Przejdź do zawartości

Cyrk (rozrywka)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Plakat cyrkowy z 1900
Żonglerzy na występie
Cyrk uliczny w Berlinie (rysunek Heinricha Zillego)
Słonie występujące w cyrku Merano w Oslo (Norwegia)

Cyrk – budynek lub namiot z okrągłą areną wewnątrz, na której odbywają się występy artystów cyrkowych[1].

Rozwój cyrku w Europie

[edytuj | edytuj kod]

W Europie sztuka cyrkowa rozkwitła w średniowieczu, kiedy pojawili się wędrowni aktorzy (kuglarze) zwani później hecarzami (na Rusi skomorochami). Pokazy, zwane hecami, nie odbywały się na wielkich arenach lub namiotach, lecz na ulicach miast, jarmarkach i festynach. Do wędrownych trup należeli linoskoczkowie, żonglerzy, połykacze ognia, mimowie i komedianci. W pierwszej połowie XIX wieku działały głównie cyrki konne z Anglii i Francji; pod koniec tego stulecia rozwinęły się cyrki w Cesarstwie Niemieckim (między innymi cyrki objazdowe Carla Hagenbecka).

Rozwój cyrku w Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy stały cyrk wybudowała w Warszawie w 1883 Wilhelmina Ciniselli (rodzina Cinisellich prowadziła cyrk do 1914 to jest do wybuchu I wojny światowej). Pod koniec XIX wieku powstały też cyrki wędrowne między innymi Adama Pincla. Po odzyskaniu niepodległości głównymi organizatorami i właścicielami cyrków byli Stanisław Mroczkowski i bracia Staniewscy (Mieczysław i Bronisław). Wybitnymi artystami cyrkowymi tego okresu byli między innymi przedstawiciele rodzin Barańskich, Blumskich, Mileców; popularność zdobyły duety klaunówBim-Bom (Iwan Raduński i Mieczysław Staniewski), Din-Don (Wiktor i Edward Manc). Po II wojnie światowej powołano Dyrekcję Państwową Cyrków z siedzibą w Łodzi, powstały też pierwsze cyrki objazdowe (od 1949 w ramach Zjednoczonych Przedsiębiorstw Rozrywkowych). W 1950 w Julinku powstała baza cyrkowa z zapleczem szkoleniowo-technicznym, w 1967 powołano Państwową Szkołę Cyrkową w Julinku.

Elementy cyrku

[edytuj | edytuj kod]

Wielkie buty i czerwone nosy

[edytuj | edytuj kod]

Współczesny cyrk to przede wszystkim rozrywka, dlatego jego nieodłącznym elementem są występy klaunów. Kolorowo wymalowani przebierańcy w za dużych butach i ze sztucznymi kolorowymi nosami – ulubieńcy dzieci – mają za zadanie rozśmieszać publiczność. Nie jest to łatwe, często więc muszą posiąść wiele różnych umiejętności – teatralnych, muzycznych i gimnastycznych. Do najpopularniejszych przedstawicieli tej grupy cyrkowców zalicza się akrobatów i mimów oraz charakterystycznych klaunów „ryżych” i „białych”, nawiązujących do tradycyjnych postaci komicznych, takich jak Arlekin czy Pierrot.

Niebezpieczna praca

[edytuj | edytuj kod]

Popisy ekwilibrystyczne i akrobatyczne wymagają niezwykłych umiejętności, które zdobywa się tylko dzięki wieloletnim ćwiczeniom. Przykładem takiej sztuki są akrobacje na wysoko zawieszonych trapezach, wymyślone w połowie XIX wieku we Francji. Do ich wykonania są potrzebne wielkie wyczucie czasu, zręczność, siła i gibkość ciała. Trudnym zadaniem są także: jazda na jednokołowym rowerku, wymagająca wyjątkowego poczucia równowagi, oraz pokazy precyzyjnego rzucania nożami. Każdy nieprawidłowo wykonany ruch podczas wszystkich ewolucji wiąże się z ogromnym niebezpieczeństwem i może zagrażać zdrowiu i życiu artysty.

Treserzy i tresowane zwierzęta

[edytuj | edytuj kod]

W większości cyrków na całym świecie do klasycznych numerów należą występy tresowanych zwierząt. W programie znajdują się na przykład pokazy psów jeżdżących na rowerach i skaczących przez przeszkody, fok żonglujących piłkami, a także jazda konna. Szczególną atrakcją są zazwyczaj numery z udziałem niebezpiecznych zwierząt, takich jak niedźwiedzie, lwy, tygrysy i słonie. Widok tresera wkładającego głowę w paszczę lwa mrozi krew w żyłach, ale równie emocjonujące mogą być słonie stojące na dwóch nogach.

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Cierpienie w cyrku.
Baner kampanii "Cyrk bez zwierząt" niesiony w trakcie Marszu Wyzwolenia Zwierząt w Warszawie w 2022.

Fakt tresury (w szczególności metod jej przeprowadzania) oraz przetrzymywania zwierząt, jak również warunków, w jakich są przetrzymywane (zwłaszcza w przypadku gatunków egzotycznych), sprawiają, iż cyrki, w programach których występują zwierzęta, często są krytykowane przez organizacje zajmujące się prawami zwierząt[2][3][4][5][6][7][8][9]. Również niektórzy psychologowie podają w wątpliwość wartość pokazów, w których dzieci obserwują zmuszanie zwierząt do nienaturalnych dla nich czynności[10]. Przeciw wykorzystywaniu zwierząt w cyrkach wypowiedziała się między innymi Europejska Federacja Lekarzy Weterynarii (FVE)[11][12].

Zakazy cyrków ze zwierzętami

[edytuj | edytuj kod]

Kilkadziesiąt państw na świecie zakazało częściowo albo całkowicie występów zwierząt w cyrkach. Austria, Belgia, Chorwacja, Ekwador, Holandia, Izrael, Kostaryka, Panama, Paragwaj, Peru, Singapur, Słowenia i Wielka Brytania zakazały wykorzystywania zwierząt dzikich w cyrkach. W Boliwii, Bośni i Hercegowinie, Brazylii, Chinach, na Cyprze, Grecji i na Malcie zakaz obejmuje wszystkie zwierzęta. Do państw, które wprowadziły częściowe ograniczenia wykorzystywania zwierząt, należą: Australia, Dania, Finlandia, Indie, Kanada, Meksyk, Nowa Zelandia, Stany Zjednoczone, Szwajcaria i Tajwan[13]. 18 września 2020 roku Sejm uchwalił nowelizację ustawy o ochronie zwierząt (tzw. Piątka dla zwierząt), która m.in. wprowadza zakaz występowania zwierząt w cyrkach[14]. Ustawa stała się jedną z przyczyn sporu w koalicji rządowej (przeciwko ustawie w Sejmie głosowali posłowie z ramienia koalicyjnej partii Solidarna Polska, a politycy partii Porozumienie w większości wstrzymali się od głosu) oraz sporu w części opozycji stanowiącej większość senacką[15][16].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. cyrk - Słownik Języka Polskiego [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2022-03-04] (pol.).
  2. Cyrk bez dzikich zwierząt. [w:] Co robimy? Ratujemy zwierzęta [on-line]. Klub Gaja. [dostęp 2013-08-29]. (pol.).
  3. Cyrk bez zwierząt. Stowarzyszenie Empatia, 2013-06-06. [dostęp 2013-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-22)]. (pol.).
  4. Cyrk BEZ zwierząt!. Fundacja Viva!, 2010-11-04. [dostęp 2013-08-29]. (pol.).
  5. Narciarz. Cyrki przed cyrkiem. „Zielone Brygady”. 7 (165), 2001-09. Wyd. Zielone Brygady. ISSN 1231-2126. (pol.). 
  6. Darek Gzyra. Cyrk do tablicy. „Zielone Brygady”. 1 (191), 2004-01. Wyd. Zielone Brygady. ISSN 1231-2126. (pol.). 
  7. Przeciwko tresurze. [w:] Opis działań [on-line]. Front Wyzwolenia Zwierząt. [dostęp 2013-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-18)]. (pol.).
  8. Narciarz. Szkoło, nie ucz znieczulicy!. „Zielone Brygady”. 7 (165), 2001-09. Wyd. Zielone Brygady. ISSN 1231-2126. (pol.). 
  9. Wilk. Częste pytania i odpowiedzi dotyczące cyrku zwierzęta na arenach, zabawa w cyrku. „Zielone Brygady”. 7 (165), 2001-09. Wyd. Zielone Brygady. ISSN 1231-2126. (pol.). 
  10. Michał Walkowiak. (tytuł nieznany). „Otwarta Szkoła: miesięcznik Wielkopolskiej Oświaty”. 10, 2001-12. Klemens Stróżyński red.. Kuratorium Oświaty w Poznaniu. ISSN 1230-2899. (pol.). 
  11. Stuart Winter: Vets call for complete ban on wild animal acts in circuses across Europe. Daily and Sunday Express www.express.co.uk, 2015-08-05. [dostęp 2016-03-16]. (ang.).
  12. Europejska Federacja Lekarzy Weterynarii: Wzywamy kraje UE do zakazu wykorzystywania zwierząt w cyrkach. wyborcza.pl, 2015-08-07. [dostęp 2016-03-16].
  13. Kampania „Cyrk bez zwierząt”
  14. USTAWA z dnia 18 września 2020 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz niektórych innych ustaw [online], orka.sejm.gov.pl, 18 września 2020 [dostęp 2020-10-05].
  15. Sejm uchwalił nowelę, która zawiera m.in. zakaz hodowli zwierząt na futra i ogranicza ubój rytualny [online], pap.pl, 18 września 2020 [dostęp 2020-10-05].
  16. Polsat News, Opozycja podzielona ws. ochrony zwierząt. Budka zapewnia, że „większość senacka nie jest zagrożona” – Polsat News [online], polsatnews.pl, 1 października 2020 [dostęp 2020-10-05].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy