Józef Zaliwski
| |
 Junosza | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
Józef Zaliwski herbu Junosza (ur. 1797 w Jurborku, zm. 1 kwietnia 1855 w Paryżu) – polski działacz niepodległościowy, pułkownik armii Królestwa Polskiego, konspirator, ekspert w sprawach wojny podjazdowej i organizator partyzantki.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Jurborku[1]. Był wychowankiem jezuitów. W 1818 roku wstąpił do piechoty Królestwa Polskiego. Był instruktorem w Szkole Podchorążych w Warszawie[2].
Jeden z współtwórców Sprzysiężenia Wysockiego. W czasie nocy listopadowej kierował atakiem na warszawski Arsenał. Był jednym z najwybitniejszych polskich dowódców partyzanckich w 1831 roku oraz ekspertem w sprawach wojny podjazdowej[3]. Sformował oddział tzw. „Kurpików ostrołęckich”, który operując z Puszczy Zielonej skutecznie przecinał linie zaopatrzenia armii rosyjskiej. W obronie stolicy nie brał udziału, ponieważ pełnił wtedy misję wywiadowczą pod Górą Kalwarią[2].
Po upadku powstania listopadowego udał się na emigrację do Francji. Związał się z masonerią europejską, współpracował z Joachimem Lelewelem i tajną organizacją Zemstą Ludu[3].
W marcu 1833 roku organizował oddziały powstańcze. Miały one być zarzewiem dla wywołania nowego powstania, w które planowano wciągnąć przede wszystkim masy ludu polskiego. Próby te na większą skalę nie powiodły się. W rezultacie tych mało przemyślanych działań nastąpiły aresztowania w Królestwie i Galicji. Wiele osób przypłaciło wyprawy życiem lub katorgą. Na północy Królestwa za próbę wzniecenia powstania straceni zostali Artur Zawisza (w Warszawie) i Michał Wołłowicz (w Grodnie). Zaliwski został aresztowany przez Austriaków i skazany na karę śmierci, zamienioną na 20 lat więzienia w twierdzy Kufstein[2]. W 1834 roku skazany przez władze rosyjskie na powieszenie za udział w powstaniu listopadowym[4]. Po amnestii w 1848 roku wyjechał ponownie do Francji i działał w Towarzystwie Demokratycznym Polskim. Zmarł w Paryżu[2]. Pochowany na Cmentarzu Montmartre.
Józef Zaliwski w filmie
[edytuj | edytuj kod]Józef Zaliwski występuje w polskim filmie biograficznym Młodość Chopina (1952) w reżyserii Aleksandra Forda. Jego rolę grał Emil Karewicz.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Biernat (red.) i Górzyński 1999 ↓, s. 136.
- ↑ a b c d Michalik (red.) i Duraczyński (oprac.) 1994 ↓, s. 97.
- ↑ a b Barszczewska-Krupa 1979 ↓, s. 95.
- ↑ Tygodnik Petersburski 1834, nr 86, s. 519.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alina Barszczewska-Krupa: Reforma czy rewolucja. Koncepcje przekształcenia społeczeństwa polskiego w myśli politycznej Wielkiej Emigracji 1832-1863. Łódź: 1979.
- Andrzej Biernat (red.), Sławomir Górzyński: Polacy pochowani na Cmentarzu Montmartre oraz Saint-Vincent i Batignolles w Paryżu. Warszawa: 1999.
- Marian Michalik (red.), Eugeniusz Duraczyński (oprac.): Kronika powstań polskich 1794–1944. Warszawa: 1994. ISBN 83-86079-02-9.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Józef Zaliwski – dzieła w bibliotece Polona
- Członkowie sprzysiężenia podchorążych
- Członkowie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego
- Dowódcy oddziałów partyzanckich powstania listopadowego
- Ludzie urodzeni w Jurborku
- Pochowani na Cmentarzu Montmartre w Paryżu
- Polacy we Francji 1795–1918
- Polscy wolnomularze
- Uczestnicy ruchu Józefa Zaliwskiego (1833)
- Uczestnicy Nocy Listopadowej
- Skazani na karę śmierci za udział w powstaniu listopadowym
- Urodzeni w 1797
- Zaliwscy herbu Junosza
- Zmarli w 1855