Grupa Wyszehradzka

Grupa Wyszehradzka

Visegrádi Együttműködés
Vyšehradská skupina
Visegrádská skupina

Państwa Grupy Wyszehradzkiej
Członkowie	Czechy (od 1993) Polska Słowacja (od 1993) Węgry Czechosłowacja (1991–1993)
Prezydencja	Polska (od 1 lipca 2024 do 30 czerwca 2025)
Utworzenie	15 lutego 1991
Strona internetowa

Spotkanie przywódców państw Grupy Wyszehradzkiej i Trójkąta Weimarskiego w Warszawie, 2013

Spotkanie premierów Grupy Wyszehradzkiej, Praga 2015 (od lewej: Robert Fico, Beata Szydło, Bohuslav Sobotka, Viktor Orban)

Grupa Wyszehradzka (V4) – zrzeszenie czterech państw Europy Środkowej – Polski, Czech, Słowacji i Węgier, którego celem jest pogłębianie współpracy między tymi krajami, w początkowej fazie w szczególności w kwestiach przystąpienia do struktur Unii Europejskiej i NATO. Powołane w 1991 przez trzy państwa (Polskę, Węgry i Czechosłowację) tworzące tzw. Trójkąt Wyszehradzki. W późniejszym czasie, wskutek rozpadu Czechosłowacji (1 stycznia 1993), członkami grupy stały się Czechy i Słowacja. Jedyną instytucją grupy jest Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki (International Visegrad Fund). Od 2016 roku w dniu 15 lutego obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Wyszehradzki.

Historia

Termin powstał po spotkaniu 15 lutego 1991 prezydentów Polski (Lech Wałęsa) i Czechosłowacji (Václav Havel) oraz premiera Węgier (József Antall) na zamku w węgierskim mieście Wyszehrad. Spotkanie to zostało zaplanowane specjalnie właśnie w tym gronie, gdyż państwa te miały nie tylko zbieżne główne cele ich polityki zagranicznej, ale także podobne możliwości jej realizacji, czym różniły się od pozostałych państw byłego bloku komunistycznego, których wewnętrzne przemiany były z reguły znacznie mniej zaawansowane, a droga do struktur europejskich i północnoatlantyckich znacznie dłuższa, lub też, jak miało to miejsce w przypadku Słowenii, droga ta była znacznie krótsza.

Miejsce spotkania nawiązywało do spotkań królów Polski, Czech i Węgier w Wyszehradzie w 1335 i 1338.

Na spotkaniu ustalono zasady przyszłej współpracy pomiędzy tymi państwami, a w szczególności ustalono, że będą wzajemnie konsultować i koordynować swoje działania, oraz że na arenie międzynarodowej będą wzajemnie wspierać swoje dążenia. Głównymi założeniami była wspólna integracja z Europą i strefą atlantycką, aby nie generować nowych podziałów po upadku bloku wschodniego. Z tego wynikała część deklarowanych na spotkaniu założeń np. poszanowanie praw człowieka, budowanie demokracji parlamentarnej, niwelowanie gospodarczych i administracyjnych pozostałości po poprzednim ustroju.

Drugie spotkanie Grupy Wyszehradzkiej odbyło się 6 października 1991 w Krakowie. Na przebieg i deklaracje wpłynął upadek Związku Radzieckiego i konflikt jugosłowiański. Opierano się wtedy głównie na zapewnianiu bezpieczeństwa państwom Grupy, ponieważ po rozwiązaniu Układu Warszawskiego nie były one członkami żadnego sojuszu militarnego.

Kolejne ważne spotkanie odbyło się w Pradze 6 maja 1992. Oprócz prezydentów państw pojawili się na nim przedstawiciele Komisji Europejskiej i trzech kolejnych prezydencji Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Po nim wiele spotkań odkładano m.in. z powodu „aksamitnego rozwodu” Czechosłowacji. Dodatkowo po 1993 zarówno Czechy i Słowacja sprzeciwiały się współpracy w ramach Grupy Wyszehradzkiej. Kolejne spotkanie odbyło się dopiero 15 maja 1999 w Bratysławie, po wyborach na Węgrzech, Słowacji i w Czechach. Na tym spotkaniu odbyła się symboliczna reaktywacja Grupy Wyszehradzkiej. Ustalono wtedy mechanizm przyszłych spotkań premierów, a mianowicie, że mają się one odbywać 2 razy do roku. Rok później powołano Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki z siedzibą w Bratysławie.

