Michelangelo Antonioni

Michelangelo Antonioni
	; Michelangelo Antonioni
Data i miejsce urodzenia	29 września 1912 ; Ferrara
Data i miejsce śmierci	30 lipca 2007 ; Rzym
Zawód	reżyser, scenarzysta, montażysta, autor
Współmałżonek	Letizia Balboni (1942–1954; rozwód); Enrica Antonioni (1986–2007; jego śmierć)
Lata aktywności	1942–2004
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Michelangelo Antonioni, OMRI (ur. 29 września 1912 w Ferrarze, zm. 30 lipca 2007 w Rzymie)^[1] – włoski reżyser filmowy, scenarzysta, montażysta i autor.

Początkowo niedoceniany, głównie za sprawą niewielkiego zainteresowania ze strony publiczności oraz nieprzychylnej krytyki, która zarzucała Antonioniemu odejście od zasad neorealizmu, z czasem zyskał rangę mistrza filmu psychologicznego^[2]. Dziś uznawany jest za jednego z najwybitniejszych twórców kina autorskiego w historii^[3].

Jego dzieła uchodzą za rewolucyjne w kwestii filmowej narracji oraz podejścia do realizmu w kinie^[3]. Cechują je powolne ruchy kamery utrzymane w poetyce „slow cinema”, oszczędna gra aktorów i nieraz brak klasycznej linii fabularnej. Do jego najważniejszych filmów zalicza się Przygodę (1960), Noc (1961), Zaćmienie (1962) - nazwane „trylogią alienacji”, Czerwoną pustynię (1964), Powiększenie (1966) oraz Zawód: Reporter (1975).

Największe sukcesy artystyczne święcił w latach 60. XX wieku, niejednokrotnie wzbudzając kontrowersje śmiałością obyczajową swoich dzieł^[4]. Antonioni (obok Henriego-Georgesa Clouzot oraz Roberta Altmana) jest jednym z trzech reżyserów w historii kina, którzy otrzymali główne nagrody na trzech najważniejszych festiwalach filmowych w Berlinie, Cannes i Wenecji – zdobył Złotego Niedźwiedzia za Noc (1961), Złotego Lwa za Czerwoną pustynię (1964) i Złotą Palmę za Powiększenie (1967). Co więcej, za Krzyk (1957) otrzymał także główną nagrodę Złotego Lamparta na MFF w Locarno. W 1995 roku podczas 67. ceremonii wręczenia Oscarów otrzymał nagrodę za całokształt twórczości.

Zarys kariery

Początkowo zajmował się filmem dokumentalnym, by od początku lat 50. konsekwentnie tworzyć własny styl ekspresji filmowej w kinie fabularnym. W 1950 nakręcił swój debiutancki film Kronika pewnej miłości. Jednak prawdziwie wielkie sukcesy nadeszły w latach 60. Wtedy to powstała słynna trylogia o samotności, na którą złożyły się filmy: Przygoda (1960), Noc (1961) i Zaćmienie (1962). We wszystkich tych obrazach wystąpiła Monica Vitti, ulubiona aktorka i muza reżysera.

O sukcesie i renomie Antonioniego najlepiej świadczy nagrodzenie jego filmów głównymi nagrodami na wszystkich trzech wiodących światowych festiwalach filmowych. Zdobył Złotego Niedźwiedzia na 11. MFF w Berlinie za Noc, Złotego Lwa na 25. MFF w Wenecji za Czerwoną pustynię^[5] oraz Złotą Palmę na 20. MFF w Cannes za swoje najsłynniejsze dzieło – Powiększenie (1966).

W latach 70. reżyser nakręcił głośny film Zawód: reporter (1975), w którym główną rolę zagrał Jack Nicholson. Później Antonioni tworzył jedynie sporadycznie, a jego filmy nie zyskiwały już takiego jak dawniej uznania. W 1995 otrzymał Oscara za całokształt twórczości.

Filmografia

1943 Ludzie znad Padu (Gente del Po)
1948 Oltre l'oblio

Roma-Montevideo

Nettezza urbana

1949 Ragazze in bianco

Sette canne, un vestito

Bomarzo

Przesąd (Superstizione)

L'amorosa menzogna

1950 La villa dei mostri

La funivia del faloria

Uomini in piú

Kronika pewnej miłości (Cronaca di un amore)

1952 Zwyciężeni (I vinti)
1953 Miłość w mieście (L'amore in città)
1953 Dama bez kamelii (La signora senza camelie)
1955 Przyjaciółki (Le amiche)
1957 Krzyk (Il grido)
1959 Pod znakiem Rzymu (Nel segno di Roma)
1960 Przygoda (L'avventura)
1961 Noc (La notte)
1962 Zaćmienie (L'eclisse)
1964 Czerwona pustynia (Il deserto rosso)
1965 I tre volti
1966 Powiększenie (Blowup)
1970 Zabriskie Point
1972 Chung Kuo – Cina
1975 Zawód: Reporter (Professione: Reporter)
1980 Tajemnica Oberwaldu (Il mistero di Oberwald)
1982 Identyfikacja kobiety (Identificazione di una donna)
1989 Kumbha Mela
1989 Roma '90

12 registi per 12 città

1993 Noto, Mandorli, Vulcano, Stromboli, Carnevale
1995 Po tamtej stronie chmur (Al di là delle nuvole)
2001 Il filo pericoloso delle cose
2004 Spojrzenie Michelangelo (Lo sguardo di Michelangelo)

Eros

Nagrody i nominacje

Nagroda	Rok	Kategoria	Nominowana praca	Wynik
16. MFF w Wenecji	1955	Srebrny Lew	Przyjaciółki	Wygrana
MFF w Locarno	1957	Złoty Lampart	Krzyk	Wygrana
13. MFF w Cannes	1960	Nagroda Jury	Przygoda	Wygrana
11. MFF w Berlinie	1961	Złoty Niedźwiedź	Noc	Wygrana
11. MFF w Berlinie	1961	Nagroda FIPRESCI	Noc	Wygrana
15. MFF w Cannes	1962	Nagroda Specjalna Jury	Zaćmienie	Wygrana
25. MFF w Wenecji	1964	Złoty Lew	Czerwona pustynia	Wygrana
20. MFF w Cannes	1967	Złota Palma	Powiększenie	Wygrana
35. MFF w Cannes	1982	Nagroda z okazji 35-lecia festiwalu	Identyfikacja kobiety	Wygrana
40. MFF w Wenecji	1983	Honorowy Złoty Lew	—	Wygrana
Nagroda Akademii Filmowej	1995	Oscar za całokształt twórczości	—	Wygrana

Przypisy

↑ Michelangelo Antonioni w bazie Notable Names Database (ang.)
↑ Kornatowska 1976 ↓, s. 6.
↑ ^a ^b Michelangelo Antonioni wielkim reżyserem był. 4 grudnia 2009. s. Newsweek. [dostęp 2017-11-20]. (pol.).
↑ Ale kino+ Michelangelo Antonioni w Ale kino+. 17 lipca 2017. s. Ale Kino+ na YouTube. [dostęp 2017-11-20]. (pol.).
↑ Lista nagrodzonych Złotym Lwem i innymi nagrodami głównymi na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji [2013-06-02]

Bibliografia

Maria Kornatowska: Wstęp do Scenariuszy Michelangelo Antonioniego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1976.

Linki zewnętrzne

Michelangelo Antonioni w bazie IMDb (ang.)
Michelangelo Antonioni w bazie Filmweb
senses of cinema – Michelangelo Antonioni

[NNDB-1] Michelangelo Antonioni w bazie Notable Names Database (ang.)

[CITEREFKornatowska19766-2] Kornatowska 1976 ↓, s. 6.

[nws-3] Michelangelo Antonioni wielkim reżyserem był. 4 grudnia 2009. s. Newsweek. [dostęp 2017-11-20]. (pol.).

[4] Ale kino+ Michelangelo Antonioni w Ale kino+. 17 lipca 2017. s. Ale Kino+ na YouTube. [dostęp 2017-11-20]. (pol.).

