Trzęsienie ziemi w Tōhoku
38°19′19″N 142°22′08″E/38,321944 142,368889 Mapa wstrząsów | |
| Nawiedzone państwa | |
|---|---|
| Epicentrum |
130 km na wschód od Sendai |
| Data |
11 marca 2011 |
| Godzina |
14:46 czasu lokalnego |
| Ofiary śmiertelne |
15 899 osób[1] |
| Ranni |
6157 osób |
| Zaginieni |
2531 osób[1] |
| Stracili mieszkanie |
550 tys.[2] |
| Magnituda | |
Położenie na mapie Japonii  | |
| 38°19′19″N 142°22′08″E/38,321944 142,368889
| |
Trzęsienie ziemi u pacyficznego wybrzeża regionu Tōhoku w 2011 r. (jap. 東北地方太平洋沖地震 Tōhoku-chihō Taiheiyō-oki jishin) – trzęsienie ziemi o magnitudzie 9[4], które nastąpiło 11 marca 2011 roku o 5:46 UTC (14:46 JST), w północno-wschodniej części Japonii, na wschód od miasta Sendai[5]. Spowodowana trzęsieniem fala tsunami uszkodziła elektrownię atomową w Fukushimie, powodując najdroższą katastrofę naturalną w historii[6]. Nosi ona także nazwę „wielkiego trzęsienia we wschodniej Japonii”, czy też krótko „trzęsienia ziemi w Tōhoku 2011”.
Trzęsienie
[edytuj | edytuj kod]
Trzęsienie ziemi o magnitudzie 9[3] miało miejsce 11 marca 2011 roku o 5:46:23 UTC (14:46:23 czasu miejscowego) w północno-wschodniej części Japonii. Hipocentrum położone było pod dnem morza, około 130 kilometrów na wschód od półwyspu Oshika na wyspie Honsiu, na głębokości 24,4 km[5] lub 32 km[7]. Siła magnitudy uczyniła z niego największe trzęsienie ziemi w Japonii od 140 lat (czyli od czasu rozpoczęcia rejestracji aktywności sejsmicznej w Japonii) oraz czwarte co do wielkości na świecie (od czasu rozpoczęcia rejestracji pomiarów, ex aequo z trzema innymi trzęsieniami ziemi)[4].
Główny wstrząs był poprzedzony serią mniejszych (ang. foreshocks) o maksymalnej magnitudzie dochodzącej do 7,2 w dniu 9 marca. Ich epicentra znajdowały się w odległości ok. 40 km od epicentrum z 11 marca. Trzy większe wstrząsy 9 marca osiągnęły siłę 6,0[8]. Dnia 11 marca zanotowano dalsze: początkowy o magnitudzie 9 o godz. 14:46 czasu lokalnego, kolejny o magnitudzie 7,0 o 15:06, 7,4 o 15:15 oraz 7,2 o 15:26[9]. Ponad sto wstrząsów wtórnych o magnitudzie 4,5 lub większej odnotowano tego dnia na terenie Japonii[10].
Na minutę przed największym wstrząsem 11 marca specjalny japoński system ostrzegania, odbierający sygnały z ok. 1000 sejsmografów na terenie kraju, spowodował nadanie informacji alarmowej w transmisjach telewizyjnych. Uchroniło to wielu Japończyków od nieprzewidywalnych konsekwencji.
Jeden z kolejnych poważniejszych wstrząsów o magnitudzie 6,7 zanotowano 12 marca o godz. 3:59 czasu lokalnego. Hipocentrum znajdowało się na głębokości 10 km w prefekturze Niigata, w zachodniej części wyspy Honsiu. Zanotowały go sejsmografy w prefekturze Nagano. Odnotowano silne wstrząsy wtórne.
Trzęsienie ziemi w Japonii, zdaniem naukowców z Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii, przesunęło oś Ziemi o co najmniej 10 cm. Natomiast NASA twierdzi, że na skutek zdarzenia dzień skrócił się o 1,6 mikrosekundy. Trzęsienie ziemi przesunęło też Honsiu o 2,4 m, a płyty tektoniczne obniżyły się o ponad 18 metrów[11].
