan Bogusławski (1976) Jerzy Hryniewiecki (1977) Halina Skibniewska (1978) Tadeusz Zieliński (1979) Witold Cęckiewicz (1980)
1981–1990	Bolesław Szmidt (1981) Hanna Adamczewska-Wejchert, Kazimierz Wejchert (1982) Piotr Biegański (1983) Bohdan Lachert (1984) Tadeusz Barucki (1985) Tadeusz Zipser (1986) Małgorzata Handzelewicz-Wacławek, Zbigniew Wacławek (1987) Maciej Krasiński (1988) Maciej Gintowt (1989) Witold Korski (1990)
1991–2000	Szczepan Baum (1991) Andrzej Jagodziński, Bogdan Krzyżanowski, Jerzy Szczepański (1992) Marek Budzyński (1993) Romuald Loegler (1994) Konrad Kucza-Kuczyński (1995) Stanisław Niemczyk (1996) Andrzej Kiciński (1997) Wojciech Obtułowicz (1998) Ryszard Jurkowski (1999) Stanisław Fiszer (2000)
2001–2010	Edmund Małachowicz (2001) JEMS Architekci: Olgierd Jagiełło, Maciej Miłobędzki, Marcin Sadowski, Jerzy Szczepanik-Dzikowski (2002) Stefan Kuryłowicz (2003) Marek Dunikowski (2004) Jerzy Skrzypczak (2005) Witold Benedek, Stanisław Niewiadomski (2006) Jerzy Gurawski (2007) Marian Fikus (2008) Krzysztof Ingarden, Jacek Ewý (2009) Bolesław Stelmach (2010)
2011–2020	Dariusz Kozłowski (2011) Grzegorz Stiasny, Jakub Wacławek (2012) Michał Baryżewski, Zbigniew Reszka (2013) Małgorzata Pizio-Domicz, Antoni Domicz (2014) Andrzej Bulanda, Włodzimierz Mucha (2015) Stanisław Deńko (2016) Wojciech Zabłocki (2017) Kazimierz Łatak, Piotr Lewicki (2018) Jacek Lenart (2019) Zbigniew Maćków (2020)
2021–2030	Ewa Kuryłowicz (2021) Bogdan Kulczyński (2022) Ewa P. Porębska (2023) Przemo Łukasik, Łukasz Zagała (2024)