Piłka nożna w Czechosłowacji

Piłka nożna (cz. Fotbal f ɔ db a l, słow. Futbal ˈ f u db a ɫ) była najpopularniejszym sportem w Czechosłowacji^[1]. Jej głównym organizatorem na terenie Czechosłowacji pozostawał Československý fotbalový svaz (ČSFS).

Piłkarska reprezentacja Czechosłowacji jeden raz zdobyła mistrzostwa Europy (1976) i 1 złoty medal olimpijski (1980).^[2].

W 1. czechosłowackiej lidze grały najbardziej znane kluby świata, takie jak Sparta Praga, Slavia Praga, Dukla Praga, Slovan Bratysława i Spartak Trnawa.

Historia

Piłka nożna zaczęła zyskiwać popularność w Czechosłowacji pod koniec XIX wieku, a została przywieziona przez społeczność niemiecką i brytyjską. Mówi się, że w 1887 r. fizjolog prof. Hering przywiózł ze swoich podróży angielskiego asystenta, który zapoznał uczniów na ulicy Albertov w tajniki tej gry. Ale nikt nie zna nazwiska tego pioniera. Historycznie pierwszy udokumentowany mecz w Czechosłowacji odbył się 29 września 1887 r. w Roudnice na Labem pomiędzy piłkarzami miejscowego AC (Česki Athletic Club) a klubem Sokoly^[3]. W 1892 w Pradze powstał pierwszy czeski klub piłkarski SK Slavia Praha oraz niemiecki Deutscher FC Prag, potem następne. W latach 1896–1924 na terenie Czech i Moraw nieregularnie odbywały się turnieje o Mistrzostwo Czech i Moraw. Jednak w tym czasie tylko cztery edycje (1912, 1913, 1919 i 1922) obejmowały mistrzostwa w całym kraju. Mistrzem Czechosłowacji trzykrotnie została AC Sparta Praga i jeden raz Slavia Praga. Tytuły te zyskały status nieoficjalny, ponieważ nie była to w pełni konkurencyjna liga. W związku z tym można przeczytać w niektórych źródłach historycznych, że Sparta ma 35 tytułów (32) i Slavia 17 (16).

26 marca 1922 roku została założona czechosłowacka federacja piłkarska – ČSSF (czes. Československý svaz footballový) (od 1901 funkcjonował czeski ČSF - Český svaz footballový)^[4]. W jego skład weszły Czechosłowacki Związek Piłki Nożnej (Československý svaz footballový), Niemiecki Związek Piłki Nożnej (DFV), Węgierski Związek Piłki Nożnej (MLSz), Konfederacja Żydowska i Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN).

W 1922 związek zmienił nazwę na Československá associace footballová (ČSAF). W latach 1957–1968 używano innej nazwy - Československý svaz tělesné výchovy (ČSTV), z kolei od 1968 Československý fotbalový svaz (ČSFS). Po upadku komunizmu w demokratycznej republice federalnej przez dwa lata związek funkcjonował jako Československá fotbalová asociace (ČSFA).

Nawet po organizacji oficjalnych mistrzostw w 1925 roku, w rozgrywkach najpierw brały udział tylko kluby z Pragi i środkowych Czech. Od 1925 do sezonu 1932/33 roku na terenie Słowacji odbywały się osobne rozgrywki o Mistrzostwo Słowacji (słow. Zvazové Majstrovstvá Slovenska). Dopiero w sezonie 1929/30 do rozgrywek dołączyły zespoły z innych regionów Czech, w sezonie 1933/34 pierwszy zespół z Moraw, a w następnym sezonie 1934/35 zostały rozegrane w pełni ogólnokrajowe mistrzostwa Czechosłowacji (po raz pierwszy dołączyły słowackie zespoły). W rozgrywkach brało udział 12 zespołów, grając systemem kołowym. Zwycięzca turnieju otrzymywał tytuł mistrza Czechosłowacji.

W sezonie 1938/39, kiedy III Rzesza okupowała Czechosłowację, trwająca edycja (po 2 kolejkach) została przymusowo podzielona na mistrzostwa Czech i mistrzostwa Słowacji. Podzielone rozgrywki trwały 6 sezonów. Mistrzostwa Czech i Moraw wygrała czterokrotnie SK Slavia Praga i dwa razy AC Sparta Praga. Mistrzostwa Słowacji zostały zdominowane przez ŠK Slovan Bratysława, który w ciągu 5 lat zdobył 3 razy tytuł mistrza i 2 razy wicemistrza.

