Dysonans

Dysonans, obraz Franza von Stucka z 1910

Dysonans (łac. dissonans) – interwał brzmiący niezgodnie dla ucha ludzkiego.

Opis

Do dysonansów zaliczają się następujące interwały:

• sekunda mała
• sekunda wielka
• septyma mała
• septyma wielka
• tryton (kwarta zwiększona lub kwinta zmniejszona)
• wszystkie interwały zwiększone lub zmniejszone (nawet jeśli brzmią jak konsonanse – zgodnie, np. sekunda zwiększona, która po zamianie enharmonicznej dźwięków jest tercją małą)

Pojęcie dysonansu było różnie definiowane w historii muzyki europejskiej, przy czym wiodącą tendencją było stopniowe zawężanie tego pojęcia. Początkowo do współbrzmień zgodnych zaliczano jedynie interwały zwane doskonałymi: oktawę czysta i kwintę czysta (a więc wszystkie inne interwały były dysonansami). Stopniowo z listy dysonansów zniknęła kwarta czysta oraz tercje mała i wielka oraz seksty mała i wielka.

Rodzaje dysonansów

Dysonans melodyczny – jest to każde współbrzmienie, które brzmi niezgodnie.

Dysonans pojęciowy – współbrzmienie mające znaczenie dysonansowe w danym kontekście harmonicznym i wymagające rozwiązania. Przykładem takiego dysonansu jest dominanta z opóźnionymi tercją i kwintą przez (odpowiednio) kwartę i sekstę. Taki akord brzmi konsonansowo (jak trójdźwięk w drugim przewrocie), ale ze względu na kontekst zawiera dwa składniki (kwartę i sekstę), które są traktowane jako dysonanse pojęciowe i wymagają rozwiązania.

Bibliografia

• Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).