Muzyka liturgiczna

Muzyka liturgiczna – muzyka służąca obrzędowi religijnemu, która według zaleceń władz danego kościoła jest odpowiednia przy odprawianiu liturgii.

W Kościele katolickim reguły komponowania i wykonywania utworów muzycznych są skodyfikowane. Określają je dokumenty papieskie, soborowe, dykasterii watykańskich, episkopatów, wprowadzenia do ksiąg liturgicznych itp. Wśród najważniejszych dokumentów z ostatnich czasów można wymienić:

• motu proprio Tra le sollecitudini św. Piusa X (1903);
• konstytucja apostolska Divini cultus Piusa XI (1928);
• encyklika Mediator Dei Piusa XI (1947);
• encyklika Musicae sacrae disciplina Piusa XII (1955);
• konstytucja soborowa Sacrosanctum Concilium (1963);
• Instrukcja o muzyce w świętej liturgii Musicam sacram Świętej Kongregacji Obrzędów (5.03.1967);
• Instrukcja Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej (14.10.2017).

Muzyka liturgiczna ma na celu głosić chwałę Boga i uświęcać człowieka. Jest ona integralną częścią liturgii (nie „oprawą muzyczną”).

Muzyka liturgiczna rozwinęła się z jednogłosowego chorału gregoriańskiego. Poprzez dodawanie doń głosów powstawały formy wielogłosowe: organum, konduktus, motet. Szczytową komplikację polifoniczną osiągnęła w twórczości kompozytorów niderlandzkich. Styl chóralny a cappella stał się wzorem muzyki kościelnej, uznanym przez Sobór trydencki (1545–1563). Barok w kościele katolickim rozwinął formy wokalno-instrumentalne, jak np.: msze, części liturgii godzin itp.

Najważniejszym instrumentem wykorzystywanym w liturgii są organy piszczałkowe, jednak używane są też inne instrumenty, określone przez dokumenty kościelne. Niedopuszczalne jest stosowanie instrumentów elektronicznych oraz używanych w muzyce rozrywkowej, a także odtwarzanie muzyki z nagrań.

Kościół luterański wykształcił swój własny chorał, śpiewany najpierw jednogłosowo, później zaś w technice nota contra notam (kontrapunkt).

Kościół prawosławny wykształcił odrębną formę muzyki liturgicznej, wywodzącej się z chorału południowosłowiańskiego i rozwijającą się od jednogłosowego stylu recytacyjno-psalmodycznego („śpiewy znamienne”), po wielogłosowy śpiew chóralny a cappella w stylu koncertującym.

Muzykę liturgiczną należy odróżnić od muzyki religijnej, to jest muzyki o tematyce religijnej, nie służącej jednak bezpośrednio liturgii chrześcijańskiej i muzyce obrzędowej, to jest muzyce użytkowej towarzyszącej obrzędom religijnym od czasów przedhistorycznych.

Linki zewnętrzne

• Papież Pius X: Motu Proprio Tra le Sollecitudini
• Papież Pius XI: Konstytucja apostolska Divini cultus o coraz gorliwszym popieraniu liturgii, śpiewu gregoriańskiego i muzyki kościelnej
• Papież Pius XI: encyklika Mediator Dei
• Papież Pius XII: Encyklika Musicae sacrae disciplina
• Sobór Watykański: II Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum concilium
• Instrukcja o muzyce w Świętej Lliturgii Musicam sacram
• Instrukcja Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej (2017)