Sucha Dolna (Hawierzów)
49°48′20″N 18°25′50″E/49,805556 18,430556| Część miasta Hawierzowa | |
 Przedszkole | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| W granicach Hawierzowa |
1960 |
| Powierzchnia |
4,37 km² |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
147,1 os./km² |
| Kod pocztowy |
735 64 |
Położenie na mapie Hawierzowa  | |
Położenie na mapie Czech  | |
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |
| 49°48′20″N 18°25′50″E/49,805556 18,430556
| |
Sucha Dolna (czes. ⓘDolní Suchá, dawniej też Jáma Suchá, niem. Nieder Suchau) – część miasta Hawierzowa w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Karwina w Czechach. Jest to także gmina katastralna o powierzchni 436,59 ha[1], położona w północnej części miasta. W 2009 liczba mieszkańców wynosiła 643[2], zaś w 2010 odnotowano 273 adresy[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Sucha utraque[4][5][6]. Zapis ten oznaczał, że istniały już dwie wsie o tej nazwie (utraque - obie, zapewne Górna i Dolna, w późniejszym okresie określana jako Sucha Inferior), a brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek wskazywał, że wsie była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą. Wsie politycznie znajdowały się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).
Po zniesieniu poddaństwa miejscowość stanowiła gminę (z przysiółkiem Kasparkowitz) na Śląsku Austriackim, w powiecie sądowym Frysztat, najpierw w powiecie cieszyńskim, potem w samodzielnym powiecie politycznym Frysztat. Już pod koniec XVIII wieku w okolicy odnaleziono pokłady węgla, co przyczyniło się do rozwoju ekonomicznego i demograficznego okolicy jak i samej Suchej Dolnej, szczególnie w drugiej połowie XIX wieku. Od 1880 do 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła z 944 do 2237, m.in. dzięki znacznej imigracji z Galicji, którzy jednak łatwo ulegali czechizacji. Deklaracje językowe w ostatnich czterech spisach austriackich często zmieniały się. Według spisu z 1880 osoby czeskojęzyczne stanowiły 94,3% a polskojęzyczne jedynie 2,9% (niemieckojęzyczne 2,8%). W 1890 było to już kolejno 55,9% i 44,1%. W 1900 większość stanowiły już natomiast deklaracje języka polskiego (56,7%) i do 1910 wzrosła do 58,9%, kiedy deklaracje języka czeskiego zmalały z 42,6% w 1900 do 38,1% w 1910 (57 (2,6%) było niemieckojęzycznymi)[7]. 1344 (60,1%) było katolikami, 862 (38,5%) ewangelikami, 21 (0,9%) wyznawcami judaizmu a 10 innej religii lub wyznania[8].
Pod względem politycznym miejscowość była zdominowana przez socjalistów. W pierwszych powszechnych wyborach do parlamentu wiedeńskiego w latach 1907 i 1911 dwukrotnie wygrał tu ze znaczą przewagą nad przeciwnikami polski socjalista Tadeusz Reger. Jedynie w 1911 Franciszek Halfar zdobył około 1/6 głosów, podczas gdy czeski socjaldemokratyczny kontrkandydat Regera nazwiskiem Gardawski zdobył znikomy procent głosów[9][10].
W miejscowości znajdowała się kopalnia węgla kamiennego, założona w 1905 jako Kaiser Franz Joseph Schacht. Wydobycie rozpoczęło się w latach 1911-1912.
Po I wojnie światowej doszło do polsko-czechosłowackiego sporu granicznego o Śląsk Cieszyński. Według porozumienia lokalnych organów władzy Sucha Średnia i Sucha Dolna zostały podporządkowane czechosłowackiej administracji, a Sucha Górna polskiej. Nazwę gminy zmieniono na Jáma Suchá. W październiku 1938 została wraz z Zaolziem zaanektowana przez Polskę, a w II wojnie światowej przez nazistowskie Niemcy. Po wojnie przywrócona Czechosłowacji. W 1949 kopalnia została przemianowana na Důl Dukla. W kopalni wydobyto łącznie ponad 100 milionów ton węgla. Ostatnia wieża kopalni, mierząca 96 metrów, została zburzona 19 czerwca 2008.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Informace o katastrálním území Dolní Suchá. [dostęp 2010-09-30]. (cz.).
- ↑ Město Havířov: Havířov v číslech. 31-12-2009. [dostęp 2010-09-30]. (cz.).
- ↑ Adresy v České republice. 2010-09-30. [dostęp 2010-09-30]. (cz.).
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (online). [w:] www.dokumentyslaska.pl [on-line]. [dostęp 2013-07-22].
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: Josef Max & Comp., 1889.
- ↑ Kazimierz Piątkowski: Stosunki narodowościowe w Księstwie Cieszyńskiem. Cieszyn: Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego, 1918, s. 273, 290. (pol.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien, Troppau 1912.
- ↑ Niechaj mówią cyfry!. „Poseł Związku śląskich katolików”. XXXIV, s. 9, 1908. Cieszyn: Związek Śląskich Katolików. [dostęp 2018-12-22].
- ↑ Zwycięstwo!. „Robotnik Śląski”. 24, s. 2, 16 czerwca 1911. Cieszyn: Związek Śląskich Katolików. [dostęp 2018-12-22].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Zahradnik: Struktura narodowościowa Zaolzia na podstawie spisów ludności 1880-1991. Trzyniec: HT, 1991. OCLC 189422554.
