Jan Baszkiewicz

Jan Baszkiewicz

Data i miejsce urodzenia	3 stycznia 1930 Warszawa
Data i miejsce śmierci	27 stycznia 2011 Warszawa
profesor nauk prawnych
Specjalność: historia instytucji politycznych, historia myśli politycznej, historia ruchów społecznych
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1955
Profesura	1973
Polska Akademia Nauk
Status	członek rzeczywisty
Doktor honoris causa Uniwersytet Wrocławski – 2003 Uniwersytet Jagielloński – 2008 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej – 2008
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski Uniwersytet Śląski w Katowicach Uniwersytet Wrocławski
Odznaczenia

Jan Michał Baszkiewicz (ur. 3 stycznia 1930 w Warszawie, zm. 27 stycznia 2011 tamże) – polski prawnik, historyk, politolog, historyk idei.

Życiorys

Syn Bolesława Ludwika, pracownika umysłowego w Miejskich Zakładach Komunikacyjnych w Warszawie, i Michaliny z Perzanowskich. Wykształcenie średnie zdobył w Liceum im. Władysława IV w Warszawie. W 1951 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1955 uzyskał stopień doktora nauk prawnych. Za rozprawę doktorską otrzymał nagrodę państwową. W wieku 26 lat został docentem w Polskiej Akademii Nauk. W 1965 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1972 – profesorem zwyczajnym.

W 1957 przeprowadził się do Wrocławia. Na Uniwersytecie Wrocławskim kierował Katedrą Historii Doktryn Politycznych i Prawnych, był prodziekanem Wydziału Prawa (w latach 1962–1964) i prorektorem Uniwersytetu Wrocławskiego (1965–1968).

W 1968, po wydarzeniach marcowych, został uznany przez władze partyjne za persona non grata, w związku z czym w tym samym roku opuścił Wrocław i objął stanowisko kierownika Katedry Powszechnej Historii Państwa i Prawa na Uniwersytecie Śląskim.

W 1973 został pracownikiem naukowym Instytutu Nauk Politycznych UW na stanowisku profesora zwyczajnego.

Był także aktywny politycznie. Jeszcze jako student działał w Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego komitetu warszawskiego. W 1948 wstąpił do Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej. Od 1951 do rozwiązania należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1956 do 1957 wchodził w skład Komitetu Dzielnicowego PZPR Stare Miasto w Warszawie. Był także m.in. członkiem Komitetu Uczelnianego na Uniwersytecie Wrocławskim. Był członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL Wojciechu Jaruzelskim. Zasiadał w Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów Naukowych. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.

Grób Baszkiewicza na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie

Członek korespondent (od 1986), członek rzeczywisty (od 1994) Polskiej Akademii Nauk: członek krajowy rzeczywisty Wydziału I – Nauk Społecznych, członek Komitetu Nauk Politycznych PAN i Komitetu Nauk Prawnych PAN. Członek zwyczajny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Przez wiele lat zasiadał w Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów Naukowych (Sekcja I – Nauk Humanistycznych i Społecznych).

Zajmował się historią myśli politycznych i ruchów społecznych oraz historią instytucji politycznych. Był wybitnym znawcą epoki Oświecenia oraz historii Francji, a w szczególności rewolucji francuskiej. Wspólnie ze Stefanem Mellerem był konsultantem historycznym filmu Danton (1982) w reżyserii Andrzeja Wajdy.

Baszkiewicz był redaktorem naczelnym pisma Acta Poloniae Historica (1975-1978), członkiem komitetów redakcyjnych miesięcznika „Państwo i Prawo” i półrocznika „Czasopismo Prawno-Historyczne”, członkiem rady programowej dwumiesięcznika „Polski Przegląd Dyplomatyczny”.

Zmarł 27 stycznia 2011, pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (kwatera 13-4-1B).

Wybrane publikacje

• Powstanie zjednoczonego państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku (1954)
• Powszechna historia państwa i prawa. T. 1, Starożytność i wieki średnie (1964)
• Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początków XIV w. (1964)
• Polska czasów Łokietka (1968)
• Historia doktryn politycznych i prawnych (1970, 1971, 1973, 1984, wspólnie z Franciszkiem Ryszką)
• Myśl polityczna wieków średnich (1970, 1998, 2009)
• Historia Francji (1974, 1978, 1995, 1999, 2004, 2008)
• Maksymilian Robespierre (1976, 1989)
• Danton (1978, 1980, 1990)
• Wolność, Równość, Własność: rewolucje burżuazyjne (1981)
• Rewolucja francuska 1789–1794: społeczeństwo obywatelskie (1983, wspólnie ze Stefanem Mellerem)
• Ludwik XVI (1983, 1985)
• Richelieu (1984, 1995)
• Francuzi 1789–1794: studium świadomości rewolucyjnej (1989)
• Nowy człowiek, nowy naród, nowy świat: mitologia i rzeczywistość rewolucji francuskiej (1993)
• Henryk IV Wielki (1995)
• Francja. Historia państw świata w XX wieku (1997)
• Młodość uniwersytetów (1997)
• Powszechna historia ustrojów państwowych (1998, 2002)
• Władza (1999, 2009)
• Francja nowożytna: szkice z historii wieków XVII–XX (2002)
• Anatomia bonapartyzmu (2003)
• O niektórych filozoficznych i praktycznych dylematach praw człowieka (2003)
• Francja w Europie (2006)
• Odnowienie Królestwa Polskiego 1295–1320 (2008)
• Państwo, rewolucja, kultura polityczna (2009)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2 sierpnia 2002)
• Złoty Medal Jubileuszowy Uniwersytetu Wrocławskiego (2002)
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1996) – „jako zasłużony ambasador kultury polskiej we Francji i oddany rzecznik naukowej współpracy polsko-francuskiej”

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda Państwowa III stopnia za pracę pt. „Powstanie Zjednoczonego Państwa Polskiego na przełomie XIII i XIV w.” (1955)
• Nagroda „Problemów” za popularyzację szczególnie ważnych dla współczesności problemów europejskiej historii nowożytnej (1984)
• doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego (2003)
• doktor honoris causa Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie (2005)
• doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (2008)
• doktor honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2008)

Upamiętnienie

• Imię Jana Baszkiewicza nosi największa aula w Gmachu Audytoryjnym WNPiSM UW.
• 7 listopada 2011 na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowano konferencję: Profesor Jan Baszkiewicz – człowiek uniwersytetu.
• Ustanowiono także nagrodę jego imienia na najlepszą pracę doktorską z zakresu nauki o polityce.

Bibliografia

• Biogram na stronie Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW
• Prof. zw. dr czł. rz Jan Michał Baszkiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-09-12] .
• Mikołaj Banaszkiewicz, Profesor Jan Baszkiewicz (1930-2011), „Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2011, nr 1 (15), s. 21–48.
• Henryk Olszewski, Jan Baszkiewicz (1930–2011), „Nauka” 2011, nr 1, s. 177–182.