Od tego czasu, w ramach grupy wyszehradzkiej znacznie zwiększyła się liczba spotkań polityków z najwyższych szczebli władzy tych państw, a omawiano na nich nie tylko wspólną politykę zagraniczną na zewnątrz, ale także wzajemne relacje pomiędzy tymi państwami, gdyż reprezentowały one bardzo zbliżony poziom rozwoju społeczno-gospodarczego.

W 1992 w ramach grupy zostało zawarte Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu (CEFTA), pomiędzy Polską a Czechami, Słowacją i Węgrami.

Współpraca w ramach Grupy, a szczególnie regionalna integracja, cierpiała na skutek odmiennych priorytetów poszczególnych państw, dążących przede wszystkim do integracji z Unią (szczególnie wyrazistych w przypadku Czech), i dopiero spowolnienie europejskich procesów integracyjnych wymusiło utworzenie porozumienia CEFTA, które przyniosło namacalne efekty gospodarcze.

W 2023 roku ówczesny prezydent Czech Milosz Zeman przekazał, że optował za rozszerzeniem Grupy Wyszehradzkiej o Słowenię, co spotkało się z dezaprobatą Węgier i spowodowało zawieszenie prac w tym zakresie.

Charakterystyka państw

	Państwo	Stolica	Powierzchnia (km²)	Ludność	PKB per capita (USD) (2016)	PKB w mld (USD) (2016)	Głowa państwa	Od	Szef rządu	Od
	Czechy	Praga	78 866	10 538 275	33 223	350,8	Petr Pavel	9 marca 2023	Petr Fiala	17 grudnia 2021
	Polska	Warszawa	312 685	38 483 957	27 714	1052,2	Andrzej Duda	6 sierpnia 2015	Donald Tusk	13 grudnia 2023
	Słowacja	Bratysława	49 035	5 421 349	29 720	160,9	Peter Pellegrini	15 czerwca 2024	Robert Fico	25 października 2023
	Węgry	Budapeszt	93 030	9 849 000	26 222	258,4	Tamás Sulyok	5 marca 2024	Viktor Orbán	29 maja 2010
	Razem	–	533 627	64 292 581	116 879	1822,3	–	–	–	–

Przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej

Dany kraj obejmuje rotacyjne przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej od 1 lipca do 30 czerwca następnego.

Kraje obejmujące rotacyjne przewodnictwo:

1991/1992 – Czechosłowacja 1992/1993 – Polska 1993/1994 – Węgry 1994/1995 – Słowacja 1995/1996 – Czechy 1996/1997 – Polska 1997/1998 – Węgry 1998/1999 – Słowacja 1999/2000 – Czechy 2000/2001 – Polska 2001/2002 – Węgry

2002/2003 – Słowacja 2003/2004 – Czechy 2004/2005 – Polska 2005/2006 – Węgry 2006/2007 – Słowacja 2007/2008 – Czechy 2008/2009 – Polska 2009/2010 – Węgry 2010/2011 – Słowacja 2011/2012 – Czechy 2012/2013 – Polska

2013/2014 – Węgry 2014/2015 – Słowacja 2015/2016 – Czechy 2016/2017 – Polska 2017/2018 – Węgry 2018/2019 – Słowacja 2019/2020 – Czechy 2020/2021 – Polska 2021/2022 – Węgry 2022/2023 – Słowacja 2023/2024 – Czechy 2024/2025 – Polska

Zobacz też

• Wyszehradzka Grupa Bojowa
• Inicjatywa Środkowoeuropejska
• Trójkąt Weimarski
• Trójmorze

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona V4
• Oficjalna strona International Visegrad Fund
• Letnia Szkoła Wyszehradzka – coroczne spotkanie dla młodych osób. villa.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-05)].
• Współpraca regionalna w Europie Środkowo-Wschodniej w polskiej polityce zagranicznej