Protofeudalizm

Protofeudalizm (także prefeudalizm) – koncepcja z historii średniowiecza, według której początki feudalizmu można znaleźć już pod koniec VII wieku w wizygockiej Hiszpanii. Hiszpański historyk Claudio Sánchez-Albornoz za przejaw protofeudalizmu uznał ustawodawstwo królów Erwiga i Wamby w armii wizygockiej. W drugiej połowie VII wieku w Hiszpanii doszło do osłabienia władzy królewskiej, wobec czego rozwinęły się zależności osobiste słabszego od silniejszego, które z kolei wypierały publiczne instytucje. U szczytu hierarchii królowie otaczali się oddaną szlachtą, czyli fideles (zaufanymi), oraz gardingami, czyli ludźmi z bliskiego otoczenia władcy. Szlachta brała na siebie zobowiązania wobec seniora. Musieli być wierni, służyć i stawać w obronie swego pana. Wasalami poddanych króla byli sajonowie (saiones) i bukcelariuszowie (buccellarii). Poddanych duchowieństwa nazywano amici. W zamian za służbę wojskową otrzymywali ziemię. W państwie Wizygotów istniała silna zależność pomiędzy chłopstwem a właścicielami ziemskimi. Podstawą tego typu zależności była instytucja patronatu (patrocinium). Latyfundyści stopniowo uzyskiwali coraz to nowe przywileje prawne i fiskalne, posiadali niewielkie oddziały zbrojne w swoich posiadłościach oraz byli nietykalni. Nastąpił podział na role społeczne: dominus i patronus.

Bibliografia

• Sánchez-Albornoz, Claudio (1942). En torno a los orígenes del feudalismo. Mendoza.
• Tunon De Lara Manuel, Baruque Julio Valdeon, Ortis Antonio Dominguez, Historia Hiszpanii, Kraków 2006.
• Barbero, A. and Vigil, M. (1974). „Algunos aspectos de la feudalización del reino visigodo en relación con su organización financiera y militar” in: A. Barbero and M. Vigil (edd.), Sobre los orígines sociales de la Reconquista. Barcelona.
• Barbero, A. and Vigil, M. (1978). La formación del feudalismo en la Península Ibérica. Barcelona.
• Castellanos, Santiago (1998). Poder social, aristocracias y 'hombre santo' en la Hispania visigoda: La Vita Aemiliani de Braulio de Zaragoza. Logroño.
• Díaz, P.C. (1987). Formas económicas y sociales del monacato visigodo. Salamanca.
• Díaz, P.C. (2000). „City and Territory in Hispania in Late Antiquity” in: G.P. Brogiolo, N. Gauthier, and N. Christie (edd.), Towns and their Territories between Late Antiquity and the Early Middle Ages. Leiden.
• Gibert, R. (1956). „El reino visigodo y el particularismo español”. Estudios visigodos, 1 (Madrid), pp. 15–47.
• Moreno, L. García (1975). El fin del reino visigodo de Toledo: Decadencia y catástrofe—Una contribución a su crítica. Madrid.