Przejdź do zawartości

Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza – ZSRR (1939)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mapa ostatecznego podziału Polski pomiędzy III Rzeszę a ZSRR z 28 września 1939 r. z wytyczoną granicą. Podpisy za zgodność: Stalin, Ribbentrop; data[1].
Granica niemiecko-sowiecka na rzece San – widoczne stalowe kozły hiszpańskie i słupek graniczny po stronie niemieckiej w Sanoku.
Strefy interesów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i III Rzeszy na terytorium II Rzeczypospolitej zgodnie z ustaleniami tajnego protokołu dodatkowego do paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku
Strefy interesów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i III Rzeszy na terytorium II Rzeczypospolitej zgodnie z ustaleniami radziecko-niemieckiego układu o przyjaźni i granicy z 28 września 1939 roku

Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza-ZSRR – umowa międzynarodowa zawarta w Moskwie pomiędzy III Rzeszą i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich 28 września 1939 po kapitulacji Warszawy, u schyłku działań wojennych w konsekwencji agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę. Nazywany także II paktem Ribbentrop – Mołotow, ponieważ został podpisany przez te same osoby co pakt pierwszy (Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow) oraz miał taki sam charakter stanowiąc jego bezpośrednią kontynuację. Jedynie mała treść ustaleń tego traktatu została podana do wiadomości publicznej; większość tekstu (trzy tajne protokoły) została utajniona.

Protest rządu RP z 30 września 1939 roku przeciwko ustaleniom niemiecko-radzieckiego układu o granicy i przyjaźni z 28 września 1939 roku mówił o dwóch agresorach i walce przeciwko nim o wyzwolenie polskiego terytorium[2].

Dokument tajnego protokołu dodatkowego z dn. 28.09.1939 dotyczącego koordynacji działań antypolskich z podpisami stron: W. Mołotow J. Ribbentrop – tekst rosyjski

Treść traktatu

[edytuj | edytuj kod]

Traktat porządkował kwestie podziału terytorium Polski, precyzował strefy wpływów Berlina i Moskwy i określał zakres dalszej współpracy stron. Zastrzegał przy tym, że ustalenia tego traktatu w żaden sposób nie mogą być kwestionowane przez inne państwa.

Tajne dodatki

[edytuj | edytuj kod]

Uporządkowane zostały kwestie terytorialne: województwo lubelskie oraz wschodnia część województwa warszawskiego – terytoria, które według ustaleń paktu Ribbentrop-Mołotow miały się znaleźć w sowieckiej sferze wpływów zostały przeniesione do strefy niemieckiej, zaś by zrekompensować ZSRR ten ubytek, tajny protokół do traktatu przekazywał Litwę do strefy wpływów sowieckich. Po ultimatum ZSRR z 14 czerwca 1940 i okupacji następnego dnia Litwy przez Armię Czerwoną została ona 3 sierpnia 1940 anektowana przez ZSRR w formie Litewskiej SRR, wraz z Łotwą i Estonią. Na żądanie Stalina Hitler musiał zrezygnować z koncepcji powołania szczątkowego państwa polskiego na okupowanych terytoriach, a strony wbrew prawu międzynarodowemu (konwencja haska IV z 1907 r.)[3] dokonały wytyczenia granicy niemiecko-sowieckiej na okupowanym wojskowo terytorium Polski. Sygnatariusze przewidzieli procedurę wymiany ludności narodowości niemieckiej, białoruskiej i ukraińskiej pomiędzy zajętymi terytoriami, na zasadzie opcji.

 Osobny artykuł: Okupacja krajów bałtyckich.

Kolejny tajny protokół odnosił się do kwestii polskiej i głosił, że Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu. Stało się to podstawą do wzajemnej współpracy między służbami specjalnymi obu krajów, która przybrała na przełomie 1939 i 1940 formułę czterech wspólnych Konferencji Gestapo-NKWD.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Należy zwrócić, uwagę, iż granice między Polską a Litwą zostały na tej mapie zafałszowane, bowiem wbrew ówczesnemu stanowi (28 września 1939 r.), mapa ta przedstawia Wilno i Wileńszczyznę w granicach Republiki Litewskiej, co nastąpiło dopiero 10–28 października 1939 r.
  2. Łukasz Adamski, Spór o przynależność państwową wschodnich województw II RP w latach 1939–1946: aspekty prawne, historiograficzne i polityczne, w: Sowieci a polskie podziemie 1943-1946. Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji, Warszawa 2017, s. 21.
  3. Dział III konwencji: „O władzy wojennej na terytorium państwa nieprzyjacielskiego”. W czasie II wojny światowej tezę o zaprzestaniu istnienia państwa polskiego utrzymywali jedynie sygnatariusze paktu z 28.09.1939: III Rzesza i ZSRR. Analiza prawnomiędzynarodowa i stosunek społeczności międzynarodowej do państwa polskiego i jego statusu po wrześniu 1939 p. Henryk Batowski, Rok 1940 w dyplomacji europejskiej, Poznań 1981, Wydawnictwo Poznańskie, ISBN 83-210-0173-4, s. 11–26 i passim. Por. też: Henryk Batowski, Polska dyplomacja na obczyźnie 1939-1941, Kraków 1991, Wydawnictwo Literackie, ISBN 83-08-02284-7.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy