Międzyzdroje
53°55′44″N 14°27′05″E/53,928889 14,451389
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Molo, plaża i zabudowa pensjonatowo-hotelowa w Międzyzdrojach | |||
| |||
| Dewiza: Miasto gwiazd | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1947 | ||
| Burmistrz |
Mateusz Bobek | ||
| Powierzchnia |
4,50 km² | ||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 91 | ||
| Kod pocztowy |
72-500 | ||
| Tablice rejestracyjne |
ZKA | ||
Położenie na mapie gminy Międzyzdroje  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu kamieńskiego  | |||
| 53°55′44″N 14°27′05″E/53,928889 14,451389
| |||
| TERC (TERYT) |
3207044 | ||
| SIMC |
0979248 | ||
| Hasło promocyjne: Międzyzdroje – miasto gwiazd | |||
Urząd miejski ul. Plac Ratuszowy 1, 72-500 Międzyzdroje
| |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Międzyzdroje (niem. Misdroy[2]) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Międzyzdroje, położone nad Morzem Bałtyckim, na wyspie Wolin. Według danych z 31 grudnia 2010 miasto liczyło 5479 mieszkańców[3].
Międzyzdroje są ośrodkiem wypoczynkowym i turystycznym. Popularną letnią imprezą rozrywkową jest organizowany corocznie w lipcu Europejski Festiwal Gwiazd.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Międzyzdroje jest rodzaju niemęskoosobowego i oznacza miejsce między zdrojami. Poprawna forma dopełniacza brzmi: Międzyzdrojów[4].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Międzyzdroje leżą w północno-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego, w zachodniej części powiatu kamieńskiego, w zachodniej części gminy Międzyzdroje.
Miasto znajduje się nad Zatoką Pomorską, w środkowej części wybrzeża wyspy Wolin, 14 km na północny wschód od Świnoujścia, 14 km na północny zachód od miasta Wolina i 21 km na południowy zachód od Kamienia Pomorskiego. 3 km na południowy zachód od niego położone jest jezioro Wicko Małe, zatoka Zalewu Szczecińskiego. Międzyzdroje od wschodu i południa graniczą z terenami Wolińskiego Parku Narodowego.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 4,50 km²[5].
W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.
Środowisko naturalne
[edytuj | edytuj kod]Część wschodnia Międzyzdrojów leży na zachodnich stokach morenowego Pasma Wolińskiego, na którym w odległości 4–5 km dominują wzniesienia Gosań i Grzywacz, a na południe od miasta Leśnogóra (91 m n.p.m.).
Miasto znajduje się na pograniczu części polodowcowej i części naniesionej przez wody, stąd w jego granicach występują elementy kompleksów siedliskowych Półwyspu Przytorskiego (plaża, wydmy, torfowiska), jak i elementy wysoczyzny polodowcowej (klify, wzgórza morenowe).
W Międzyzdrojach zauważalne są silna antropopresja i niszczenie pasa wydm nadmorskich, będących naturalną ochroną terenów nadmorskich. Miasto jest położone nad Zatoką Pomorską, nad wąskim pasem wydm, który jest intensywnie zagospodarowany przez infrastrukturę turystyczną. W kilku miejscach grzbiet nadmorskiego wału został zabudowany przez punkty gastronomiczne i hotel Amber Baltic. W zachodniej części Międzyzdrojów na fragmencie wydmy wybudowano deptak spacerowy. Środkową część wybrzeża wydmowego pokrywają skwery i park miejski. We wschodniej części Międzyzdrojów, gdzie wybrzeże wydmowe przechodzi w klif, znajduje się przystań morska. Na pas wydm wpłynęła także rozbudowa mola spacerowego[6].
Głównym ciekiem wodnym jest struga Stary Zdrój, która wypływa z centrum Międzyzdrojów w kierunku południowym, gdzie uchodzi do jeziora Wicko Małe.
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Według danych z 2005 roku[7] miasto obejmowało 73 ha lasów i gruntów leśnych, 60 ha użytków rolnych.
Międzyzdroje otoczone są na lądzie obszarem „Wolin i Uznam”, a od morza strefą „Ostoja na Zatoce Pomorskiej”, będącymi specjalnymi obszarami ochrony przyrody programu Natura 2000.
W mieście znajdują się pomniki przyrody i drzewa pomnikowe[8][9]:
- buki „Króla Władysława IV” – 3 buki o obwodach 420, 325, 320 cm
- cis „Jadwiga” – cis pospolity o obwodzie 94 cm (ul. Zwycięstwa 41)
- cis „Jagiełło” – cis pospolity o obwodzie 140 cm (ul. Zwycięstwa 41)
- cisy „Strażnicy Księcia” – cisy pospolite o wysokości 5 m (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Krótka)
- dąb „Bolko” – dąb szypułkowy o obwodzie 435 cm, wysokość 22 m (ul. Kolejowa i ul. Leśna)
- dąb „Karczmarz” – dąb bezszypułkowy o obwodzie 415 cm, wysokość 24 m (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Spokojna),
- dąb „Regalinda” – o obwodzie 460 cm (ul. Kolejowa – Leśne Ustronie)
- dąb „Storrada” – dąb szypułkowy o obwodzie 310 cm (ul. Kolejowa 24)
- dąb „Szwedzki”
- dąb „Telesfor” – dąb szypułkowy o obwodzie 465 cm, wysokość 24 m, wiek około 500 lat (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Wesoła).
- robinia z bluszczem o obwodzie 195 cm, wysokość 15 m (ul. Zdrojowa)
- jesion mannowy „Gryf” – trójpienne drzewo o obwodzie pni 62 cm, 52 cm, 48 cm i wysokości ok. 8 m, rosnące przy ulicy Bohaterów Warszawy[10]
- 0,5 km na południowy zachód od osiedla Lubiewo (skrzyżowanie ulic Wolińskiej z Nowomyśliwską) – ścieżka dydaktyczna „Paprocie”, dł. 3 km, 10 przystanków z tablicami poglądowymi.
Większość międzyzdrojskich pomników przyrody powołano na przełomie lat 2003/2004. W połowie 2015 r. było ich 30[11].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]
Na atrakcyjność turystyczną Międzyzdrojów wpływa położenie geograficzno-przyrodnicze. Na obszarze miasta ustalono 2 kąpieliska nadmorskie, tj. kąpielisko Międzyzdroje Zachód (od mola na zachód 500 m) z wyłączeniem 50-metrowego pasa bezpieczeństwa, oraz kąpielisko Międzyzdroje Wschód (od mola na wschód 500 m)[12].
Walorami turystycznymi miasta są: położenie nad morzem, piaszczyste plaże, wzniesienia w Paśmie Wolińskim, bliskość Wolińskiego Parku Narodowego[13], historyczne zabudowania uzdrowiskowe i Park Zdrojowy w nadmorskiej części miasta.
Do atrakcji turystycznych Międzyzdrojów można zaliczyć:
- Promenadę Gwiazd
- molo o długości 395 m, będące także przystanią morską, skąd odbywają się rejsy do Świnoujścia i niemieckich portów Uznamu,
- gabinet figur woskowych Gabinet Gwiazd,
- oceanarium Międzyzdroje
- kino „Eva”, otwarte w 2009 roku[14]
- obiekty Wolińskiego Parku Narodowego, w którym znajdują się: Zagroda Pokazowa Żubrów oraz Muzeum Przyrodnicze z żywymi bielikami w wolierach,
- punkty widokowe: Kawcza i Gosań,
- kościół św. Piotra Apostoła[15],
- kaplica Stella Matutina.
Międzyzdroje w 2007 roku miały: 10 hoteli, 2 pensjonaty, 1 zakład uzdrowiskowy, 22 ośrodki wczasowe, 2 ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, 1 ośrodek kolonijny, 2 pola biwakowe, 4 zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych i 5 innych obiektów zbiorowego zakwaterowania[7].
Miasto w sezonie 2007 posiadało 6546 miejsc noclegowych, w tym 2638 całorocznych. Według danych GUSu w ciągu całego 2007 roku z noclegu w Międzyzdrojach skorzystało 106 688 osób, z czego 25% stanowili turyści zagraniczni[7].
Znakowane szlaki turystyczne przechodzące przez Międzyzdroje:
E9 Szlak Nadmorski im. dr. Czesława Piskorskiego
Szlak Nad Bałtykiem i Zalewem Szczecińskim
Szlak Leśny Przez Pojezierze Warnowsko-Kołczewskie
Szlak Przez Kawczą Górę do Żubrowiska
Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Bałtyku R-10- Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Zalewu Szczecińskiego R-66
- Szlak Świętego Jakuba
- Zachodniopomorski Szlak Żeglarski
Z tutejszego mola organizowane są krótkie rejsy wycieczkowe po Morzu Bałtyckim[16]. Na terenie miasta działa klub przewodników PTTK „Na Wyspach”, który prowadzi usługi przewodnickie, a także organizuje wycieczki lokalne i regionalne.[potrzebny przypis]
Architektura
[edytuj | edytuj kod]
Układ przestrzenny tworzą 69 ulic z placem Neptuna oraz osiedle mieszkalne Lubiewo. Nadmorska część miasta Międzyzdroje skupia historyczne zabudowania kurortu i Park Zdrojowy, które są objęte ochroną konserwatorską[17]. Część obszaru położona u podnóża Kawczej jest zabudowana wysokimi budynkami wypierającymi zabudowę historyczną. Wschodnia część miasta stanowi obszar zurbanizowany o zróżnicowanym sposobie użytkowania, właściwym dla centralnej części miasta, strefy podmiejskiej i osiedla mieszkaniowego.
Charakterystycznym obiektem w Międzyzdrojach jest molo żelbetowe o długości 395 m, przy którego końcu znajduje się przystań żeglugi przybrzeżnej.
Po wschodniej stronie wejścia na molo ustawiona jest szafka meteorologiczna z przełomu XIX/XX w., będąca obiektem małej architektury. Przeszklona witryna z termometrem, higrometrem i barometrem, informuje spacerujących kuracjuszy i turystów o stanie pogody. Dekoracja odlanego trzonu naśladuje wykończenie snycerskie. Szafkę zwieńczają tympanony (zwrócone w cztery strony świata) z przedstawieniem scenek zoomorficznych: piejący kogut – wschód, pszczoły wokół ula – południe, lecąca sowa – zachód, nietoperz – północ. Została uratowana przed zniszczeniem i odnowiona z inicjatywy miejscowych działaczy PTTK. Po przestawieniu wieżyczki w inne miejsce nie pokrywa się ze stronami świata.
Zieleń miejska
[edytuj | edytuj kod]Głównym skupiskiem zieleni miejskiej w Międzyzdrojach jest Park Zdrojowy im. Fryderyka Chopina, położony w kwartale ulic Bohaterów Warszawy, Tysiąclecia Państwa Polskiego i Zdrojowej u podnóża klifowego brzegu. Został założony na przełomie XIX/XX wieku i jest objęty ochroną konserwatorską. W parku w 1999 roku odsłonięto pomnik Fryderyka Chopina. Znajduje się tu również dawny dom zdrojowy z końca XIX wieku, który jest obecnie Międzynarodowym Domem Kultury. Tuż obok mieści się Gabinet Gwiazd, będący gabinetem figur woskowych[18].
W skład układu zieleni miasta wchodzą: park zdrojowy i promenada (4,8 ha), zieleńce (3,6 ha), zieleń uliczna (3,5 ha), tereny zieleni osiedlowej (1,7 ha), cmentarz (2,6 ha), lasy gminne (45,1 ha) (dane z 2006 roku[7]).
