Gender mainstreaming

Gender mainstreaming – strategia polityczna na rzecz równego traktowania kobiet i mężczyzn. Polega na włączeniu zasady równości szans kobiet i mężczyzn w główny nurt polityki.

Zgodnie z definicją Rady Europy gender mainstreaming polega na (re)organizacji, poprawie, rozwoju i ewaluacji procesów decyzyjnych po to, aby umożliwić osobom obojga płci biorącym udział w życiu politycznym równoważne spojrzenie na kobiety i mężczyzn we wszystkich dziedzinach i na wszystkich płaszczyznach.

Cel

Celem gender mainstreaming jest transformacja struktur społecznych i instytucjonalnych tak, aby zapewniały one równe traktowanie wszystkich, jak też równy dostęp do praw oraz instytucji, w tym pełne wykorzystanie ich potencjału intelektualnego i zawodowego, które przyczyni się do budowania społeczeństwa i gospodarki opartych na wiedzy.

Prawo międzynarodowe i krajowe

Gender mainstreaming został uznany za oficjalny element polityki równościowej ONZ w 1995 roku, na Światowej Konferencji na rzecz Kobiet. Strategia gender mainstreaming stała się wiążąca dla państw członkowskich Unii Europejskiej w 1997 roku - została wpisana do artykułu 2 i 3 Traktatu Amsterdamskiego. Artykuły te stwierdzają, że Unia zobowiązuje się do zapewnienia równości kobiet i mężczyzn, walki z dyskryminacją i włączania tematyki równości płci do różnych obszarów działalności wspólnoty. W marcu 2010 roku Komisja Europejska włączyła problematykę równości płci do Strategii dla Europy 2020.

W Polsce za realizacje zadań rządu w kwestii zapewnienia równości kobiet i mężczyzn odpowiada Pełnomocnik Rządu do spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn.

Wymogi i zasady strategii gender mainstreaming

Według Lombardo (2005) i Charleswortha (2005) można wyróżnić kilka wymogów i zasad, których występowanie pozwala na nazwanie danej polityki zgodnej ze strategią gender mainstreaming:

Szerszy koncept równości płci

Ten wymóg odwołuje się do całościowego podejścia do genderowych praktyk politycznych w celu zmierzenia się ze współoddziałującymi problemami, które powodują nierówność pomiędzy płciami we wszystkich obszarach życia (praca, polityka, seksualność, kultura, przemoc mężczyzn wobec kobiet).

Włączenie perspektywy gender w główny nurt politycznej agendy

Odniesienia do kwestii genderowych powinny występować we wszystkich dziedzinach politycznych. Musi istnieć dowód na zmianę celów polityki głównego nurtu poprzez przemyślenie na nowo i przeformułowanie celów, środków oraz działań z perspektywy gender. Odpowiedzialność za przekładanie idei gender mainstreaming na praktyczne działania jest systemowa i spoczywa na najwyższych szczeblach władzy. Odpowiadanie za rezultaty gender mainstreaming powinno być ciągle monitorowane.

Włączenie i uczestnictwo kobiet w politycznym procesie decyzyjnym

Gender mainstreaming wymaga równej reprezentacji kobiet i mężczyzn w instytucjach decyzyjnych. Należy dołożyć wszelkich starań, by zwiększyć w nich udział kobiet.

Priorytetyzacja celów związanych z równością płci i wskazanie praktyk politycznych mających znaczenie dla poprawy statusu kobiet

Powinien istnieć dowód, że równość płci i polityka zorientowanana potrzeby kobiet (np. polityka społeczna), pośród innych celów instytucjonalnych (np. zasobów ludzkich i finansowych, stosowanych środków i innych). Gender mainstreaming wymaga uwzględnienia w działaniach politycznych, programach i ustawodawstwie dotyczącym kobiet.

Zmiana kultur instytucjonalnych i organizacyjnych

Zmiana ta zakłada trzy aspekty:

1. Proces polityczny na wszystkich szczeblach podlega reorganizacji, tak by zwykłe uczestniczki i zwykli uczestnicy wiedzieli jak włączyć do swych działań perspektywę gender oraz że umiejętność włączania tej perspektywy do działań jest normalnym wymogiem dla osób zaangażowanych politycznie.
2. Mechanizmy polityczne zostają zmienione tak, że występuje: a) wdrożenie współpracy organizacyjne w kwestiach związanych z gender na wszelkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach działalności, b) używanie odpowiednich narzędzi i technik politycznych do zintegrowania zmiennej jaką jest gender do wszystkich polityk oraz ich monitoringu i ewaluacji z perspektywy gender. Gender mainstreaming musi być zinstytucjonalizowany poprzez konkretne działania, mechanizmy i procesy we wszystkich departamentach danej organizacji.
3. Skład zespołu uczestniczącego w tworzeniu polityki ma być poszerzony tak, by miejsce w nim znalazły osoby specjalizujące się w tematyce gender oraz reprezentujące społeczeństwo obywatelskie.

Bibliografia

• Komisja Europejska: Podręcznik włączania równości płci w główny nurt polityki. Zatrudnienie, integracja społeczna i ochrona socjalna, kwiecień 2008
• Barbara Limanowska: Gender Mainstreaming. W: Monika Rudaś-Grodzka: Encyklopedia gender: płeć w kulturze. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-7554-816-7.