Tsunami
[edytuj | edytuj kod]
Następstwem trzęsienia ziemi były potężne, ponad 10-metrowe (w niektórych miejscach osiągnęły 29,6 metra wysokości[12]) fale tsunami, które uderzyły w niemal całe wschodnie wybrzeże Japonii, zalewając porty morskie, strefy przemysłowe, miasta, wioski, farmy, pola uprawne i nadbrzeżne lasy regionu Tōhoku. Na równinach woda morska wdarła się na 10 km w głąb lądu. W innych rejonach barierami dla tsunami były klify, góry i wyżyny[5]. W wyniku tsunami najbardziej ucierpiały takie miasta, jak: Natori, Ishinomaki, Kamaishi, Ōfunato, Miyako, Minamisanriku, Kesennuma i Rikuzentakata. Miejscowości te zostały niemal zrównane z ziemią. Mniejsze (choć także poważne) szkody odniosły Hachinohe i Sendai (głównie wschodnie dzielnice).
Po trzęsieniu USGS wydało komunikat ostrzegawczy przed tsunami dla wszystkich wysp i wybrzeży na Pacyfiku, w tym dla Rosji, Australii, Nowej Zelandii i Ameryki Południowej[13]. Przed tsunami ostrzegała również Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Według przedstawicieli tej organizacji możliwa fala powodziowa była na tyle wysoka, że niektóre wyspy mogły zostać dosłownie zalane.
Obawy te nie potwierdziły się; fala była dużo niższa niż zakładano, jednak ponad dwumetrowe tsunami w USA w stanach Oregon i Kalifornia spowodowało straty oceniane na 10 mln dolarów, natomiast na Hawajach została zniszczona infrastruktura publiczna o wartości 3 mln dolarów (a straty we własności prywatnej oszacowano na dziesiątki milionów dolarów)[14]. Fala spowodowała śmierć jednej osoby w Indonezji[15] oraz w Kalifornii[16].
Fala tsunami przeszła przez Pacyfik w ciągu niecałej doby. Po około 21 godzinach osiągnęła zachodnie wybrzeże Ameryki Południowej[17].
Następstwa
[edytuj | edytuj kod]Zniszczenia
[edytuj | edytuj kod]
W wielu miejscach po trzęsieniu oraz tsunami wybuchły pożary. Według doniesień medialnych w samym Tokio pojawiło się ich co najmniej dziesięć. W następstwie wstrząsów wybuchł pożar w rafinerii ropy naftowej w mieście Ichihara nieopodal Chiby.
Wiele budynków zostało zawalonych, a drogi stały się nieprzejezdne. Duże tereny kraju pozbawione były energii elektrycznej. 30-milionowe megalopolis Tokio-Kawasaki-Jokohama-Chiba przeżyło paraliż komunikacyjny. Zakorkowane były drogi, nie kursowało metro i kolej, wstrzymany był cywilny ruch lotniczy[18]. Po tsunami i trzęsieniu ziemi brakowało wody pitnej, baterii, benzyny, także ulice były opustoszałe[19].
Ofiary
[edytuj | edytuj kod]
Ciągle nie ma ostatecznych danych na temat liczby ofiar kataklizmu. Według informacji opublikowanych 10 września 2019 w wyniku trzęsienia ziemi i tsunami zginęło 15 893[20] osób, a 2531 wciąż uważa się za zaginione[20]. Liczby te zmieniają się jednak nadal i liczba ofiar może dalej rosnąć. Prawdopodobnie wiele ciał zabrała ze sobą cofająca się do oceanu woda, co znacznie zmniejszyło szansę na odnalezienie ich.
Z zagrożonych okolic ewakuowano ponad 400 tys. osób[21].
Zagrożenie skażeniem radioaktywnym
[edytuj | edytuj kod]
W całym kraju na skutek wstrząsów doszło do automatycznego wyłączenia co najmniej czterech spośród 54 wszystkich japońskich reaktorów jądrowych z 22 elektrowni atomowych.
Pożar w elektrowni atomowej Onagawa
[edytuj | edytuj kod]Bezpośrednio po trzęsieniu w budynkach elektrowni atomowej Onagawa, położonej w regionie Tōhoku wybuchł pożar[22]. Według raportu NISA pożar dotyczył piwnicy budynku turbin i został ugaszony o 22:55 11 marca 2011 czasu lokalnego[23].
Awaria w elektrowniach atomowych w Fukushimie
[edytuj | edytuj kod]- Fukushima I
11 marca 2011 roku w elektrowni jądrowej Fukushima I doszło do serii wypadków jądrowych, które doprowadziły do ogłoszenia alarmu atomowego i ewakuacji ludności z rejonu obiektu.
- Fukushima II
Właściciel obydwu elektrowni, Tokyo Electric Power Company, poinformował, że problemy z utrzymaniem ciśnienia pojawiły się także w położonej w pobliżu drugiej elektrowni atomowej Fukushima II[24]. 15 marca podano, że 4 reaktory jądrowe znajdujące się w elektrowni Fukushima II zostały trwale wyłączone[25].
Następstwa gospodarcze
[edytuj | edytuj kod]Sytuacja wpłynęła na japońską giełdę. Główny indeks Nikkei 225 spadł w piątek o 1,7% do poziomu 10254,43 pkt. i tylko koniec sesji uchronił go przed ogromnymi spadkami. Kilka minut po trzęsieniu ziemi kończyły się notowania.
Natomiast reakcja giełdy tokijskiej w poniedziałek (14 marca 2011) była natychmiastowa. Szybko zareagował indeks Nikkei 225, który spadł na zamknięciu o 6,18 proc. i wyniósł 9620,49 pkt. Największą stratę odnotowała spółka TEPCO, zarządzająca uszkodzonymi elektrowniami atomowymi w Fukushimie. Spore spadki dotknęły również japońskie koncerny samochodowe: Toyota, Nissan i Honda. Na giełdach światowych mocno taniały akcje globalnych firm ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, które mogą ponieść straty. Najwięcej straciły Munich Re i Allianz.
Z powodu braku prądu zamknięto wiele fabryk, zwłaszcza samochodów oraz akcesoriów elektronicznych i podzespołów dla wielu fabryk na całym świecie.
Propozycje pomocy międzynarodowej
[edytuj | edytuj kod]Gotowość pomocy dotkniętej kataklizmem Japonii zadeklarowało wiele państw z całego świata. Wkrótce po trzęsieniu Organizacja Narodów Zjednoczonych poinformowała o zgłoszeniu gotowości od 30 międzynarodowych ekip ratunkowych, które w każdej chwili mogły podjąć działania zmierzające do włączenia się w opanowywanie skutków żywiołu[26]. Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych rozpoczęły akcję pomocy humanitarnej dla Japonii, nazwaną „Operacją Tomodachi” („Operacja Przyjaciel”)[27]. Pomoc zaoferowała również Unia Europejska[28], która dostarczyła 7 transportów z pomocą humanitarną, koordynowaną przez zespół ekspertów z UE, w którego skład wszedł również jeden Polak[29].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- Największe trzęsienia ziemi w historii
- Trzęsienia ziemi w 2011
- Trzęsienie ziemi w Canterbury (2011)
- Trzęsienie ziemi w Kobe (1995)
- Strona oficjalna Agencji Odbudowy (Fukkō-chō); powołana w lutym 2012 r. w celu koordynacji procesu odbudowy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Damage Situation and Police Countermeasures associated with 2011Tohoku district – off the Pacific Ocean Earthquake. [w:] Emergency Disaster Countermeasures Headquarters [on-line]. National Police Agency of Japan, 2013-04-13. (ang.).
- ↑ tvn24.pl, Kyodo, BBC, Reuters, CNN, PAP: „To nie będzie drugi Czarnobyl”. Japończycy ciągle walczą. TVN24.pl, 2011-03-14. [dostęp 2011-03-14]. (pol.).
- ↑ a b Informacje o trzęsieniu na stronie USGS. USGS. [dostęp 2011-03-13]. (ang.).
- ↑ a b c Raport na stronie Japońskiej Agencji Meteorologicznej. JMA. [dostęp 2011-03-13]. (ang.).
- ↑ a b c Magnitude 8.9 – Near the east coast of Honshu, Japan – 2011 march 11 05:46:23 UTC. earthquake.usgs.gov. [dostęp 2011-03-11]. (ang.).
- ↑ Top 5 Most Expensive Natural Disasters in History.
- ↑ Magnitude 9.0 - near the east coast. [dostęp 2012-03-08].
- ↑ Magnitude 8.9 – Near the East Coast of Honshu. earthquake.usgs.gov, 2011-03-11. [dostęp 2011-03-12]. (ang.).
- ↑ 地震情報 – 2011年3月10日 15時6分 – 日本気象協会 tenki.jp. tenki.jp, 2011-03-10. [dostęp 2011-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-23)]. (jap.).地震情報 – 2011年3月11日 15時15分 – 日本気象協会 tenki.jp. tenki.jp, 2011-03-11. [dostęp 2011-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-23)]. (jap.).地震情報 – 2011年3月11日 15時26分 – 日本気象協会 tenki.jp. tenki.jp, 2011-03-11. [dostęp 2011-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-23)]. (jap.).
- ↑ Earthquake and Seismic Intensity Information. www.jma.go.jp, 2011-03-12. [dostęp 2011-03-12]. (ang.).
- ↑ Trzęsienie ziemi w Japonii zmieniło oś Ziemi. Onet.pl, 2011-03-12. [dostęp 2011-03-12].
- ↑ Researchers: 30-meter tsunami in Ofunato. nhk.or.jp, 2011-03-30. [dostęp 2011-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-11)]. (ang.).
- ↑ Tsunami arrival estimates for Pacific Islands. rnzi.com. [dostęp 2011-03-11]. (ang.).
- ↑ Tsunami damage estimate for Hawaii now tens of millions. Star Advertiser. [dostęp 2011-03-16]. (ang.).
- ↑ Japan Tsunami Strikes Indonesia, One Confirmed Dead. The Jakarta Globe. [dostęp 2011-03-16]. (ang.).
- ↑ NorCal man drowns trying to photograph tsunami. Fox 5 San Diego. [dostęp 2011-03-16]. (ang.).
- ↑ Tsunami. Liczba ofiar przekroczy tysiąc. rp.pl. [dostęp 2011-03-11].
- ↑ Major tsunami hits Japan after massive quake. channelnewsasia.com. [dostęp 2011-03-11]. (ang.).
- ↑ TVN24.pl: Brakuje wody, baterii, benzyny. Puste ulice. [w:] 13.03.2011 [on-line]. TVN24.pl. [dostęp 2011-03-14]. (pol.).
- ↑ a b https://www.npa.go.jp/news/other/earthquake2011/pdf/higaijokyo_e.pdf
- ↑ Japan earthquake and tsunami Situation Report No. 7, 16 March 2011, As of 14:30 hrs Manila time. World Health Organization. [dostęp 2011-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-16)]. (ang.).
- ↑ wp.pl: Pożar w budynku elektrowni atomowej w Japonii. [dostęp 2011-03-11].
- ↑ NISA: Raport o uszkodzeniach wywołanych trzęsieniem ziemi. 2011-03-13 20:30. (ang.).
- ↑ Kryzys w elektrowni atomowej Fukushima I. tvn24.pl, 2011-03-12. [dostęp 2011-03-12]. (pol.).
- ↑ Komunikat nr 5 Państwowej Agencji Atomistyki z 15 III 2011. paa.gov.pl. [dostęp 2011-03-17]. (pol.).
- ↑ Zabici, ranni, zaginieni. Wstrząsy i tsunami w Japonii. tvn24.pl. [dostęp 2011-03-11].
- ↑ Fred W. Baker III: U.S. Forces Provide Relief Aid to Japan. defense.gov, 2011-03-13. [dostęp 2011-03-20]. (ang.).
- ↑ Europa – Press Releases – Solidarity with Japan. 2011-04-29. [dostęp 2011-05-01]. (ang.).
- ↑ Wylot polskiego eksperta do Japonii. 2011-03-17. [dostęp 2011-05-01]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dramatyczna zmiana pozycji według GPS. gpsworld.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-27)]. (ang.)
- Codzienne raporty sytuacyjne Światowej Organizacji Zdrowia na temat trzęsienia ziemi w Japonii. wpro.who.int. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-23)]. (ang.)