Miejsca pamięci narodowej
[edytuj | edytuj kod]- Pomnik Fryderyka Chopina (w parku zdrojowym)
- Pomnik poświęcony ludziom, którzy nie powrócili z morza
- Pomnik Chwała Bohaterom (na rondzie)
Historia
[edytuj | edytuj kod]W XII wieku na terenie dzisiejszych Międzyzdrojów istniały dwie osady: Żelazo i Kępieńce, obie na południe od miasta. Wieś Żelazo badacze lokują w rejonie obecnej wioski Zalesie, Kępieńce w rejonie dzisiejszego osiedla Lubiewo (skrzyżowanie ulic Wolińskiej z Nowomyśliwską).
W połowie XIII w., w centrum obecnych Międzyzdrojów (u zbiegu ulic Krótkiej i Gryfa Pomorskiego) powstała karczma, która obsługiwała główny trakt handlowy, biegnący przez Uznam do Kamienia Pomorskiego i Wolina. Pierwotna nazwa Misdroige, Misdroie zachowała się w XV-wiecznym akcie darowizny księcia Bogusława I na rzecz prepozytury katedralnej w Kamieniu Pomorskim. W 1579 znana była nazwa Mysdroye.
Po wojnie trzydziestoletniej tereny Międzyzdrojów i całą wyspę Wolin opanowali Szwedzi. W roku 1715 wyspę zajęli Prusacy.
W XVIII w. Anglicy odkryli i rozsławili właściwości morskich kąpieli. Wypoczynek nad morzem był w Europie coraz bardziej modny i powszechny.
Jeszcze do połowy XIX w. Międzyzdroje były biedną rybacką wioską. Początki istotnych przemian notuje się od 1832. W 1835 powstały na plaży pierwsze obiekty kąpieliskowe, a na przełomie XIX/XX w. miejscowość stała się modnym kurortem z zakładem solankowym, spacerową promenadą, Parkiem Zdrojowym, hotelami, pensjonatami i willami. 1 lipca 1895 oddano do użytku drewniane molo o długości 300 m. W 1913 Międzyzdroje odwiedziło 20 000 letników.
I i II wojna światowa oszczędziły miastu jakichkolwiek zniszczeń.[potrzebny przypis] W lutym 1945 r. przez Międzyzdroje przeszedł marsz śmierci jeńców alianckich z niemieckiego obozu jenieckiego Stalag XX B[19]. 5 maja 1945 roku Niemcy opuścili miasto po walkach z żołnierzami radzieckimi z 19 Armii II Frontu Białoruskiego[20]. Po 1945 Międzyzdroje zostały przyłączone do Polski. W 1947 miejscowość otrzymała prawa miejskie. Od lat 50. XX wieku powoli wznawiano działalność turystyczno-wypoczynkową. W latach 1972–1984 Międzyzdroje były częścią Świnoujścia. W 2004 oddano do użytku żelbetowe molo o długości 395 m.
Kultura i oświata
[edytuj | edytuj kod]
Międzyzdroje stanowią gminny ośrodek edukacyjny. W mieście znajdują się Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II[21], do którego w 2007 roku uczęszczało 224 uczniów, a także Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bolesława Chrobrego[22], gdzie chodziło 285 dzieci. W Międzyzdrojach mieści się także przedszkole miejskie, do którego w 2007 roku chodziło 163 dzieci[7].
W Międzyzdrojach znajduje się Miejska Biblioteka Publiczna im. Jana Kochanowskiego, której księgozbiór obejmuje ponad 7 tys. książek w czytelni i około 33 tys. w wypożyczalni. Z biblioteki mogą korzystać zarówno mieszkańcy, jak i turyści. Przy bibliotece działa dziecięce koło teatralne, a sama biblioteka włącza się w organizację czasu wolnego dla dzieci[23].
Instytucją kulturalną w mieście jest Międzynarodowy Dom Kultury, który organizuje większość imprez kulturalnych[24].
Lista imprez odbywających się cyklicznie w Międzyzdrojach[25]:
- Międzynarodowy Turniej Tańca Towarzyskiego Perła Bałtyku – 2. połowa maja
- Międzynarodowy Festiwal Pieśni Chóralnej – 2. połowa czerwca
- Festiwal Gwiazd – początek lipca
- Muzyczne lato w Międzyzdrojach – imprezy plenerowe – lipiec, sierpień
- Międzynarodowe Czwartki Organowe – sierpień
- Gala Boksu Zawodowego – Seasideboxing Show Międzyzdroje – sierpień
- Spotkania Artystyczne Seniorów – wrzesień
- Turniej Tańca Towarzyskiego o puchar miasta Międzyzdroje – październik
Archiwum Państwowe
[edytuj | edytuj kod]Nieopodal Międzyzdrojów, na Białej Górze (administracyjnie stanowiącej część miasta) usytuowany jest oddział Archiwum Państwowego w Szczecinie, gromadzący, przechowujący i udostępniający zainteresowanym dokumentację historyczną wytworzoną m.in. przez jednostki samorządowe podległego sobie rejonu (powiaty: Świnoujście, Kamień Pomorski, Gryfice, Goleniów)[26].
Nauka
[edytuj | edytuj kod]W Międzyzdrojach znajduje się Stacja Morska Uniwersytetu Szczecińskiego, działająca w strukturach Wydziału Nauk o Ziemi[27].
Sport i rekreacja
[edytuj | edytuj kod]Obiekty sportowe i rekreacyjne w mieście:
- korty tenisowe
- stadion miejski przy ulicy Gryfa Pomorskiego – posiada certyfikaty PZLA i PZPN. Istnieją płyta boiska ze sztuczną trawą oraz bieżnia lekkoatletyczna z nawierzchnia typu MONDO. Stadion posiada sztuczne oświetlenie. Obiekt umożliwia prowadzenie całorocznych zajęć szkoleniowych, meczów, zawodów sportowych i różnych masowych imprez rekreacyjnych w takich dyscyplinach jak piłka nożna, lekka atletyka, biegi przełajowe.
- Hala Sportowa im. Andrzeja Grubby przy ulicy Leśnej
- Klub Sportowy „Fala Międzyzdroje”[28] (do 2001 Leśnik Międzyzdroje) – rozgrywki ligowe A klasy
Lista cyklicznych imprez sportowych w Międzyzdrojach[25]:
- Festiwal siły, sprawności i urody – z udziałem gwiazd sportu – początek sierpnia
- Bieg śniadaniowy – Mityng Lekkoatletyczny im. W.Komara i T.Ślusarskiego – 17 sierpnia[29]
- Sea and sky Festival Unity Line – Ogólnopolski Festiwal Kitesurfingu Kite Cup Międzyzdroje – sierpień
Uzdrowisko Międzyzdroje
[edytuj | edytuj kod]Międzyzdroje są miejscowością uzdrowiskową o znaczeniu regionalnym, nastawioną na leczenie dorosłych. Leczone są tu głównie choroby układu oddechowego: nieżyty górnych dróg oddechowych, astma oskrzelowa, rozedma płuc, pylica płuc. Uzdrowisko posiada źródło lecznicze Wolin z wodami chlorkowo-sodowymi, bromkowymi i żelazistymi[30].
Wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]- Kościół rzymskokatolicki:
- parafia pw. św. Piotra Apostoła (kościół oraz kaplica zakonna „Stella Matutina” ss boromeuszek pw. Matki Boskiej Uzdrowicielki Chorych)
- Kościół Ewangelicznych Chrześcijan:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Międzyzdroje (Sala Królestwa ul. Usługowa 10 lok. 2)[31].
Administracja
[edytuj | edytuj kod]
Mieszkańcy Międzyzdrojów wybierają do swojej rady miejskiej 12 radnych (z 15). Pozostałych 3 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Międzyzdroje. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy ul. Plac Ratuszowy 1.
Burmistrzowie Międzyzdrojów:
- Jerzy Neukampf (1990–1994)
- Henryk Pawlak (15.07.1994 – 21.07.1994)
- Włodzimierz Zasadzki (21.07.1994 – 14.07.1996)
- Stanisław Sapała (15.07.1996 – 1.11.1998)
- Adrianna Hebel (1998–2001)
- Stanisław Świrski (2001–2002)
- Henryk Jabłoński (2002–2006)
- Leszek Tomasz Dorosz (2006–2018)
- Mateusz Bobek (od 2018)
Międzyzdroje należą do Związku Miast Bałtyckich. Miasto utrzymuje współpracę samorządową z polską wsią Boronów.
Mieszkańcy Międzyzdrojów wybierają posłów z okręgu wyborczego nr 41 (Szczecin), senatora z okręgu nr 98, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]- Piramida wieku mieszkańców Międzyzdrojów w 2014 roku[1].
Transport
[edytuj | edytuj kod]
Węzeł drogowy znajduje się na południowo-zachodnim osiedlu Lubiewo, gdzie przebiega droga krajowa nr 3 ze Szczecina do Świnoujścia oraz rozpoczyna się droga wojewódzka nr 102 do Kołobrzegu.
W mieście znajduje się przystanek kolejowy na linii Szczecin Dąbie – Świnoujście.
Komunikację miejską w Międzyzdrojach zapewnia linia autobusowa nr 10 ze Świnoujścia.
W Międzyzdrojach zostały ustanowione 2 przystanie morskie. Pierwszą z nich jest molo, z którego odpływają krótkie rejsy wycieczkowe po Morzu Bałtyckim[16]. Druga przystań morska znajduje się na wschód od mola[32]. Wykorzystywana jest przez tutejszych rybaków. W skład przystani wchodzą dwie dalby wyciągowe[33]. W granicach przystani morskiej znajduje się akwatorium o powierzchni 25 tys. m², które stanowi obszar wód Morza Bałtyckiego o średniej szerokości 100 m, licząc od linii brzegu, położonym naprzeciw części lądowej przystani[34].
Międzyzdrojanie
[edytuj | edytuj kod]Znane osoby urodzone w Międzyzdrojach:
- Wiesław Chmielewski – pięcioboista, żołnierz zawodowy, olimpijczyk z Seulu 1988
- Britta Wuttke – pisarka, tłumaczka, lekarka, animatorka kultury, autorka książki pt. „Homunculus z tryptyku”[35]
Miejscowości partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Ludzie związani z Międzyzdrojami
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Międzyzdroje w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław: Ossolineum, 1984, s. 224–225. ISBN 83-04-01090-9.
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118.
- ↑ Andrzej Markowski: Jak dobrze mówić i pisać po polsku. Warszawa: Reader’s Digest, 2000, s. 327. ISBN 83-88243-08-X.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507.
- ↑ Tomasz Arkadiusz Łabuz: Zagospodarowanie wydm nadmorskich w miejscowościach wybrzeża Zatoki Pomorskiej. W: Ryszard K. Borówka, Stanisław Musielak: Środowisko przyrodnicze wybrzeży zatoki Pomorskiej i Zalewu Szczecińskiego. Szczecin: Wyd. Oficyna In Plus,, 2005, s. 149–158. ISBN 83-89402-30-0.
- ↑ a b c d e Dane dla jednostki podziału terytorialnego. [w:] Bank Danych Regionalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny.
- ↑ 2.12.1 Istniejące obszary i obiekty chronione. W: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Międzyzdroje. Międzyzdroje: Międzyzdroje, 2003-09-08.
- ↑ Jerzy M. Kosacki. Zbiór drzew pomnikowych i pomników przyrody z własnymi nazwami rosnących na terenie województwa zachodniopomorskiego. „Wędrowiec Zachodniopomorski”. 22/2007, s. 56–57, 2007. Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Szczecinie. ISSN 1642-8455.
- ↑ Uchwała Nr XXV/232/12 Rady Miejskiej w Międzyzdrojach z dnia 31 maja 2012 r. ws. ustanowienia pomnika przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 2012, poz. 1588).
- ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [w:] Wyszukiwarka [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2015-06-19]. (pol.).
- ↑ Uchwała Nr XXIII/225/12 Rady Miejskiej w Międzyzdrojach z dnia 26 kwietnia 2012 roku ws. wykazu kąpielisk na rok 2012.
- ↑ Turystyka w Wolińskim Parku Narodowym i okolicach. Woliński Park Narodowy. [dostęp 2013-01-19].
- ↑ Małgorzata Aftewicz: Kino z widokiem na morze. Kurier Szczeciński, 2009-12-21. [dostęp 2010-01-24].
- ↑ Roman Kostynowicz: Kościoły archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, Tom II. Szczecin: Ottonianum, 2000, s. 408–409. ISBN 83-7041-202-5.
- ↑ a b Międzyzdroje. Ustka Tour. [dostęp 2009-03-18].
- ↑ 9.2 Kurort. W: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Międzyzdroje. Międzyzdroje: Międzyzdroje, 2003-09-08.
- ↑ Międzynarodowy Dom Kultury. Urząd Miasta i Gminy Międzyzdroje. [dostęp 2009-03-16].
- ↑ Sylwia Kaszuba: Marsz 1945. W: Beata Grudziecka: Stalag XX B: historia nieopowiedziana. Malbork: Muzeum Miasta Malborka, 2017, s. 102, 108. ISBN 978-83-950992-2-9.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka, 1988, s. 708, ISBN 83-217-2709-3.
- ↑ Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Międzyzdrojach. [dostęp 2009-03-16].
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bolesława Chrobrego w Międzyzdrojach. Szkoła Podstawowa nr 1 w Międzyzdrojach. [dostęp 2009-03-16].
- ↑ O bibliotece. Miejska Biblioteka Publiczna im. Jana Kochanowskiego w Międzyzdrojach. [dostęp 2009-03-16].
- ↑ Międzynarodowy Dom Kultury w Międzyzdrojach. Międzynarodowy Dom Kultury w Międzyzdrojach. [dostęp 2009-03-16].
- ↑ a b Międzynarodowy Dom Kultury. Kalendarz imprez. Urząd Miasta i Gminy Międzyzdroje. [dostęp 2009-03-16].
- ↑ Oddział w Międzyzdrojach | Archiwum Państwowe w Szczecinie [online], szczecin.ap.gov.pl [dostęp 2018-10-17].
- ↑ Smus [online], edu.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).
- ↑ Historia Klubu Sportowego Fala Międzyzdroje. Fala Międzyzdroje. [dostęp 2018-10-16].
- ↑ Czerwiński 5,70, Michalski zero [online], Sports.pl [dostęp 2010-08-19].
- ↑ Atlas uzdrowisk polskich. Warszawa – Wrocław: PPWK, 1990, s. 33-36. ISBN 83-7000-070-3.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-24].
- ↑ Zarządzenie Nr 1/92 Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie z dnia 27 maja 1992 r. ws. ustalenia granicy morskiej przystani rybackiej w Niechorzu (Dz. Urz. Woj. Szczecińskiego z 1992 r. Nr 7, poz. 87).
- ↑ (§ 13.) Zarządzenie nr 3 Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie z dnia 7 października 2004 roku (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2004 r. Nr 81, poz. 1405).
- ↑ (§ 15.) Zarządzenie Nr 2 Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2002 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2002 r. Nr 38, poz. 798).
- ↑ Britta Wuttke [online], Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl / encyklopedia.szczecin.pl [dostęp 2022-01-04].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona informacyjna dla turystów
- Oficjalna witryna Urzędu Miasta i Gminy Międzyzdroje
- Hejnał Międzyzdrojów w serwisie YouTube
- Biuletyn Informacji Publicznej
- Zdjęcia lotnicze 360
- Misdroy (niem.), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 501.
- Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
| Miejscowości gminy |
| ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostki pomocnicze gminy |
|
| Części miasta | |
|---|---|
| Jednostki planistyczne | |
| Dawniej w granicach miasta |
|
