Dōgen

Dōgen Kigen
道元希玄
	; Dōgen Zenji
Data i miejsce urodzenia	19 stycznia 1200 ; Kioto
Data i miejsce śmierci	22 września 1253 ; Kioto
Szkoła	sōtō
Nauczyciel	Tiantong Rujing
Następca	Shinchi Kakushin, Eihei Koun Ejō
Zakon	zen
Honorowy tytuł lub imię pośmiertne	Jōyō daishi, zenji

Dōgen Kigen (jap. 道元希玄; ur. 19 stycznia 1200, zm. 22 września 1253) – mistrz zen, który sprowadził nauczanie szkoły buddyzmu zen sōtō do Japonii. Także Eihei Dōgen (jap. 永平道元). Pośmiertnie obdarzony tytułem Jōyō daishi (jap. 承陽大師 wielki mistrz Jōyō)

Życiorys

Dōgen pochodził z arystokratycznej rodziny dworskiej. Jego rodzice zmarli wcześnie (ojciec, gdy miał 3, matka – 8 lat). Był utalentowanym i wrażliwym dzieckiem, mając cztery lata czytał chińską poezję. Śmierć rodziców unaoczniła Dōgenowi głoszoną przez buddyzm nietrwałość rzeczy (jap. mujō) i pchnęła młodzieńca do rozważań na temat życia i śmierci. Mając 13 lat został mnichem, wstąpił do klasztoru Enryaku-ji na górze Hiei (klasztor szkoły Tendai), gdzie przyjął święcenia z rąk przełożonego klasztoru (jap. zasu) Kōena. Ze względu na to, że odpowiedzi, jakie nauka tendai oferowała jako rozwiązania ogarniających go wątpliwości doktrynalnych były niewystarczające, rozpoczął studiowanie zen rinzai pod kierunkiem Eisaia (1141–1215), założyciela japońskiej szkoły rinzai, a po jego śmierci u jego ucznia, mistrza Myōzena (1184–1225). Wraz ze swoim mistrzem, Dōgen wierzył, że podobnie jak Eisai, odkryje prawdziwe znaczenie zen w Chinach, ojczyźnie tej szkoły. W wieku 24 lat udał się więc z Myōzenem w daleką i podówczas niebezpieczną podróż do Chin. W marcu 1223 statek, którym podróżowali, zawinął do chińskiego portu Ningbo.

Z zapisków Dōgena wiadomo, że został na statku przez pierwsze trzy miesiące, odwiedzając jedynie świątynie znajdujące się w pobliżu portu. Najprawdopodobniej chciał dobrze nauczyć się mówionego języka chińskiego, aby móc rozmawiać z chińskimi mistrzami. Niektóre źródła wskazują jednak, iż przyczyną przedłużającego się pobytu w Ningbo był spór Dōgena z władzami hierarchii zenistycznej co do jego miejsca we wspólnocie (nie chciano uznać wskazań buddyjskich Dōgena, otrzymanych na górze Hiei). Natomiast Myōzen od razu udał się do oddalonego o ok. 25 mil klasztoru Jingde (jap. Keitoku) na górze Tiantong (jap. Tendō), w którym ich wspólny mistrz Eisai przebywał trzydzieści lat wcześniej.

Później Dōgen dołączył do Myōzena. Klasztor Jingde (tradycji linji, jap. rinzai), którego przełożonym był Wuji Liaopai (jap. Musai Ryōha), był wówczas jednym z pięciu największych klasztorów w Chinach. W czasie, gdy przebywali tam pielgrzymi z Japonii medytowało wraz z nimi ponad pięciuset mnichów.

Dōgen poznał w chińskim klasztorze wiele rzeczy, o których nigdy wcześniej nie słyszał w Japonii. Jednak im bliżej poznawał życie w klasztorze Jingde, tym bardziej dostrzegał negatywne zjawiska (poruszyła Dōgena do głębi ogólna akceptacja poglądu o równorzędności nauk taoizmu, konfucjanizmu i nauk buddyjskich). W 1224 zmarł przełożony Wuji i wówczas rozczarowany Dōgen wyruszył do innych klasztorów w poszukiwaniu prawdziwego nauczyciela.

Przez ponad pół roku odwiedzał różne klasztory, głównie tradycji linji m.in. Wanshou (jap. Banju) na górze Jing (jap. Kin), ale wciąż nie dopiął celu swej podróży – znalezienia prawdziwego nauczyciela. Rozgoryczony myślał nawet o powrocie do ojczyzny. Postanowił jednak spróbować raz jeszcze w swoim pierwszym klasztorze, którego nowym przełożonym został słynny mistrz tradycji caodong (jap. sōtō, również sōdō) Tiantong Rujing (jap. Tendō Nyojō, 1163–1228). Dōgen napisał list, w którym prosił Rujinga o nauczanie. Otrzymał zgodę i spędził w klasztorze Jingde kolejne cztery lata (po dwóch latach intensywnego treningu osiągnął przebudzenie). Dōgen bardzo cenił swojego mistrza. Nie chcąc stracić żadnego jego słowa, Dōgen zaczął zapisywać swoje rozmowy. Zapiski te zostały odkryte dopiero po jego śmierci, w 1254, wśród jego osobistych rzeczy. Odkrycia dokonał jeden z uczniów Dōgena, Kōun Ejō, który opracował je pod tytułem Hōkyōki (Zapiski ery Baojing). Pierwsza kopia datowana jest na 9 grudnia 1253.

W 1227, mając 28 lat, Dōgen powrócił do Japonii. Drogę powrotną do ojczyzny odbył sam, gdyż Myōzen zmarł w 1225.

Początkowo, do 1230, Dōgen przebywał w założonym przez Eisai'a klasztorze Kennin-ji. Później przeniósł się do świątyni Fukakusa Anyōin, w której sam nauczał. Tam również rozpoczął pisanie swojego wielkiego dzieła, Shōbōgenzō (Oko i Skarbiec Prawdziwego Prawa), które w zamierzeniu Dōgena miało być kompletnym i wielostronnym przedstawieniem Prawa Buddy. Shōbōgenzō, jako pierwsze dzieło religijne w Japonii, zostało napisane w języku japońskim. Obok Shōbōgenzō napisał też szereg pism niezależnych, z których najbardziej znany jest Fukan Zazen-gi napisany przez Dōgena tuż po powrocie z Chin w świątyni Kennin-ji w Kyoto jesienią 1227^[1]. Następnie Dōgen przeniósł się do Kannon Dōri Kōshōhōrinji (Kōshō-ji). Dōgen chciał uczynić z Kōshō-ji klasztor, w którym praktykuje się prawdziwy buddyzm i tam dołączył doń m.in. Ejō, jego najbliższy uczeń i jedyny spadkobierca jego Prawa.

W 1243 na skutek prześladowań uznanych instytucji religijnych Dōgen przeniósł się do prowincji Echizen (obecnie prefektura Fukui), gdzie założył klasztor Eihei. Z krótką przerwą przebywał tam aż do 1253, kiedy w bardzo złym stanie zdrowia wyruszył w celu podjęcia leczenia do Kioto. Zmarł w Kioto w domu świeckiego wyznawcy.

Linia przekazu Dharmy zen

Pierwsza liczba oznacza liczbę pokoleń od Pierwszego Patriarchy chan w Indiach Mahakaśjapy.

Druga liczba oznacza liczbę pokoleń od Pierwszego Patriarchy chan w Chinach Bodhidharmy.

Trzecia liczba oznacza początek nowej linii przekazu w innym kraju.

34/7. Qingyuan Xingsi (660–740)
35/8. Shitou Xiqian (700–790) autor poematu Cantong qi
36/9. Yaoshan Weiyan (751–834) (także Yueshan)
37/10. Yunyan Tansheng (770–841)
38/11. Dongshan Liangjie (807–869) Szkoła caodong
- 39/12. Yunju Daoying (zm. 902)
  - 40/13/1. Sŏngak Hyŏngmi (864–917) Korea
  - 40/13/1. Chinch'ŏl Iŏm (869–936) Korea. Szkoła sumi san
  - 40/13. Tong’an Daoying (bd)
    - 41/14. Tong’an Guanzhi (bd)
      - 42/15. Liangshan Yuanguan (bd)
        43/16. Dayang Jingxuan* (943–1027) (*także Jingyan)
        44/17^[a]. Fushan Fayuan^[2] (991–1067) (także Yunjian)
        45/18. Touzi Yiqing (1032–1083)
        46/19. Furong Daokai (1043–1118)
        47/20. Danxia Zichun (1064–1119)
        48/21. Hongzhi Zhengjue (1091–1157) (także jako Tiantong), autor Congronglu
        49/22. Jingyin Kumu (bd)
        
        49/22. Liaotang Siche (bd)
        
        49/22. Sizong (1085–1153)
        
        49/22. Zhide Huihui (1097–1183)
        
        48/22. Huizhao Qingyu (1078–1140
        
        48/21. Zhenxie Qingliao (1089–1157)
        49/22. Tiantong Zongjue (1091–1162)
        50/23. Xuedou Zhijian (1105–1192)
        51/24. Tiantong Rujing (1163–1228)
        52/25/1. Eihei Dōgen Kigen (1200–1253) Japonia. Szkoła sōtō
        53/26/2. Sōkai
        
        53/26/2. Senne (Yōkōan)
        54/27/3. Kyōgō (Yōkōan)
        
        53/26/2. Shinchi Kakushin (1207–1280)
        
        53/26/2. Kangan Giin (1217–1300) (Daijiji)
        54/27/3. Shidō Shōyū (zm. 1301 (Daijiji)
        
        54/27/3. Tetsuzan Shian (Daijiji)
        55/28/4. Gishō
        56/29/5. Hohan
        57/30/6. Gyokukan
        58/31/7. Senten
        
        55/28/4. Daiko
        56/29/5. Gikai
        57/30/6. Meishitsu
        
        55/28/4. Ten’an
        56/29/5. Chōkei
        57/30/6. Ryōshitsu
        
        55/28/4. Shiryō
        56/29/5. Mutō
        
        54/27/3. Ninnō Jōki
        55/28/4. Gen’e
        56/29/5. Zuiseki
        
        56/29/5. Sansen
        
        55/28/4. Saijū
        
        55/28/4. Giyū
        56/29/5. Baiin
        
        55/28/4. Mōan
        
        55/28/4. Kozen
        
        55/28/4. Tekiden
        
        55/28/4. Etsuō
        
        54/27/3. Gukoku
        55/28/4. Musetsu
        56/29/5. Meian
        
        53/26/2. Eihei Koun Ejō (1198–1280) (Eiheiji)
        54/27/3. Gien (zm. 1314) (Eiheiji)
        
        54/27/3. Jakuen (chin. Jiyuan) (1207–8.10.1299) (Hōkyōji)
        55/28/4. Giun (Hōkyōji)
        56/29/5. Donki (Hōkyōji)
        
        54/27/3. Daijo Tettsū Gikai (1219–1309) (Daijōji)
        55/28/4. Kyōō Unryō (1267–1341)
        
        55/28/4. Eiko Keizan Jōkin (1267–1325) (Daijōji)
        56/29/5. Daichi Zenji (1290–1336)
        
        56/29/5. Kohō Kakumyō (1271–1361)
        57/30/6. Bassui Tokushō (1327–1387)
        
        56/29/5. Koan Shikan (zm. 1341)
        
        56/29/5. Genka Tekkyō (zm. 1321)
        57/30/6. Genshō Chinzan
        
        56/29/5. Mugai Chikyō (zm. 1357)
        57/30/6. Jakushitsu
        58/31/7. Chūtei
        
        56/29/5. Meihō Sotetsu (1277–1350)
        57/30/6. Soju
        58/31/7. Kyoshitsu
        
        57/30/6. Shōgan
        58/31/7. Yakushitsu
        
        57/30/6. Gyōnin
        58/31/7. Ryōdō
        
        57/30/6. Hōzan
        
        57/30/6. Tsūkai
        
        57/30/6. Shōan
        58/31/7. Zeppō
        
        57/30/6. Getsuan
        58/31/7. Tenkei
        59/32/8. Hokkai
        
        57/30/6. Fushaku
        58/31/7. Sōei
        
        57/30/6. Sōshō
        58/31/7. Tetsudō
        
        57/30/6. Shugan Dojin
        58/31/7. Seihō
        
        58/31/7. Sōkō
        
        58/31/7. Yōkō
        
        57/30/6. Daichi Sokei (1290–1366)
        
        56/29/5. Soji Gasan Jōseki (1275–1365)
        57/30/6. Mutō Esū (Yōkōji)
        
        57/30/6. Chikudō Ryōgen (Kenfukuji)
        
        57/30/6. Jippō Ryōshū (1318–1405) (Yōjuji, Reishōji)
        
        57/30/6. Mutei Ryōshō (1313–1361) (Shōbōji)
        58/31/7. Gessen Ryōin (1319–1400) (Shōbōji)
        
        58/31/7. Dōsō Dōai (zm. 1379) (Eitokuji, Kōtakuji)
        
        57/30/6. Jikugen Chōsai (Baikōin)
        
        57/30/6. Musai Junshō (zm. 1381) (Jitokuji)
        
        57/30/6. Daitetsu Sōrei (1333–1408) (Myōōji, Rissenji, Gokokuji)
        
        57/30/6. Genno Shinshō (1325–1396) (Taikyūji, Senkeiji, Jigenji)
        
        57/30/6. Mugai Enshō (1311–1381) (Kōtokuji)
        58/31/7. Mujaku Myōyū (1333–1393)
        59/32/8. Tenshin Yūteki (1341–1413) (Zuisekiji)
        
        57/30/6. Taigen Sōshin (zm. ok. 1371) (Butsudaji)
        58/31/7. Ryōdō Shinkaku
        
        58/31/7. Baisan Monpon (zm. 1417) (Ryūtakuji)
        59/32/8. Ketsudo Nōshō (1355–1427)
        60/33/9. Nan’ei Kenshū (1387–1460)
        
        59/32/8. Jochū Tengin (1363–1437) (Daitōin)
        60/33/9. Kisan Shōsan (1377–1442)
        61/34/10. Morin Shihan (1392–1487)
        62/35/11. Shōshi Sōtai (Taishi Sōtai)
        63/36/12. Kenchū Hantetsu
        64/37/13. Zaiten Soryu
        65/38/14. Rikusan Sogei
        66/39/15. Gyokuso Sozui
        67/40/16. Ten’yu Sosei
        68/41/17. Chō’oku Jukei
        69/42/18. Hōkoku Jukin
        70/43/19. Nenshu Donju
        71/44/20. Ikoku Eiteki
        72/45/21. Gikoku Senshuku
        73/46/22. Ranryu Joshu
        74/47/23. Kashu Shōkei
        75/48/24. Shinryō Kyūtetsu
        76/49/25. Kakuhō Shuen
        77/50/26. Kakuin Eryō
        78/51/27. Kakutan Inshū
        79/52/28. Hōzan Shūkyō
        80/53/29. Reizan Ryōchin
        81/54/30. Shūzan Taion
        82/55/31. Shōun Taizui
        83/56/32. Kanzan Taiō
        84/57/33. Nyosan Mokuzen
        85/58/34. Chūzan Ninkō
        86/59/35. Hakusan Kōjun (1914–2007)
        87/60/36. Shaku Genshō (Gábor Terebess) (ur. 1944)
        
        87/60/36. Hōrin Daigyō (1938–2011)
        
        87/60/36. Sato Joko (ur. 1953)
        
