Liptowski Mikułasz

Liptowski Mikułasz
Liptovský Mikuláš
Herb	Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	żyliński
Powiat	Liptowski Mikułasz
Burmistrz	Ján Blcháč
Powierzchnia	70,11 km²
Wysokość	607 m n.p.m.
Populacja (2023); • liczba ludności; • gęstość	; 30 040; 429,34 os./km²
Nr kierunkowy	+421 44
Kod pocztowy	031 01
Tablice rejestracyjne	LM
	Położenie na mapie kraju żylińskiego Liptowski Mikułasz
	Położenie na mapie Słowacji Liptowski Mikułasz
	49°04′52″N 19°37′05″E/49,081111 19,618056
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Liptowski Mikułasz – pomnik Janka Kráľ'a

Liptowski Mikułasz^[6] (słow. Liptovský Mikuláš, do 1952 Liptovský Svätý Mikuláš; węg. Liptószentmiklós; niem. Sankt Nikolaus in der Liptau, Liptau-Sankt-Nikolaus) – miasto powiatowe w północnej Słowacji, w kraju żylińskim. Centrum gospodarcze, kulturalne i turystyczne historycznego regionu Liptów.

Miasto leży nad rzeką Wag w Kotlinie Liptowskiej między Górami Choczańskimi (Chočské vrchy) i Tatrami Zachodnimi na północy a Niżnymi Tatrami na południu. Tuż na zachód od miasta leży wielki sztuczny zbiornik wodny Liptovská Mara.

Przez Liptowski Mikułasz przebiega słowacka droga krajowa nr 18 i równoległa do niej autostrada D1 z Popradu do Rużomberka. Łączy się z nią droga lokalna nr 584 z Nižnej koło Twardoszyna. Przez miasto przebiega również magistrala kolejowa, równoległa do drogi nr 18 / D1.

Historia

W okolicach Liptowskiego Mikułasza znaleziono wyroby z epoki brązu i późniejsze (lateńskie i celtyckie), wskazujące na istnienie osadnictwa na tym terenie już dwa tysiące lat p.n.e. Na przełomie IX i X wieku istniała tu słowiańska osada. Pierwsza wzmianka o Liptowskim Mikułaszu pochodzi z 1286 r. z czasów Władysława IV Kumana.

Przez większość swych dziejów miasto należało do możnowładczego rodu Pongráczów. W pierwszej połowie XIV wieku Liptowski Mikułasz uzyskał spore znaczenie handlowe, w 1424 r. otrzymał prawo organizowania targów dwukrotnie w ciągu roku. W XVI wieku rozwinęło się rzemiosło. W 1677 r. miasto stało się siedzibą władz komitatu Liptów. Na początku XVIII wieku w Mikułaszu osiedlili się Żydzi z Moraw, którzy rozwinęli na szeroką skalę miejski handel. W 1713 r. w mieście stracono legendarnego słowackiego zbójnika Juraja Jánošika.

W XIX wieku Liptowski Mikułasz stał się ośrodkiem słowackiego przebudzenia narodowego – w 1829 r. powstała słowacka biblioteka, w 1830 pierwszy słowacki teatr amatorski. W 1844 r. koło współpracowników Ľudovíta Štúra założyło tu słowackojęzyczny związek literacko-kulturalny Tatrín. 10 maja 1848 r. w Liptowskim Mikułaszu ogłoszono postulaty słowackiego ruchu narodowego, znane jako Żądania narodu słowackiego. W 1910 Liptowski Mikułasz liczył 3,3 tys. mieszkańców, z czego 1,7 tys. Słowaków, 0,9 tys. Węgrów i 0,7 tys. Niemców. W 1938 w miejscowości powstał jeden z zakładów Baty. W czasie II wojny światowej społeczność żydowska (800 osób) została wymordowana. W okresie słowackiego powstania narodowego w okolicy miasta działały liczne oddziały powstańcze, a od 3 lutego aż do 4 kwietnia 1945 ciężkie walki o jego wyzwolenie toczył I Czechosłowacki Korpus Armijny. Po wojnie w Liptowskim Mikułaszu rozbudowano przemysł, a od lat siedemdziesiątych XX wieku miasto zyskało znaczenie jako ośrodek turystyki górskiej i rekreacji.

Zabytki

Kościół pw. świętego Mikołaja (Kostol sv. Mikuláša);
Kościół ewangelicki (Evanjelický kostol);
Klasycystyczno-secesyjna synagoga (Synagóga v Liptovskom Mikuláši);
Dwór Pongraczów (Pongrácovská kúria) – najstarsza świecka budowla w mieście;
Tzw. pierwszy dom żupny (Dwór Illešházych, Illešházyovská kúria);
Dawny Dom Żupny (Bývalý Župný dom);
Dawny zajazd Čierny orol;
Pomniki Jerzego Trzanowskiego i M. M. Hodžy (Sochy Juraja Tranovského a Michala Miloslava Hodžu);
Kasztel Okolicsanyich w Okolicznem (Kaštieľ rodiny Okoličániovcov v Okoličnom);
Kościół i klasztor franciszkanów w Okolicznem (Kostol a kláštor františkánov);
Kasztel Vranovo (Kaštieľ Vranovo).

Podział administracyjny

W skład miasta wchodzi 12 dzielnic:

Benice (165 mieszkańców – dane z 2004),
Bodice (449 mieszkańców),
Demänová (994 mieszkańców),
Iľanovo (515 mieszkańców),
Ploštín (511 mieszkańców),
Palúdzka (2956 mieszkańców),
Liptovská Ondrašová (1753 mieszkańców),
Okoličné (1188 mieszkańców),
Stošice (90 mieszkańców),
Vitálišovce (105 mieszkańców),
Podbreziny (9812 mieszkańców),
Liptovský Mikuláš (14539 mieszkańców).

Sport i rekreacja

MHk 32 Liptovský Mikuláš – klub hokejowy
Tatran Liptowski Mikułasz – klub piłkarski
Aquapark Tatralandia – aquapark
Jasná – największy ośrodek narciarski na Słowacji, położony na południe od Liptowskiego Mikułasza

Miasta partnerskie

Galeria

Fontanna
Kościół św. Mikołaja
Kościół ewangelicki
Synagoga
Nowoczesna zabudowa
Urząd miasta
Dom Żupny na Rynku
Rynek

Przypisy

↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-02]. (słow.).
↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 70,11S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
↑ ^a ^b ^c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
↑ URZĘDOWY WYKAZ POLSKICH NAZW GEOGRAFICZNYCH ŚWIATA. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2017-08-18]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona miasta
Monika Vrzgula: Esej. [w:] inZine [on-line]. 2003-08-27. [dostęp 2006-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-10)]. (słow.).
Atrakcje turystyczne miasta. liptov.sk. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-03)].
Swatí Mikulasz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 632 .

[zarządzający-1] Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-02]. (słow.).

[2] Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 70,11S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).

[base_info-3] Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).

[4] Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.

[5] Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.

[6] URZĘDOWY WYKAZ POLSKICH NAZW GEOGRAFICZNYCH ŚWIATA. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2017-08-18]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]