[5] Lista nagrodzonych Złotym Lwem i innymi nagrodami głównymi na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji [2013-06-02]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

1950-59	Kronika pewnej miłości (1950) Dama bez kamelii (1953) Zwyciężeni (1953) Miłość w mieście (1953, segment) Przyjaciółki (1955) Krzyk (1957)
1960-69	Przygoda (1960) Noc (1961) Zaćmienie (1962) Czerwona pustynia (1964) Trzy twarze kobiety (1965, segment) Powiększenie (1966)
1970-79	Zabriskie Point (1970) Chiny (1972) Zawód: Reporter (1975)
1980-89	Tajemnica Oberwaldu (1981) Identyfikacja kobiety (1982)
1990-2009	Po tamtej stronie chmur (1995) Eros (2004, segment)

1926–1950	Warner Bros. / Charlie Chaplin (1928) Walt Disney (1932) Shirley Temple (1934) D.W. Griffith (1935) The March of Time / W. Howard Greene i Harold Rosson (1936) Edgar Bergen / W. Howard Greene / Museum of Modern Art Film Library / Mack Sennett (1937) J. Arthur Ball / Walt Disney / Deanna Durbin i Mickey Rooney / Gordon Jennings, Jan Domela, Devereaux Jennings, Irmin Roberts, Art Smith, Farciot Edouart, Loyal Griggs, Loren L. Ryder, Harry D. Mills, Louis Mesenkop, Walter Oberst / Oliver T. Marsh i Allen Davey / Harry Warner (1938) Douglas Fairbanks / Judy Garland / William Cameron Menzies / Motion Picture Relief Fund (Jean Hersholt, Ralph Morgan, Ralph Block, Conrad Nagel) / Technicolor Company (1939) Bob Hope / Nathan Levinson (1940) Walt Disney, William Garity, John N. A. Hawkins i RCA Manufacturing Company / Leopold Stokowski i jego współpracownicy / Rey Scott / Ministrowie informacji Wielkiej Brytanii (1941) Charles Boyer / Noël Coward / Metro-Goldwyn-Mayer (1942) George Pal (1943) Bob Hope / Margaret O’Brien (1944) Republic Studio, Daniel J. Bloomberg i Republic Studio Sound Department / Walter Wanger / The House I Live In / Peggy Ann Garner (1945) Harold Russell / Laurence Olivier / Ernst Lubitsch / Claude Jarman Jr. (1946) James Baskett / Thomas Armat, William Nicholas Selig, Albert E. Smith i George Kirke Spoor / Bill and Coo / Dzieci ulicy (1947) Walter Wanger / Monsieur Vincent / Sid Grauman / Adolph Zukor (1948) Jean Hersholt / Fred Astaire / Cecil B. DeMille / Złodzieje rowerów (1949) Louis B. Mayer / George Murphy / Mury Malapagi (1950)
1951–1975	Gene Kelly / Rashōmon (1951) Merian C. Cooper / Bob Hope / Harold Lloyd / George Mitchell / Joseph M. Schenck / Zakazane zabawy (1952) 20th Century-Fox Film Corporation / Bell & Howell Company / Joseph Breen / Pete Smith (1953) Bausch & Lomb Optical Company / Danny Kaye / Kemp Niver / Greta Garbo / Jon Whiteley / Vincent Winter / Wrota piekieł (1954) Samuraj (1955) Eddie Cantor (1956) Society of Motion Picture and Television Engineers / Broncho Billy Anderson / Charles Brackett / B.B. Kahane (1957) Maurice Chevalier (1958) Buster Keaton / Lee De Forest (1959) Gary Cooper / Stan Laurel / Hayley Mills (1960) William L. Hendricks / Fred L. Metzler / Jerome Robbins (1961) William J. Tuttle (1964) Bob Hope (1965) Yakima Canutt / Y. Frank Freeman (1966) Arthur Freed (1967) John Chambers / Onna White (1968) Cary Grant (1969) Lillian Gish / Orson Welles (1970) Charlie Chaplin (1971) Charles S. Boren / Edward G. Robinson (1972) Henri Langlois / Groucho Marx (1973) Howard Hawks / Jean Renoir (1974) Mary Pickford (1975)
1976–2000	Margaret Booth (1977) Walter Lantz / Laurence Olivier / King Vidor / Museum of Modern Art Department of Film (1978) Hal Elias / Alec Guinness (1979) Henry Fonda (1980) Barbara Stanwyck (1981) Mickey Rooney (1982) Hal Roach (1983) James Stewart / National Endowment for the Arts (1984) Paul Newman / Alex North (1985) Ralph Bellamy (1986) Eastman Kodak Company / National Film Board of Canada (1988) Akira Kurosawa (1989) Sophia Loren / Myrna Loy (1990) Satyajit Ray (1991) Federico Fellini (1992) Deborah Kerr (1993) Michelangelo Antonioni (1994) Kirk Douglas / Chuck Jones (1995) Michael Kidd (1996) Stanley Donen (1997) Elia Kazan (1998) Andrzej Wajda (1999) Jack Cardiff / Ernest Lehman (2000)
2001–2025	Sidney Poitier / Robert Redford (2001) Peter O’Toole (2002) Blake Edwards (2003) Sidney Lumet (2004) Robert Altman (2005) Ennio Morricone (2006) Robert F. Boyle (2007) Lauren Bacall / Roger Corman / Gordon Willis (2009) Kevin Brownlow / Jean-Luc Godard / Eli Wallach (2010) James Earl Jones / Dick Smith (2011) D.A. Pennebaker / Hal Needham / George Stevens Jr. (2012) Angela Lansbury / Steve Martin / Piero Tosi (2013) Jean-Claude Carrière / Hayao Miyazaki / Maureen O’Hara (2014) Spike Lee / Gena Rowlands (2015) Jackie Chan / Lynn Stalmaster / Anne V. Coates / Frederick Wiseman (2016) Charles Burnett / Owen Roizman / Donald Sutherland / Agnès Varda (2017) Marvin Levy / Lalo Schifrin / Cicely Tyson (2018) David Lynch / Wes Studi / Lina Wertmüller (2019) Samuel L. Jackson / Elaine May / Liv Ullmann (2021) Euzhan Palcy / Diane Warren / Peter Weir (2022) Angela Bassett / Mel Brooks / Carol Littleton (2023) Quincy Jones / Juliet Taylor / Richard Curtis / Michael G. Wilson / Barbara Broccoli (2024)

