Przejdź do zawartości

Jaryło

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pomnik Jaryły w donieckim parku

Jaryło, Jaryła, Jaruna – słowiańskie bóstwo płodności i wiosny, poświadczone w folklorze Słowian wschodnich i południowych[1].

Informacje na temat Jaryły pochodzą z XVIII i XIX-wiecznych materiałów etnograficznych, brak jest wcześniejszych wzmianek na temat tego bóstwa[1]. Zgodnie z zapisem w kronice miasta Woroneża z 1765 roku święto ku czci Jaryły obchodzono 23 lub 27 kwietnia według kalendarza juliańskiego (15 kwietnia według kalendarza gregoriańskiego), do czasu aż zostało zakazane przez miejscowego biskupa[2].

W wyobrażeniach ludowych Jaryłę wyobrażano sobie jako bosego młodzieńca w białej szacie, jadącego na białym koniu. Na głowie miał wianek, w prawej ręce trzymał głowę ludzką, w lewej zaś kłosy żyta[1][2][3]. W wersji schrystianizowanej utożsamiano go ze św. Jerzym[2]. Pochodzący z 1846 roku zapis obrzędu powitania wiosny obchodzonego na Białorusi informuje o korowodzie dziewcząt, z których jedna, posadzona na koniu uwiązanym do słupa, odgrywała postać Jaryły[2][3]. Zgromadzone śpiewały pieśń:

Włóczył się Jaryło / Po całym świecie / Rodził żyto w polu / Płodził ludziom dzieci / A gdzież on nogą / Tam żyto kopą / A gdzież on na ziarnie / Tam kłos zakwitnie[2][3]

Cały obrzęd stanowił echo prastarych obrzędów płodnościowych, czego świadectwem jest folklorystyczny motyw zastąpienia „starego” Jaryły przez „młodego”, często po stoczonej walce[3]. Jaryło umierał wraz z nadejściem lata, wtedy to młode mężatki sporządzały kukłę wyobrażającą bóstwo i urządzały jej symboliczny pogrzeb[2].

Ze względu na podobieństwo źródłosłowu imienia bóstwa, część badaczy doszukiwała się jego związku z połabskim Jarowitem[2][3], który z kolei ma wiele cech wspólnych z lechickim Jaszą, co skłania niektórych badaczy[4] do stawiania teorii, łączących tę trójkę, jako odmiany regionalne dawnego prasłowiańskiego boga.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007, s. 85. ISBN 978-83-7301-973-7.
  2. a b c d e f g Andrzej Szyjewski: Religia Słowian. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2003, s. 118-122. ISBN 83-7318-205-5.
  3. a b c d e Aleksander Gieysztor: Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 134-135. ISBN 83-235-0234-X.
  4. Jasz - Jesza » BogowiePolscy.net - Panteon Plemion Lechickich [online], www.bogowiepolscy.net [dostęp 2019-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-06].
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy