Przejdź do zawartości

Przewrót kopernikański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mikołaj Kopernik (1473–1543)

Przewrót kopernikański[1] – zmiana światopoglądowa, obyczajowa, a także niosąca za sobą skutki polityczne, religijne czy filozoficzne, związana z ogłoszeniem przez Mikołaja Kopernika dzieła De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) (1543).

Dzieło podważyło panujący w średniowiecznej nauce pogląd o nieruchomości Ziemi, wprowadzając nowy, heliocentryczny model kosmologiczny: model Układu Słonecznego, w którym Ziemia krąży wokół Słońca. Pośrednim rezultatem ogłoszenia takiej tezy było przyjęcie w nauce i filozofii zasady kopernikańskiej, wedle której sytuacja Ziemi we wszechświecie nie jest w żaden sposób wyróżniona. Zasada ta miała daleko idące konsekwencje poznawcze w procesie asymilacji przez naukę nowożytną, której powstanie wiąże się właśnie z opisywanym przełomem i która doprowadziła do znaczących zmian w sposobie myślenia o świecie, jego relacjach do człowieka i religii.

Przewrót kopernikański Kanta

[edytuj | edytuj kod]

Wyrażeniem tym nazywa się metaforycznie przemianę w sposobie patrzenia człowieka na świat wywołaną przez koncepcje filozoficzne Immanuela Kanta[2]. Do tej pory zakładano przeciwieństwo między podmiotem poznającym a przedmiotem. Skupiano się na wzajemnych zależnościach pomiędzy przedmiotami, na prawach rządzących światem. Kant przeniósł punkt ciężkości dociekań filozoficznych na badanie warunków poznania rzeczy, ukazał zależność między podmiotem a przedmiotem, dowodził, że to podmiot (jego umysł) kształtuje przedmiot, a jego istnienie jest uwarunkowane podmiotem. Poprzednicy Kanta uważali, że doświadczenie umożliwia pojęcia – on odwrócił to, stwierdzając, że to pojęcia umożliwiają doświadczenie.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Maciej Iłowiecki: Dzieje nauki polskiej. Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1981, s. 43. ISBN 83-223-1876-6.
  2. kopernikański przewrót, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-04-21].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy