Strzybnica

Strzybnica
Friedrichshütte
	Dzielnica Tarnowskich Gór
	; Budynek dawnego urzędu miejskiego w Strzybnicy
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	tarnogórski
Miasto	Tarnowskie Góry
Data założenia	1786
Prawa miejskie	1967–1975
W granicach Tarnowskich Gór	od 27 maja 1975
Zarządzający	Małgorzata Macioła
Powierzchnia	6,11 km²
Populacja (2022); • liczba ludności	; 4 961
• gęstość	811,9 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 32
Kod pocztowy	42-680 i 42-609
Tablice rejestracyjne	STA
	Położenie na mapie Tarnowskich Gór Strzybnica
	Położenie na mapie Polski Strzybnica
	Położenie na mapie województwa śląskiego Strzybnica
	Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Strzybnica
	50°28′41″N 18°48′04″E/50,478056 18,801111
	Multimedia w Wikimedia Commons

Strzybnica (niem. Friedrichshütte) – część miasta^[3] i dzielnica Tarnowskich Gór położona w północno-zachodniej części miasta. Dawniej osiedle, a także samodzielne miasto.

Położenie

Strzybnica leży w północno-zachodniej części miasta. Na północy graniczy z Pniowcem, na zachodzie z gminą Tworóg (sołectwa Hanusek i Boruszowice), na południowym zachodzie z Rybną, od południa z Sowicami i na niewielkim odcinku ze Śródmieściem-Centrum, natomiast na wschodzie z Lasowicami.

Historia

Ciągły rozwój osadniczy Strzybnicy zapoczątkowano w 1786 roku. Wówczas rząd Królestwa Prus z inicjatywy hrabiego Friedricha Wilhelma von Redena wybudował hutę przeznaczoną do wytapiania rud srebra, ołowiu i cynku z kopalni „Fryderyk” w Bobrownikach. Kopalnia ta została uruchomiona w 1784 roku, była największą kopalnią rud na Górnym Śląsku aż do 21 kwietnia 1933 roku, kiedy została zamknięta.

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Strzybnica”^[4].

W 1928 roku sołtysem był Jan Hakuba, odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi za „zasługi w przyłączeniu Górnego Śląska do Polski”^[5].

W latach 1946–1954 siedziba gminy Strzybnica.

W latach 50. XX wieku na wschód od Zakładów Przetwórczych „Strzybnica” (późniejszy „Zamet”) założono Park Hutnika.

W 1954 Strzybnica wraz z Piaseczną utworzyły wspólną gromadę^[6].

W latach 1967–1975 Strzybnica była samodzielnym miastem.

W Strzybnicy działa klub sportowy Strzybnica, Tęczowe Przedszkole nr 24, Szkoła Podstawowa nr 13, straż pożarna, tartak oraz rzymskokatolicka parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa i Matki Boskiej Fatimskiej. W latach 2009–2014 swoją siedzibę miało tutaj również Wydawnictwo św. Macieja Apostoła^[7].

Transport

Transport drogowy

Główną ulicą przebiegającą przez Strzybnicę jest zbudowana w 1847 roku^[8] droga łącząca Tarnowskie Góry z Opolem – obecnie ulica Zagórska. Stanowi ona część drogi krajowej nr 11 (drogi jednojezdniowej klasy GP na odcinku Tworóg – Bytom)^[9].

Transport kolejowy

Wzdłuż ulicy Zagórskiej biegnie linia kolejowa nr 144 łącząca stacje Tarnowskie Góry i Opole Główne. Na terenie dzielnicy zlokalizowana jest stacja Tarnowskie Góry Strzybnica, na której ruch pasażerski został zawieszony w grudniu 2011 roku wraz z wejściem w życie nowego rozkładu jazdy likwidującego cztery pary pociągów relacji Tarnowskie Góry – Zawadzkie – Opole Główne. Powodem jest wycofanie się województwa śląskiego z organizacji przewozów na tej linii spowodowane niską frekwencją w pociągach^[10].

Komunikacja miejska

Przystanek *Strzybnica Kościelna* przy ul. Kościelnej

Publiczny transport zbiorowy na terenie dzielnicy obejmuje przewozy autobusowe, których organizatorem od 1 stycznia 2019 jest Zarząd Transportu Metropolitalnego^[11].

Według stanu z grudnia 2022 przez Strzybnicę przejeżdżają i zatrzymują się autobusy kursujące na liniach^[12]:

78 (Tarnowskie Góry Dworzec – Miedary Posesja 17),
129 (Tarnowskie Góry Dworzec – Krupski Młyn Słoneczna),
142 (Tarnowskie Góry Dworzec – Strzybnica Kościelna),
143 (Tarnowskie Góry Dworzec – Nowa Wieś Pętla),
189 (Tarnowskie Góry Dworzec – Strzybnica Kościelna),
670 (Tarnowskie Góry Dworzec – Pniowiec Pętla),
671 (Tarnowskie Góry Dworzec – Pniowiec Pętla),
736 (Pniowiec Pętla – Miedary Tarnogórska),
780 (Stare Tarnowice GCR – Szarlej Kaufland).

Na terenie dzielnicy znajdują się przystanki: Strzybnica Park Hutnika, Strzybnica Zametowska, Strzybnica Grzybowa, Strzybnica Kościół, Strzybnica Kościelna, Strzybnica Szkoła oraz przystanki na żądanie: Strzybnica Ferma, Strzybnica Osiedle i Strzybnica Poczta^[12].

Herb

Według statutu dzielnicy Strzybnica do 2015 roku herbem dzielnicy był:

(...) złote kowadło, formą zbliżone do pieca hutniczego, umieszczone na niebieskim tle^[13].

Ludzie związani ze Strzybnicą

Friedrich August Bouterwek^[14] – niemiecki artysta, tworzący malarstwo historyczne,
Henryk Nolewajka – polski aktor telewizyjny, filmowy i teatralny.

Sport

W dzielnicy działa klub piłkarski UKS Unia Strzybnica z siedzibą przy ulicy Armii Krajowej 24^[15]. Pierwszy zespół obecnie (sezon 2024/2025) gra w rozgrywkach III ligi śląskiej w grupie bytom-zabrze^[16], natomiast Unia II Strzybnica rywalizuje w ramach śląskiej B-klasy w grupie Bytom II^[17]^[18].

Zobacz też

Huta Fryderyk

Przypisy

↑ ^a ^b Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88.
↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-02-07]. (pol.).
↑ Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2019 r. poz. 2360).
↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 25. ISBN 83-87424-77-3.
↑ Monitor Polski, t. 16, 20 stycznia 1928, s. 1 .
↑ Arkadiusz Kuzio-Podrucki. Piaseczna. „Montes Tarnovicensis”, 2001-04-12. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
↑ Wydawnictwo św.Macieja Apostoła Lubliniec – Opinie, Kontakt [online], wydawnictwomacieja.oferteo.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
↑ Anna i Łukasz Piernikarczyk: Historia Strzybnicy i Srebrnej Góry. 2004-12-28. [dostęp 2016-04-23]. (pol.).
↑ GDDKiA: Zarządzenie nr 83 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 24/12 2009 r. zmieniające zarządzenie w sprawie klas istniejących dróg krajowych. gddkia.gov.pl, 2009-12-24. [dostęp 2018-07-17]. (pol.).
↑ Koniec pociągów z Tarnowskich Gór do Opola Dostęp 2012-03-15.
↑ Paweł Pawlik: Koniec KZK GOP, MZK Tychy i MZKP Tarnowskie Góry. Teraz to ZTM. onet.pl, 2019-01-02. [dostęp 2022-12-31]. (pol.).
↑ ^a ^b Lista przystanków: Tarnowskie Góry. [w:] Zarząd Transportu Metropolitalnego [on-line]. [dostęp 2019-02-06]. (pol.).
↑ Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego; tytuł: uchwała nr VII/77/2011 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 16 marca 2011 r. w sprawie Statutu Dzielnicy STRZYBNICA.
↑ Kamil Łysik, Tęsknił i chciał wrócić, w: Gość Gliwicki, 03.09.2015, https://kultura.wiara.pl/doc/2681446.Tesknil-i-chcial-wrocic.
↑ Skarb – Uczniowski Klub Sportowy Unia Strzybnica (Tarnowskie Góry) [online], 90minut.pl [dostęp 2018-08-08] (pol.).
↑ 90minut.pl: Klasa okręgowa 2019/2020, grupa: śląska I (Bytom-Zabrze). [dostęp 2019-09-14]. (pol.).
↑ Skarb – Unia II Strzybnica (Tarnowskie Góry) [online], 90minut.pl [dostęp 2018-08-08] (pol.).
↑ 90minut.pl: Klasa B 2019/2020, grupa: Bytom II. [dostęp 2019-09-14]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Strzybnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 481 .
Projekt Strzybnica

[ReferenceA-1] Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88.

[usc-2022-2] BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-02-07]. (pol.).

[O2019-3] Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2019 r. poz. 2360).

[Jabłonowski1999-s25-4] Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 25. ISBN 83-87424-77-3.

[5] Monitor Polski, t. 16, 20 stycznia 1928, s. 1 .

[AKP2001-6] Arkadiusz Kuzio-Podrucki. Piaseczna. „Montes Tarnovicensis”, 2001-04-12. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).

[Wydawnictwo_św_Macieja_Apostoła-7] Wydawnictwo św.Macieja Apostoła Lubliniec – Opinie, Kontakt [online], wydawnictwomacieja.oferteo.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).

[Piernikarczyk2004-8] Anna i Łukasz Piernikarczyk: Historia Strzybnicy i Srebrnej Góry. 2004-12-28. [dostęp 2016-04-23]. (pol.).

[gddkia-9] GDDKiA: Zarządzenie nr 83 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 24/12 2009 r. zmieniające zarządzenie w sprawie klas istniejących dróg krajowych. gddkia.gov.pl, 2009-12-24. [dostęp 2018-07-17]. (pol.).

[rynek-kolejowy--10] Koniec pociągów z Tarnowskich Gór do Opola Dostęp 2012-03-15.

[onet-11] Paweł Pawlik: Koniec KZK GOP, MZK Tychy i MZKP Tarnowskie Góry. Teraz to ZTM. onet.pl, 2019-01-02. [dostęp 2022-12-31]. (pol.).

[ztm-12] Lista przystanków: Tarnowskie Góry. [w:] Zarząd Transportu Metropolitalnego [on-line]. [dostęp 2019-02-06]. (pol.).

[dzienniki.slask--13] Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego; tytuł: uchwała nr VII/77/2011 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 16 marca 2011 r. w sprawie Statutu Dzielnicy STRZYBNICA.

[kultura.wiara--14] Kamil Łysik, Tęsknił i chciał wrócić, w: Gość Gliwicki, 03.09.2015, https://kultura.wiara.pl/doc/2681446.Tesknil-i-chcial-wrocic.

[Skarb_Uczniowski_Klub_Sportowy-15] Skarb – Uczniowski Klub Sportowy Unia Strzybnica (Tarnowskie Góry) [online], 90minut.pl [dostęp 2018-08-08] (pol.).

[śląska_I-16] 90minut.pl: Klasa okręgowa 2019/2020, grupa: śląska I (Bytom-Zabrze). [dostęp 2019-09-14]. (pol.).

[Skarb_Unia_II_Strzybnica-17] Skarb – Unia II Strzybnica (Tarnowskie Góry) [online], 90minut.pl [dostęp 2018-08-08] (pol.).

[Klasa_B_2019_2020_grupa_Bytom-18] 90minut.pl: Klasa B 2019/2020, grupa: Bytom II. [dostęp 2019-09-14]. (pol.).

[19] Jednostki pomocnicze (dzielnice) wymienione w Rozdz. 4. § 8 pkt. 2 Statutu Gminy Tarnowskie Góry.

[:a-20] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v W wyniku plebiscytu na Górnym Śląsku (1921) większa część powiatu Tarnowitz przeszła pod władzę polską, z której utworzono powiat tarnogórski. Fragmenty powiatu Tarnowitz, które pozostały w Niemczech utrzymano przy szczątkowym powiecie Tarnowitz do 1 stycznia 1927, kiedy to połączono go z okrojonym powiatem Beuthen w nowy powiat Beuthen-Tarnowitz

[:b-21] Obszary dworskie zniesiono w Polsce w 1924, a w Niemczech w 1928

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[A]

[A]

[B]

Dzielnice^[A]	Bobrowniki Śląskie-Piekary Rudne Lasowice Opatowice Osada Jana Pniowiec Repty Śląskie Rybna Sowice Stare Tarnowice Strzybnica Śródmieście-Centrum
Części miasta według TERYT	Bobrowniki Czarna Huta Karłuszowiec Lasowice Lyszcze Nowe Repty Opatowice Piaseczna Piekary Rudne Płuczki Pniowiec Puferki Repecko Repty Śląskie Rybna Segiet Sowice Stare Repty Stare Tarnowice Strzybnica Tłuczykąt
Inne	Blaszyna Osiedle Przyjaźń Słomianka

Przynależność wojewódzka	prow. Śląsk, rejencja opolska (1873–1919) prow. Górny Śląsk, rejencja opolska (1919–22/27^[A]) woj. śląskie (1922–39) woj. śląskie (1945–50) woj. katowickie (1950–53) woj. stalinogrodzkie (1953–56) woj. katowickie (1956–75)
Miasta (1873–1975)	Brzeziny Śląskie (1951–75) Brzozowice-Kamień (1962–72) Miasteczko Śląskie (Georgenberg) (1892–1945 i 1963–75) Piekary Śląskie (od 1947) Radzionków (1951–75) Strzybnica (1967–75) Tarnowskie Góry (Tarnowitz)
Gminy wiejskie jednostkowe (1873–1945)	Bobrowniki (Bobrownik) Boruszowice (Boruschowitz) Brynica (Brinitz) Chechło Nowe (Neu Chechlau) (do 1929 →) Chechło Stare (Alt Chechlau) (do 1929 →) Glinice (Glinitz) Górniki (Friedrichswille) (do 1926 →^[A]) Grzybowice (Grzibowitz, 1877 Pilzendorf) (do 1926 →^[A]) Jędrysek (Jendryssek) (do 1933 →) Kępczowice (Kempczowitz) (do 1926 →^[A]) Kolonia Grzybowska (Marienau) (do 1877) Kolonia Wieszowska (Philippsdorf) (do 1877) Konary (Kunary) (do przed 1908) Kozłowa Góra (Koslowagora) Kunszt (Friedrichsgrube) (do przed 1885) Laryszów (Larischhof) (do 1926 →^[A]) Lasowice (Lassowitz) (do 1940) Miasteczko (Georgenberg) (do 1890 →) Miedary (Miedar) (do 1926 →^[A]) Mikołeska (Mikoleska) (← od 1922) Mikulczyce (Mikultschütz) (do 1926 →^[A]) Nakło (Naklo) Nierada (Nierada) (do przed 1908) Opatowice (Oppatowitz) Orzech (Orzech) Piaseczna (Piassetzna) (do 1939) Piekary Rudne (Rudy-Piekar) (do 1939) Pniowiec (Groß Pniowitz, 1908 Pniowitz) (do 1939) Ptakowice (Ptakowitz) (do 1926 →^[A]) Radzionków (Radzionkau) Repty Nowe (Neu Repten) Repty Stare (Repten) Rybna (Rybna) (do 1941) Sowice (Sowitz) Stolarzowice (Stollarzowitz) (do 1926 →^[A]) Sucha Góra (Trockenberg) Świerklaniec (od 1924) Tarnowice Stare (Alt Tarnowitz) Truszczyca (Truschütz) (do 1933 →) Wieszowa (Wieschowa) (do 1926 →^[A]) Wilkowice (Groß Wilkowitz) (do 1926 →^[A]) Wilkowice-Osiedle (Georgendorf) (do przed 1908) Zbrosławice (Broslawitz) (do 1926 →^[A]) Żyglin (Groß Zyglin) Żyglinek (Klein Zyglin)
Obszary dworskie (1873–1924/28^[B])	Bibiela (Bibiella) (do 1924) Bobrowniki (Bobrownik) (do 1924) Chechło Stare (Alt Chechlau) (do 1923) Grzybowice (Grzibowitz, 1877 Pilzendorf) (do 1926 →^[A]) Jędrysek (Jendryssek) (do 1924) Karłuszowiec-Segiet (Karlshof-Segeth) (1909–24) Kępczowice (Kempczowitz) (do 1926 →^[A]) Konary (Kunary) (do przed 1908) Kopanina (Kopanina) (1904–1926 →^[A]) Kozłowa Góra (Koslowagora, Ziegenberg) (do 1924) Lasowice-Sowice (Lassowitz-Sowitz, 1922 Lasowice) (do 1924) Miedary (Miedar) (do 1926 →^[A]) Mikołeska (Mikoleska) (← 1922–24) Mikulczyce (Mikultschütz) (do 1926) Nakło (Naklo) (do 1924) Opatowice (Oppatowitz) (do 1924) Orzech (Orzech) (do 1924) Pasieki (Passiecken) (do 1924) Piaseczna (Piassetzna) (do 1924) Piekary Rudne (Rudy-Piekar) (do 1923) Pniowiec (Groß Pniowitz) (do przed 1908) Ptakowice (Ptakowitz) (do 1926 →^[A]) Radzionków (Radzionkau) (do 1924) Repty Stare (Repten) (do 1924) Rybna (Rybna) (do 1923) Stolarzowice (Stollarzowitz) (do 1926 →^[A]) Strzybnica (Friedrichshütte) (do 1924) Sucha Góra (Trockenberg) (do 1924) Tarnowice Stare (Alt Tarnowitz) (do 1924) Świerklaniec (Neudeck) (do 1924) Truszczyca (Truschütz) (do 1923) Wieszowa (Wieschowa) (do 1926 →^[A]) Wilkowice (Groß Wilkowitz) (do 1926 →^[A]) Zbrosławice (Broslawitz) (do 1926 →^[A]) Żyglinek (Klein Zyglin) (do 1924)
Gminy wiejskie zbiorowe (1945–54 i 1973–75)	Bobrowniki (1945–54) Boruszowice (1945–54) Brzeziny Śląskie (1945–51) Brzozowice-Kamień (1945–54) Dąbrówka Wielka (1945–54) Krupski Młyn (1973–75) Miasteczko Śląskie (Miasteczko) (1946–54) Miedary (← 1951–54) Nakło (Nakło Śląskie) (1945–46 i 1973–75) Piekary Śląskie (1945–46) Radzionków (1945–51) Repty Stare (1945–54) Stolarzowice (← 1951–54 i 1973–75) Strzybnica (1945–54) Świerklaniec (1945–54 i 1973–75) Tarnowice Stare (1945–46) Tąpkowice (1973–75) Tworóg (← 1951–54 i 1973–75) Wieszowa (← 1951–54) Zbrosławice (← 1951–54 i 1973–75) Żyglin (1945–46)
Gromady (1954–72)	Bobrowniki (1954–72) Boruszowice (1954–72) Brzozowice-Kamień (1954) Dąbrówka Wielka (1954–57) Kozłowa Góra (1954–72) ~~Krupski Młyn~~ (←~~1956~~) Miasteczko Śląskie (1954–57) Miedary (1954–72) Nakło (1954–57) Ożarowice (← 1957–72) Potępa (1954–61) Repty (1954–72) Rybna (1954–61) Stolarzowice (1954–57) Strzybnica (1954–57) Sucha Góra (1954–72) Świerklaniec (1954–72) Tąpkowice (← 1957–72) Tworóg (1954–72) Wieszowa (1954–57) Wojska (1954–72) Zbrosławice (1954–57) Żyglin (1954–72)
Osiedla (1954–72)	Brzozowice-Kamień (do 1962) Dąbrówka Wielka (1958–72) Krupski Młyn (←) (1956–72) Miasteczko Śląskie (1958–63) Nakło (1958–72) Stolarzowice (1958–72) Strzybnica (1958–66) Wieszowa (1958–72) Zbrosławice (1958–72)