        60/33/9. Shingan Dōkū
        
        60/33/9. Sekisō Enchū (zm. 1455) (Tōkei’in)
        61/34/10. Taigan Sōbai (zm. 1502) (Tōkei’in)
        62/35/11. Kensō Jōshun (zm. 1507) (Tōkei’in)
        63/36/12. Jisan Eikun
        64/37/13. Daichū Reijō
        65/38/14. Nan’ō Ryōkun
        66/39/15. Daijū Ryūzon
        67/40/16. Hōgan Zensatsu
        68/41/17. Ryōzan Chōzen
        69/42/18. Kisshū Genshō
        70/43/19. Kigai Mon’ō
        71/44/20. Kanshū Taisatsu
        72/45/21. Tensō Juntetsu
        73/46/22. Kenkoku Keisatsu
        74/47/23. Raiten Gensatsu
        75/48/24. Kengan Zesatsu
        76/49/25. Hōkoku Satsuyū
        77/50/26. Rotei Shoshuku
        78/51/27. Fuhō Tatsuden
        79/52/28. Kachū Jakuchū
        80/53/29. Bunzan Kōrin
        81/54/30. Daichū Bunki (Getsuzan)
        82/55/31. Chōko Bungei
        83/56/32. Roshū Ezen
        84/57/33. Reisai Emon
        85/58/34. Tokuzui Tenrin
        86/59/35. Shogaku Rinzui
        87/60/36. Butsuzan Zuimyō
        88/61/37. Bukkan Myōkoku
        89/62/38. Butsuan Emyō
        90/63/39. Zuigaku Rempō (1905–1993)
        91/64/40. Gudō Wafu (ur. 1919)
        92/65/41. Chigen Jundo (James Cohen) (ur. 1960)
        
        57/30/6. Mutan Sokan (zm. 1387) (Shōenji)
        
        57/30/6. Yotaku Tsūgen Jakurei (1322–1391) (Yōtakuji, Ryūsenji)
        58/31/7. Ikkei Eishū (zm. 1403)
        
        58/31/7. Fusai Zenkyū (1347–1408) (Zenrinji)
        
        58/31/7. Tenshin Jishō
        
        58/31/7. Sekioku Shinryō (1345–1432) (Fukushōji)
        
        58/31/7. Ryōan Emyō (1337–1411) (Saijōji)
        59/32/8. Mugoku Etetsu (Ryūonji)
        
        59/32/8. Daikō Myōshū (Sōneiji)
        
        59/32/8.
        60/33/9. Gekkō Shōbun (zm. 1462)
        61/34/10. Ichishū Shōi (1416–1487)
        62/35/11. Don’ei Eō (1424–1504)

Trzy główne linie przekazu mistrzów zen Sotetsu, Jōsekiego i Jakureia przetrwały do dnia dzisiejszego.

Tłumaczenia pism Dōgena na język polski

Dōgen, Elementarz zen sōtō. Shōbōgenzō zuimonki (przekł. z angielskiego Maciej Kanert), Rebis, Poznań 1997. ISBN 83-7120-342-X
Dōgen, Zasady uprawiania zalecanej wszystkim siedzącej medytacji (przekł. z oryg. chińskiego [Fukan zazengi] Maciej Kanert), Wydawnictwo A, Kraków 2002.
Dōgen, Zbiór zasad, na które należy zwrócić szczególna uwagę studiując Drogę, pierwszego patriarchy [klasztoru] Eihei (przeł. z oryg. chińskiego [Gakudō yōjinshū] Maciej Kanert), „Silva Iaponicarum”, Fasc. 1 (Autumn 2004) http://www.silvajp.amu.edu.pl/Silva%201.pdf.
Dōgen, Oko i Skarbiec Prawdziwego Prawa. O praktykowaniu Drogi. Zwoje I-XVI (przekł. z oryg. japońskiego [Shōbōgenzō] Maciej Kanert), Wydawnictwo Homini, Kraków 2005.
Dōgen, Kōshō Uchiyama, Jak przyrządzać swoje życie: zalecenia dla kucharza w klasztorze zen, przeł. (z ang.) Jacek Dobrowolski, Wydawnictwo Elay, Jaworze 2012, ISBN 978-83-62620-01-2 – przekład traktatu Tenzo kyōkun
Dōgen, „Życie-i-śmierć”, w ramach projektu TTD Kumarajiva http://mahajana.net/ttd/Dogen%20Zenji%20-%20Zycie-i-smierc/Dogen%20Zenji%20-%20Zycie-i-smierc.pdf, w tłumaczeniu Hōjuna.
Dōgen, „Umysł Drogi”, w ramach projektu TTD Kumarajiva http://mahajana.net/ttd/Dogen%20Zenji%20-%20Umysl%20Drogi/Dogen%20Zenji%20-%20Umysł%20Drogi.pdf, w tłumaczeniu Hōjuna.
Dōgen, „O przyjmowaniu wskazań”, w ramach projektu TTD Kumarajiva http://mahajana.net/ttd/Dogen%20Kigen%20-%20Jukai/Dogen%20Kigen%20-%20Jukai.pdf, w tłumaczeniu Hōjuna.

Uwagi

↑ Fushan Fuyuan został wliczony w tę linię przekazu; gdy nie jest wliczany, Touzi Yiqing jest 44/17 spadkobiercą i cała linia przekazu przesuwa się o jednostkę mniej

Przypisy

↑ Yūhō Yokoi: Zen Master Dōgen. An Introduction with Selected Writings. New York: John Weatherhill, Inc, 1987. ISBN 0-8348-0112-4.| strony = 45
↑
Fushan Fayuan był mistrzem chan z linii linji. Jego linia przekazu biegła od
- 11. Linji Yixuan (zm. 867)
- 12. Xinghua Cunjiang (830–925) (także Weifu)
- 13. Nanyuan Huiyong (860–930) (także Baoying)
- 14. Fengxue Yanzhao (896–973)
- 15. Shoushan Xingnian (926–993] (także Shengnian)
- 16. Shexian Guixing (bd)
- 17. Fushan Fayuan (991–1067)
W kryzysowym momencie braku wartościowego spadkobiercy (przeżył wybranych) Dayang Jingxuan zwrócił się o pomoc do mistrza Fushana Fayuana o zostanie jego spadkobiercą Dharmy. Fushan zgodził się w ten sposób szkoła caodong przetrwała i została w przyszłości przeniesiona do Japonii przez Dōgena Kigena.

Bibliografia

Yūhō Yokoi: Zen Master Dōgen. An Introduction with Selected Writings. New York: John Weatherhill, Inc, 1987. ISBN 0-8348-0112-4.

Linki zewnętrzne

kilka tekstów Dōgena. sanboin.mahajana.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-14)].
Utwory Dōgena Kigena w serwisie Wolne Lektury

[2] Fushan Fuyuan został wliczony w tę linię przekazu; gdy nie jest wliczany, Touzi Yiqing jest 44/17 spadkobiercą i cała linia przekazu przesuwa się o jednostkę mniej

[Yūhō_Yokoi-01-1] Yūhō Yokoi: Zen Master Dōgen. An Introduction with Selected Writings. New York: John Weatherhill, Inc, 1987. ISBN 0-8348-0112-4.| strony = 45

[3] Fushan Fayuan był mistrzem chan z linii linji. Jego linia przekazu biegła od
11. Linji Yixuan (zm. 867)

12. Xinghua Cunjiang (830–925) (także Weifu)

13. Nanyuan Huiyong (860–930) (także Baoying)

14. Fengxue Yanzhao (896–973)

15. Shoushan Xingnian (926–993] (także Shengnian)

16. Shexian Guixing (bd)

17. Fushan Fayuan (991–1067)
W kryzysowym momencie braku wartościowego spadkobiercy (przeżył wybranych) Dayang Jingxuan zwrócił się o pomoc do mistrza Fushana Fayuana o zostanie jego spadkobiercą Dharmy. Fushan zgodził się w ten sposób szkoła caodong przetrwała i została w przyszłości przeniesiona do Japonii przez Dōgena Kigena.

[4] 11. Linji Yixuan (zm. 867)

[5] 12. Xinghua Cunjiang (830–925) (także Weifu)

[6] 13. Nanyuan Huiyong (860–930) (także Baoying)

[7] 14. Fengxue Yanzhao (896–973)

[8] 15. Shoushan Xingnian (926–993] (także Shengnian)

[9] 16. Shexian Guixing (bd)

[10] 17. Fushan Fayuan (991–1067)

[1]

[a]

[2]