Kapykułowie
Kapykułowie (tur. Kapıkulu, "słudzy dworu", kapy - "brama, dwór", kuł - "niewolnik, sługa", też tur. Kapıkulu askerleri, "askerleri" - "żołnierze") – nazwa wszystkich stałych i regularnych wojsk pieszych i jezdnych na służbie Imperium Osmańskiego podlegających sułtanowi. Jedna z 3 głównych składowych armii osmańskiej obok marynarki oraz sił prowincjonalnych (tur. Eyalet askerleri)[1].
Organizacja
[edytuj | edytuj kod]Piechota
[edytuj | edytuj kod]W skład piechoty (tur. Kapıkulu piyadeleri[2]) należącej do Kapykułu wchodziły następujące jednostki:
- Korpus Janczarów[2]
- grenadierzy (tur. Humbaracı Ocağı, pol. kumbaradży lub pol. granatnicy), później uznawano ich jako część jednostek artylerii[2]
- artyleria (tur. Topçu Ocağı, pol. topczyjowie)[2]
- jednostki transportujące artylerię (tur. Top Arabacılar Ocağı, pol. toparabadżyjowie)[2]
- minierzy (tur. Lağımcılar, pol. lagymdży)[2]
- nosiwodowie (tur. Sakalar), mieli za zadanie dostarczanie napojów, w trakcie bitw zajmowali się rannymi[3]
- Korpus Rekrutów (tur. Acemi Ocağı, "[jeszcze] obcy", pol. adżemi[4]) będący systemem 34 jednostek szkoleniowych którego adepci po 6 latach przygotowań zostawali janczarami[5]
- Korpus Płatnerzy (tur. Cebeci Ocağı, pol. dżebedżijowie), oprócz tworzenia i naprawiania broni tworzyli własną jednostkę taktyczną, w 1574 było to 625 żołnierzy dołączonych do artylerii, z czasem ich liczba wzrosła na tyle że każdy duży garnizon miał ich w swoich szeregach[3]
Kawaleria
[edytuj | edytuj kod]Elitarna kawaleria Kapykułów (tur. Kapıkulu Süvarileri[6]) zwana jazdą sześciu dywizji (tur. Altı Bölük Halkı - ludzie sześciu regimentów, też tur. Bölük Halkı - ludzie regimentu[6]) składała się z[7]:
- spahisowie[a] (tur. kapıkulu sipahileri, pol. kawalerzyści) - wysokiej rangi oddział przynależący do osobistej gwardii sułtana. W trakcie bitew stali bezpośrednio przy sułtanie.
- silahdarowie (tur. silahtar, pol. miecznicy)
- ulufedżijowie (tur. ulufeciler, pol. kontraktowi), stali za sipahami po dwóch stronach sułtana:
- gurebowie (tur. garibler[9] / garipler, pol. obcy, znani także jako garibowie[potrzebny przypis]), nazwa 'obcy' wynikała z ich pochodzenia z Anatloii lub Egiptu:
Nie jest znana data założenia tych dywizji. Wiadomo że istniały w trakcie rządów Mehmeda II. Mimo potrojenia liczebności w XVI wieku liczebność tych jednostek była niewielka w stosunku do spahisów zwanych timariotami (tur. Tımarlı sipahiler[7]. W okresie pokoju stacjonowali we wsiach w okolicy Adrianopola, Bursy i Izmitu, w okresie wojny stale byli u boku sułtana[9].
| Rok | Rządy Mehmeda II | 1527 | 1567 | 1607 | koniec XVII w. | początek XVIII w. |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczebność | 600 / 600 / 700 / 400 | 1993 / 1587 / 1007 / 415 | 3331 / 2785 / 2546 / 2589 | 7805 / 7683 / 3448 / 1903 | 20844[6] | 22169[6] |
Chanat Krymski
[edytuj | edytuj kod]W Chanacie krymskim druga obok sejmenów formacja wojska stałego wyekwipowana w broń palną. Poza tym opłacana ze skarbca chanów w odróżnieniu od wspomnianych sejmenów.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Owi kawalerzyści należeli do regularnej armii sułtana i otrzymywał żołd z kasy państwa. Nie należy ich mylić z timariotami (Tımar sipahileri) którzy należeli do wojsk prowincjonalnych i żyli z dochodów swojego lenna[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nicolle 2017 ↓, s. 17.
- ↑ a b c d e f Nicolle 2017 ↓, s. 18.
- ↑ a b Nicolle 2017 ↓, s. 18,54.
- ↑ Nicolle 2017 ↓, s. 15.
- ↑ Nicolle 2017 ↓, s. 15-16,18.
- ↑ a b c d Shaw 1977 ↓, s. 179.
- ↑ a b c Imber 2023 ↓, s. 344-345.
- ↑ Reychman 1973 ↓, s. 121-122.
- ↑ a b Reychman 1973 ↓, s. 121.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zygmunt Abrahamowicz (red.), Księga podróży Ewliji Czelebiego, Książka i Wiedza 1969.
- Zygmunt Abrahamowicz, Kara Mustafa pod Wiedniem, Wyd. Literackie Kraków 1973.
- David Nicolle: Janczarzy. Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-7889-495-7.
- Colin Imber: Imperium Osmańskie, 1300-1650. Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Astra, 2023. ISBN 978-83-66625-97-6.
- Jan Reychman: Historia Turcji. Wrocław: Ossolineum, 1973.
- Stanford J. Shaw: Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej. T. 1: 1280-1808. New York: Cambridge University Press, 1977. ISBN 978-83-8002-135-8. (pol.).