Hagiografia
Hagiografia (gr. ἅγιος „święty”, γράφειν „pisać”) – dział piśmiennictwa religijnego zapoczątkowany w starożytności (za czasów pierwszych chrześcijan, prawdopodobnie w Rzymie), który obejmuje żywoty świętych, legendy z nimi związane oraz opisy cudów. Jest to także nauka pomocnicza w badaniach historycznych – wiedza o pismach hagiograficznych[1].
Hagiografia obejmuje żywotopisarstwo, pisma o świętych (życie świętego – vitae, jego męczeństwo – passio, cuda – miracula), opisy elewacji i translacji itp., a termin używany jest dla określenia nauki pomocnej dla badań historycznych[1]. W historii pism biograficznych o świętych osobach wyodrębniane są epoki hagiografii:
- praktycznej obejmującej okresy: patrystyczny (między drugim, a ósmym wiekiem naszej ery; np. „Vitae Patrum” Grzegorza z Tours, „Dialogi” Grzegorza Wielkiego) i od Karolingów do Renesansu (wczesnośredniowieczny do dwunastego wieku i późnośredniowieczny do siedemnastego wieku; przykładem jest „Złota legenda” Jakuba de Voragine)
- naukowej (hagiologia – termin używany synonimicznie z hagiografią[2]) zapoczątkowanej na początku XVII wieku przez jezuickich bollandystów (Hériberta Rosweyde i Jeana Bollanda) oraz benedyktynów z Kongregacji św. Maura – maurystów (Jeana Mabillona)[3].
Do gatunków literackich źródeł hagiografii naukowej należą także: Acta martyrum, Legendarze, zbiory Żywotów świętych, Martyrologia, Passionale, legendy hagiograficzne, powieści hagiograficzne, biografie krytyczno-historyczne i Vita poshuma[3].
Wiedza o hagiografii określana jest przez bollandystów jako hagiografia krytyczna co znajduje odzwierciedlenie w podtytule ich organu: „Revue d’hagrographie critique”[4].
Używane jako synonimicznie określenie hagiologia, którym posługują się pisarze wschodni związane jest z elementami kulturowymi i religijnymi stawianymi przez nich ponad historyczno-literackie[4].
Określenie terminem hagiografia ma także pejoratywne zabarwienie jakie nadają mu agnostycy i pisarze sceptycznie nastawieni wobec chrześcijaństwa[1]. Potocznie określenie hagiografia przypisywane jest bezkrytycznym i gloryfikującym biografiom[5].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 6: W-Z. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 2007, s. 608. ISBN 978-83-7318-736-8.
- ↑ ks. Marian Kowalewski: Mały słownik teologiczny. Poznań–Warszawa–Lublin: Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha, 1960, s. 148.
- ↑ a b o. Emil Kumka OFMConv.: Historia hagiografii. Serwis Informacyjny Prowincji św. Antoniego i bł. Jakuba Strzemię, 2014-12-09. [dostęp 2016-10-15].
- ↑ a b Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 6: W-Z. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 2007, s. 609. ISBN 978-83-7318-736-8.
- ↑ Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1983, s. 166. ISBN 83-214-0333-6.