Kontinuum kreolskie
Kontinuum kreolskie – pojęcie opisujące płynne przejścia w użyciu języka na obszarach, gdzie występują języki kreolskie. Jedne formy języka (najczęściej superstrat) cieszą się większym prestiżem społecznym niż pozostałe.
Stratyfikacja językowa
[edytuj | edytuj kod]W 1965 r. William Stewart zaproponował terminy „akrolekt” i „basilekt” jako socjolingwistyczne określenia najbardziej skrajnych odmian języka znajdującego się w sytuacji dekreolizacji. Na początku lat siedemdziesiątych terminy te spopularyzował Derek Bickerton (również mesolect jako określenie form pośrednich w kontinuum w kontekście zjawiska code switchingu zachodzącego pomiędzy językiem kreolskim a superstratem). Salikoko Mufwene wyjaśnia zjawisko powstawania języka kreolskiego jako „basilektalizację”, odejście od standardu w mieszanym społeczeństwie[1].
Poniższa tabela pokazuje 18 różnych sposobów wyrażenia I gave him one w języku kreolskim używanym w Gujanie:
| 1 | aɪ | geɪv | hɪm | wʌn | |
|---|---|---|---|---|---|
| 2 | wan | ||||
| 3 | a | ɪm | |||
| 4 | iː | ||||
| 5 | gɪv | hɪm | |||
| 6 | ɪm | ||||
| 7 | iː | ||||
| 8 | dɪd | gɪv | |||
| 9 | dɪ | gɪ | |||
| 10 | dɪd | ||||
| 11 | dɪ | giː | |||
| 12 | gɪ | hiː | |||
| 13 | mɪ | ||||
| 14 | iː | ||||
| 15 | bɪn | ||||
| 16 | giː | ||||
| 17 | æm | ||||
| 18 | |||||
W przedstawionym tu przykładzie kontinuum widać, że akrolekt jest najbardziej zbliżony do standardowego języka angielskiego [aɪ geɪv hɪm wʌn], w basilekcie natomiast obecna jest forma [mɪ giː æm wan]. Dzięki zjawisku code switchingu większość użytkowników języka zna pewien szerszy zakres kontinuum i potrafi dostosować swój język w zależności od pozycji społecznej, osoby rozmówcy i innych okoliczności społecznych.
Przykłady
[edytuj | edytuj kod]Kontinuum kreolskie istnieje na Jamajce pomiędzy jamajską angielszczyzną a miejscowym językiem kreolskim (patois).
Zjawisko to występuje w różnych częściach wschodniej Indonezji, gdzie dochodzi do koegzystencji (standardowego) języka indonezyjskiego i lokalnych odmian malajskiego; np. w prowincji Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie (odmiana niska w postaci malajskiego Kupangu oraz odmiana wysoka w postaci bahasa Indonesia)[2] i w prowincji Moluki Północne (basilekt to malajski Moluków Północnych, a akrolekt to język narodowy)[3].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Salikoko Mufwene, Pidgin and Creole Languages [online], humanities.uchicago.edu [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-03].
- ↑ June Jacob, Charles E. Grimes, Aspect and directionality in Kupang Malay serial verb constructions, [w:] Claire Lefebvre (red.), Creoles, their Substrates, and Language Typology, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing, 2011 (Typological Studies in Language 95), s. 337–366, DOI: 10.1075/tsl.95.20jac, ISBN 978-90-272-8743-4, OCLC 707082770 (ang.).
- ↑ John Bowden, Local languages, local Malay, and Bahasa Indonesia: A case study from North Maluku, „Wacana”, 14 (2), 2012, s. 313–332, DOI: 10.17510/wacana.v14i2.65, ISSN 1411-2272 [dostęp 2024-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-27] (ang.).