W 1945 po wyzwoleniu kraju od niemieckich wojsk kontynuowano rozgrywki o mistrzostwo Czechosłowacji w najwyższej lidze, zwanej Státní liga. Były tylko dwie zmiany formatu ligi - w 1948 roku na system wiosna-jesień, a w 1957 roku liga z powrotem wróciła do systemu jesienno-wiosennego, który jest używany w większości krajów europejskich.

Rozgrywki zostały rozwiązane w 1993 roku, gdy po rozpadzie Czechosłowacji powstały dwa państwa Czechy i Słowacja. Od sezonu 1993/94 wystartowały osobne rozgrywki w 1. česká fotbalová liga i 1. slovenská futbalová liga.

Format rozgrywek ligowych

Osobny artykuł: System ligowy piłki nożnej w Czechosłowacji.

W obowiązującym systemie ligowym do 1993 roku jedynie najwyższa klasa rozgrywkowe była ogólnokrajową (1. liga). Na drugim poziomie rozgrywano w osobnych ligach w Czachach (ČNFL - Česká národní fotbalová liga) i na Słowacji (1.SNFL). Trzeci poziom składał się z 4 lig po 16 drużyn (po 2 z Czech - ČFL, MSFL i 2 ze Słowacji - 2. SNFL Východ, 2. SNFL Západ). Dopiero na czwartym poziomie pojawiają się grupy regionalne.

Puchary

Rozgrywki pucharowe rozgrywane w Czechosłowacji to:

Puchar Czechosłowacji (Československý pohár).

Reprezentacja narodowa

Osobny artykuł: Reprezentacja Czechosłowacji w piłce nożnej mężczyzn.

Osobny artykuł: Reprezentacja Czechosłowacji w piłce nożnej kobiet.

Przypisy

↑ Paddy Dolan, John Connolly: Sport and National Identities: Globalization and Conflict. Routledge, 2017-09-13. ISBN 978-1-315-51911-1. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).
↑ Football Association of the Czech Republic [online], UEFA, 9 stycznia 2019 [dostęp 2021-10-27] .
↑ Před 120 lety měl v Čechách fotbal premiéru. Hospodářské noviny (HN.cz), 2007-09-28. [dostęp 2021-10-27]. (cz.).
↑ Czechs maintain impressive tradition | Inside UEFA. UEFA.com, 2018-07-09. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[1] Paddy Dolan, John Connolly: Sport and National Identities: Globalization and Conflict. Routledge, 2017-09-13. ISBN 978-1-315-51911-1. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).

[2] Football Association of the Czech Republic [online], UEFA, 9 stycznia 2019 [dostęp 2021-10-27] .

[3] Před 120 lety měl v Čechách fotbal premiéru. Hospodářské noviny (HN.cz), 2007-09-28. [dostęp 2021-10-27]. (cz.).

[4] Czechs maintain impressive tradition | Inside UEFA. UEFA.com, 2018-07-09. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).

[:2-5] Stanowią terytorium zależne Danii.

[:1-6] Kraj spoza Europy, ale członek UEFA.

[:5-7] Stanowią wyspę należącą do Grecji.

[:3-8] Stanowią wyspę należącą do Norwegii.

[:4-9] Stanowią wyspę należącą do Włoch.

[1]

[2]

[3]

[4]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

Funkcjonujące	Albania Andora Armenia Austria Azerbejdżan Belgia Białoruś Bośnia i Hercegowina Bułgaria Chorwacja Cypr Czarnogóra Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Gibraltar Grecja Grenlandia^[A] Gruzja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Izrael^[B] Kazachstan^[B] Kosowo Liechtenstein Litwa Luksemburg Łotwa Macedonia Północna Malta Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rosja Rumunia San Marino Serbia Słowacja Słowenia Szwajcaria Szwecja Turcja Ukraina Wielka Brytania (Anglia, Irlandia Północna, Szkocja, Walia) Węgry Włochy Wyspy Owcze^[A]
Nieistniejące	Czechosłowacja Imperium Osmańskie Jugosławia NRD Saara Serbia i Czarnogóra ZSRR
Niebędące w UEFA	Cypr Północny Kreta ^[C] Monako Naddniestrze Rodos ^[C] Svalbard^[D] Sycylia ^[E] Watykan