Wierchowina (osiedle)
48°09′06″N 24°48′49″E/48,151667 24,813611
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Rejon | |||
| Wysokość |
620 m n.p.m. | ||
| Populacja (2020) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
+380 3432 | ||
| Kod pocztowy |
78700 | ||
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego  | |||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||
| 48°09′06″N 24°48′49″E/48,151667 24,813611
| |||
Wierchowina, Żabie (ukr. Верховина, Werchowyna) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankowskim, siedziba administracyjna rejonu wierchowińskiego. Położone jest nad Czarnym Czeremoszem (dopływem Prutu), u podnóża pasma Czarnohory, 30 kilometrów na południowy zachód od Kosowa. W 2020 osiedle liczyło 5812 mieszkańców[1], dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 5412[2].
Do 1962 roku miejscowość nosiła nazwę Żabie (ukr. Жаб'є, Żabje).
Przynależność terytorialna
[edytuj | edytuj kod]- Do roku 1340 w Księstwie Halickim.
- 1340–1772 w Królestwie Polskim (ziemi halickiej, województwa ruskiego).
- 1772–1918 w Królestwie Galicji i Lodomerii w Cesarstwie Austriackim. W tym okresie w Żabiu było 1204 mieszkańców według spisu ludności z 1857.
- listopad 1918–22 stycznia 1919 w Zachodnioukraińskiej Republice Ludowej.
- 22 stycznia 1919–maj 1919 w Ukraińskiej Republice Ludowej.
- 1919–1939, w czasach II Rzeczypospolitej, w powiecie kosowskim (od 1920 województwa stanisławowskiego).
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość wzmiankowana była w 1424 roku.
W II Rzeczypospolitej była siedzibą gminy wiejskiej Żabie w powiecie kosowskim województwa stanisławowskiego. Była to obszarowo największa gmina w II Rzeczypospolitej. Także samo Żabie było największą wiejską miejscowością całego woj. stanisławowskiego, a także największą miejscowością powiatu kosowskiego (8188 mieszk. w 1921), przewyższając miasta Kuty (5504) i Kosów (4234). Żabie było także dziewiątą (rok 1921) największą miejscowością woj. stanisławowskiego (łącznie z miastami) w II RP[3]. Miejscowość dzieliła się na części Żabie–Ilcia (na zachodzie) i Żabie–Słupejka (na wschodzie). Ukraińcy stanowili 90% ogółu mieszkańców, Żydzi około 9%. W mieście mieszkało też kilkudziesięciu Polaków[4][5].
W okresie międzywojennym w Polsce Żabie znane było jako miejscowość letniskowa i zdrojowa (źródła mineralne), ośrodek turystyki, huculskiego rzemiosła artystycznego (przed wojną mieściło się tutaj muzeum huculskie) i hodowli koni huculskich. Maciej Bogusz Stęczyński (polski podróżnik i rysownik) w 1848 stworzył serię rysunków i akwarel poświęconych okolicom Żabiego, jak i samej miejscowości, opisał je też później w poemacie Karpaty. W latach 30. funkcjonowała Państwowa Wysokogórska Szkota Rolnicza w Żabiem[6].
W październiku 1941 roku, w czasie okupacji niemieckiej, mieszkające tutaj ukraińskie małżeństwo, Jurij i Paraskowija Koczukowie, przez dwa dni podczas antyżydowskiej "akcji" w getcie udzielało w swoim domu schronienia sześcioosobowej żydowskiej rodzinie Gertnerów, za co w 1999 roku Instytut Jad Waszem uhonorował je tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[7][8].
W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali 50 Polaków[9].
-
Widok miejscowości przed 1914 -
Widok ogólny miejscowości w 1939 -
Zabudowania przy drodze -
Cerkiew -
Gmach Muzeum Huculskiego -
Huculi z Żabiego -
Orszak huculski -
Hucuł Petro Chomyn grający na trombicie
Osadnictwo
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom XIV - Województwo Stanisławowskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
- ↑ Rzecz-pospolita.com - Żabie
- ↑ Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Żabie (pas 56, słup 39), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1933 (pol.).
- ↑ Państwowa Wysokogórska Szkota Rolnicza w Żabiem. „Wschód”. Nr 41, s. 4, 10 marca 1937.
- ↑ Kochuk Yuri & Praskovia. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-13]. (ang.).
- ↑ Ігор Щупак, Зоряна Бондар, Єгор Врадій, Антон Дробович, Раїса Євтушенко, Ірина Піскарьова, ПАМ’ЯТІ УКРАЇНЦІВ, ЯКІ РЯТУВАЛИ ЄВРЕЇВ ПІД ЧАС ДРУГОЇ СВІТОВОЇ ВІЙНИ, Київ – Дніпро 2021, s. 80
- ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2006, s. 291, ISBN 978-83-85865-13-1.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Żabie, wś, powiat kosowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 711.
- Pohar 2.) grupa domów w Żabiu, powiat kosowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 711.
- Wierchowina na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
- M. Żukow-Karczewski, Krajobrazy utracone: Żabie - huculska stolica
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
