Krowiarki (wieś)
50°08′29″N 18°05′05″E/50,141389 18,084722
| wieś | |
 Pałac w Krowiarkach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
974 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
47-494[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SRC |
| SIMC |
0218905 |
Położenie na mapie gminy Pietrowice Wielkie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu raciborskiego  | |
| 50°08′29″N 18°05′05″E/50,141389 18,084722[1]
| |
Krowiarki (niem. Polnisch Krawarn, 1914–1945 Preußisch Krawarn[3], od 1945 do 1947 Krawarz Polski[4]) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, w gminie Pietrowice Wielkie.
W latach 1945–1954 siedziba gminy Krowiarki. W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krowiarki, po przeniesieniu siedziby gromady, w gromadzie Maków. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0218911 | Zagumnie | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1223 roku gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Caravar”[7] oraz Karawar[8]. W łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego zanotowana została w formie Kravar[9] w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iure polonico[10]. Nazwa ta wykazywała jednak typowo czeską formę grupy TraT / TlaT, a nie polskiej TroT / Tlot (porównaj polskie krowa vs czeskie krava)[11].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod zniekształconą, polską nazwą Polsky Kraworsz oraz zgermanizowaną Polnisch Krawarn[12] Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje miejscowość w języku niemieckim Polnisch Krawarn oraz polskim Polski Krawarz[13]. Do roku 1914 wieś nosiła niemiecką nazwę Polnisch Krawarn[7] zanim nie zmieniono jej na nową Preußisch Krawarn.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Pałac – obiekt wzniesiony w 1678 r., przebudowany w 1748 r., 1826 r., w latach 1852-1887 oraz 1896 r. Pałac na rzucie zbliżonym do prostokąta, niejednorodny stylowo. W nieregularnej bryle wyróżnione dwa segmenty. Segment południowy, dwukondygnacyjny, przekryty wysokim dachem mansardowym z lukarnami. Wieża zwieńczona hełmem, akcentowana ryzalitem z wejściem głównym. W narożniku południowo-wschodnim wieża czworoboczna, czterokondygnacyjna, kryta dachem namiotowym. Elewacje tynkowane, w narożnikach zbrojone. Segment północny trzykondygnacyjny, przekryty dachem płaskim ze świetlikiem. Elewacje z cegły klinkierowej z ryzalitami, zdobione detalami kamieniarskimi. W narożniku północno-wschodnim wieża czworoboczna, czterokondygnacyjna, kryta dachem namiotowym. W sąsiedztwie zabytkowy park pałacowy z XVII w., przeprojektowany w latach 1852-1877 o powierzchni 17,5 ha.
- Mauzoleum – obiekt w stylu neoklasycystycznym na planie krzyża łacińskiego, wzniesiony około 1870 r. Wejścia do obiektu flankowane kolumnami, zwieńczone belkowaniem i tympanonem trójkątnym. Elewacje tynkowane, gładkie i boniowane. Obiekt przekryty kopułą ze świetlikiem.
- Kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Obiekt wzniesiony w latach 1909–1910, na planie prostokąta z wieżą czworoboczną na osi głównej. Przekryty dachem dwuspadowym z sygnaturką. Styl określany jest jako neogotycki[14] lub neoromański[15]. Nie jest wpisany do rejestru zabytków.
Transport
[edytuj | edytuj kod]Przez wieś przechodzi droga wojewódzka nr 417.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62218
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 630 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
- ↑ Krawarz Polski w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, s. 599.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Grünhagen 1866 ↓, s. 120.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 121.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 145.
- ↑ Grünhagen 1857 ↓, s. 4.
- ↑ Jarosław Malicki. Zapisy toponimicznych poloników i bohemików wobec zagadnienia powstania i rozwoju polsko-czeskiej granicy językowej w średniowieczu. „Onomastica Slavogermanica”. XXXI, s. 64, 2019. Wrocław. DOI: 10.19195/0474-1471.31.3.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 584.
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 676.
- ↑ Parafia Narodzenia NMP w Krowiarkach. Nasza Wiara. [dostęp 2013-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)]. (pol.).
- ↑ Parafia pw. Narodzenia NMP w Krowiarkach. nowiny.pl, 2012-03-13. [dostęp 2013-12-04]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Erster Band. Urkunden des klosters Czarowanz. Breslau: Josef Max & COMP., 1857.
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Krowiarki-Homepage (strona w języku niemieckim)
- Nieoficjalna strona wsi Krowiarki. krowiarki.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-17)].