1969–1989	Luis Buñuel (1969) Orson Welles (1970) Ingmar Bergman / Marcel Carné / John Ford (1971) Charles Chaplin / Anatolij Gołownia / Billy Wilder (1972) Alessandro Blasetti / Luis Buñuel / Frank Capra / George Cukor / Jean-Luc Godard / Siergiej Jutkiewicz / Alexander Kluge / Akira Kurosawa / Michael Powell / Satyajit Ray / King Vidor / Cesare Zavattini (1982) Michelangelo Antonioni (1983) Federico Fellini / John Huston / Manoel de Oliveira (1985) Paolo i Vittorio Taviani (1986) Luigi Comencini / Joseph L. Mankiewicz (1987) Joris Ivens (1988) Robert Bresson (1989)
1990–2009	Miklós Jancsó / Marcello Mastroianni (1990) Mario Monicelli / Gian Maria Volonté (1991) Francis Ford Coppola / Jeanne Moreau / Paolo Villaggio (1992) Claudia Cardinale / Robert De Niro / Roman Polański / Steven Spielberg (1993) Suso Cecchi D’Amico / Ken Loach / Al Pacino (1994) Woody Allen / Giuseppe De Santis / Goffredo Lombardo / Ennio Morricone / Alain Resnais / Martin Scorsese / Alberto Sordi / Monica Vitti (1995) Robert Altman / Vittorio Gassman / Dustin Hoffman / Michèle Morgan (1996) Gérard Depardieu / Stanley Kubrick / Alida Valli (1997) Warren Beatty / Sophia Loren / Andrzej Wajda (1998) Jerry Lewis (1999) Clint Eastwood (2000) Éric Rohmer (2001) Dino Risi (2002) Dino De Laurentiis / Omar Sharif (2003) Stanley Donen / Manoel de Oliveira (2004) Hayao Miyazaki / Stefania Sandrelli (2005) David Lynch (2006) Bernardo Bertolucci / Tim Burton (2007) Ermanno Olmi (2008) John Lasseter / Brad Bird / Pete Docter / Andrew Stanton / Lee Unkrich (2009)
2010–2029	John Woo (2010) Marco Bellocchio (2011) Francesco Rosi (2012) William Friedkin (2013) Thelma Schoonmaker / Frederick Wiseman (2014) Bertrand Tavernier (2015) Jean-Paul Belmondo / Jerzy Skolimowski (2016) Jane Fonda / Robert Redford (2017) David Cronenberg / Vanessa Redgrave (2018) Pedro Almodóvar / Julie Andrews (2019) Ann Hui / Tilda Swinton (2020) Roberto Benigni / Jamie Lee Curtis (2021) Catherine Deneuve / Paul Schrader (2022) Liliana Cavani / Tony Leung Chiu Wai (2023) Sigourney Weaver / Peter Weir (2024)