Gura Humorului
47°33′N 25°53′E/47,550000 25,883333 Prawosławna współczesna cerkiew, naśladująca dawne mołdawskie tradycje zewnętrznych malowideł cerkiewnych | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Okręg | |||
| Mer |
Marius Ioan Ursăciuc | ||
| Populacja (2016) • liczba ludności |
| ||
| Kod pocztowy |
725300 | ||
Położenie na mapie okręgu Suczawa  | |||
Położenie na mapie Rumunii  | |||
| 47°33′N 25°53′E/47,550000 25,883333
| |||
| Strona internetowa | |||
Gura Humorului (tłum. Ujście Humoru[1]) – miejscowość w północnej Rumunii oddalona o 30 km od Suczawy, w Bukowinie, w dolinie rzeki Mołdawy, przy ujściu rzeczki Humor.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy wymieniana jest w 1415 w dokumencie hospodara Aleksandra Dobrego; w 1490 Stefan Wielki odkupił wieś i przekazał klasztorowi Voroneț.
Od 1782 stacjonował tu sztab wojska austriackiego na Bukowinie.
W 1820 miejscowość uzyskała przywilej na cotygodniowe targi.
29 czerwca 1831 dotarła tu grupa 544 internowanych przez Austriaków powstańców listopadowych z oddziału gen. Józefa Dwernickiego; 146 żołnierzy osiadło na stałe we wsi Sfântu Ilie koło Suczawy.
W 1880 mieszkało w nim 2672 mieszkańców, a w przeddzień I wojny światowej ok. 4 500, z czego ponad połowę stanowili Żydzi, około ćwierci Niemcy, mieszkało tu także kilkuset Polaków, dysponujących m.in. polską czytelnią.
W Gurze były już wówczas kościół parafialny rzymskokatolicki, cerkiew prawosławna i dwie synagogi. Na początku XX wieku polskim proboszczem parafii rzymskokatolickiej w Gurahomorze był ks. Klemens Swoboda[2].
Historia Żydów z miast Bukowiny zakończyła się równie tragicznie jak w większości innych regionów Europy Środkowej. Przybywali tu głównie w XVI i XVII wieku. Osiadali w miastach, gdzie trudnili się handlem i rzemiosłem. Podczas II wojny światowej byli deportowani przez Niemców, głównie do Auschwitz i Majdanka. Z żydowskiej gminy Gura Humorului deportowano ponad 3 000 osób. Ci, którzy przeżyli, wyemigrowali w dużej części do Izraela. W roku 1998 w Gura Humorului żyło już tylko 6 Żydów w starszym wieku.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Dziś istnieją w Gura Humorului dwie cerkwie prawosławne i kościół katolicki.
Poza Gura Humorului, po prawej stronie drogi na Mănăstirea Humorului, znajduje się cmentarz żydowski z około 400 macewami. Część południowa cmentarza jest starsza – z XIX wieku.
Połączenia
[edytuj | edytuj kod]Z dworca autobusowego są połączenia z wioskami wzdłuż doliny Mołdawy i jej dopływów, a z dworca kolejowego dosyć częste połączenia z Suczawą, Kimpulungiem i Vatra Dornei.
Z Gura Humorului prowadzi prosty szlak do wsi Voroneț, przez most na Humorze w kierunku zachodnim, następnie po 1,5–2 km (w chwili, gdy kolej dobiega do szosy) – na południe. Po kilkuset metrach położony jest most nad rozległą doliną Mołdawy, a za nią początek wsi Voroneț. Na jej końcu stoi monastyr Voroneț.
Na północ od cmentarza żydowskiego znajduje się rozwidlenie dróg, z którego droga na prawo wiedzie do zamieszkałej przez Polaków wioski Pleszy.
Ciekawostki
[edytuj | edytuj kod]W 1863 w Gura Humorului urodziła się ukraińska pisarka Olha Kobylanśka; jej pomnik znajduje się w centrum miasteczka.
W mieście znajduje się filia Związku Polaków w Rumunii[3], a w Zespole Szkół im. Alexandru cel Bun odbywa się nauczanie języka polskiego[4][5].
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Przewodnik po północnej Rumunii – Bukowina i Maramuresz, OW Rewasz, Pruszków 2010
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Gura Humorului [online], kehilalinks.jewishgen.org [dostęp 2023-08-11].
- ↑ Kronika. Wiadomości kościelne. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 51 z 3 marca 1901.
- ↑ O nas [online], 9 maja 2022 [dostęp 2023-08-11] (pol.).
- ↑ Gura Humorului [online], 18 czerwca 2013 [dostęp 2023-08-11] (pol.).
- ↑ Rezultate evaluare polona – Colegiul Alexandru cel Bun Gura Humorului [online], 19 maja 2023 [dostęp 2023-08-11] (rum.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Gurahomora, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 911.
- Gura Humora Jewish Community